Baner ac Amserau Cymru

TELERA U AM H Y^B Y SI AJ> A TJ. jUr.Mygbvsiadan o 4 Yn Eiswu; Ac., y pns ivda yn 01 6c. y ntneil argraphOOig, os teiir yn mlaen ikw; neu, 4c. v Itina, os na wneir hyny. Oodir fel am dair lhnelL sm Efysbysiad a.ddiffw>ddo fod yn llai na hyny. y Pars am Hysbysi.d"u !ú"$uaoLqJ. Ysgoiiou, Eisteddfod* au, Cyfarfodydd* C/hocddus, L'yfrau, &c., fydd yn ol 3s. y fedwd-gau fesnr i lawr y golofn.

AT BIN GOH-EBWYR. I (hceMiantgvxilt .-—AnfflctddMrs. Winter, Pentre- c«lyH.—Yn LlandegJa, ao Did yn Mryneglwyg, fel y mynegwyd yn do rhifyn (liweddaf, y eymmerodd claddedigaeth y chwaer anwyi hon le. Mesury Vegwm.— Yn ein hadroddiad seneddol am y ddacil ar Fesnr y Degwm, dywedir fod y gwelhant I i roddi i'r teuant havil i adferu y awm a delid ganddo o dan y mesnr trwy y nioddion eyfreithiol arferol; ond gorcbiygwyd hwn etto.' Derbyn y gwelliant a wnaco, an y mae yn awr yn rhan o'r gyftaith. Drwg genyra am y cam adroddiad; a da genym am y gwell- iant a roddwyd i mewn yn y meaur trwy by- byrwcii iiiUino ein haslodsiu beneddol, yn enw- edig Mr. S. T. Evnn, gftr sydd wedi gweiihio ynddi-feB ynglfn &'r wosur, ac yn gwir deil- yoga ein diolrt'^arweh fel cenedl.

GEHlBDIGAETHAU CHAMBERS Mawrth 27ain, pried Mr. Heber H. Chamherd, bookseller and stationer, 31, Hall Lane, Liverpool, Sf fab LEWIS—Mswrih 20feu, priod Mr. Hugh Lewis, Maen- ai-sTcliwyn, Llanarmon, ar fab. KWDLXToN-Urill 2il, priod Mr. Thomas Myddleton, fir øwyddfa hon, ar ferch, FEIOBASAU. JluGHEs-Huom:s-Mawrth 25.;0, trwy drwydded, yn nghapel y Rho., RhuthyL, gan y Parch. D. M. Daviee, Eryr.ejlwys, Mr. Thomas Jones Hughes, Rhos Migre, Llanarmin yn IS.1, A6 lingrie, merob y y diweiWar Mr. Jehu Hughes, Llauisa, Bryn- ezlwyf. JA»«S—LIFWFWK-Mawrth 14eg, yn ngliapel Rhyd. TOlym, gan y Parch. J. Evans, gweinidog, a. cher brony cofrestrydd (ar, Owen Griffiths, Bufh), Mr. Jobn James, Itionachlogddu Farm, ft Miss Jhuo Liewelyn, Dalfell 1, trydedd ferch Mr." Thomas tlewclya, Vailan McaitAY—joxus—JIawrth 30ain, yn nghapel y Meth- odiqtiaid Calfinai<!d Saesuig, Walton Breck, Liver- pool, gan v Parch. 1., G. Owen, M. A., Mr. James Wickham Murray, Bank Hall, a Misi Jemima Jones,, diweddar o St. George's Hill, Everton. Beesaus—Jo; «s—Mawrth *25ain, trwy drwydded, yn NPIO, Glya Ebwy, Mr. Robert Rice Ruberts, o Bir- kenhead, ft Miss Mary Klliuor Jonps, meroh y Parch, E. Jones, Llanfair Talhaiarn. Gwoinyddwyd gan dad y briodasferch a Mr. Jones, gweinidog y lie. M AKWOii AETHAD. EDWARDS—Mawrth Sil, yn 75sin mlwydd oed, Mrs. Diary Edwards, fiweddw y Uiweddar Jonah Edwards, Essair ''ottv>>, Llanhrynmair. GtaWlTHS—JIawrth 18fed, yn 62sin wlwydd oed, Mr. Gi itigoed bath, Llanerfyl, yn dra. disymmwth, o'r infiamation. OsiFriTHS—Mr.wrth 19eg, yn SSain mlwydd oed, Mr. Thomas Griffiths, Pant-y-gaseg, Llanerfyl, yr hwn oedd yn dad i'r nn a nodwvd uohod. JOlus-Mawrtb 23&il1, yn 8Gainmlwydd oecl, Mary Jones, Mill street, Llanddulas (gynt Felin Person), Bettws. Clüddwyd e: gweddillion yn mynwent Bettws Abergele, ddydd Owener diweddaf. JOSSS—Mawrth 22ain, Mr. William Jones, Ty isaf, Bryneglwys. Claddwyd ef yn mynwent capel Bryn- eglwys, Mawrth 20ain. Yr oedd yn aelod dichlyn- sidd o eglwys y Metbodistiaid Calfinaidd yn y lie. Tad yr amddifaid & Karawr y gweddwon a fyddo yn Bodded i'r weddw a'r amddifaid sydd wedi au gadael ar ol. JONES-Mawlth 18fed, yn 82.iin mlwydd oed, Mr. John Jones, Cefn dn, Gyffylliog, ger Rhuthyn. Yr oedd yr ymadawedig yn gymmeriad ag a hoffid gan flawb. Yr oedd yn hynod o ddiymhongar. Ni bu erioed yn symbyliad i chwedlau di sail ar gymmer- iadau. Nid oedd yn hoffi ystraeon, ae ni roildai glut wrandawiad i'r cyfryw. Yr oedd y dyrfa Hoaog pharchns ddydd ei angladd yh ddigon i brofi ein bod yn claddu cymmeriad nodedig o sariadus. Dyidd Sadwrn, Mawrth 21ain, dodwyd oi weddillion t orphwyi yn mynwent henafol Gyfiylliog. Gwein. yddwyd yn dra effeithiol gan ein parchus ficer, y rawb. Rees Williams. Heddwch i'w lwch hyd toren y codi. Dymunir ar i'r Drych goinodi yt nhood.

WANTED, a good steady Wheelright. Constant employment.—Apply 83iM at this oiftce. "lIT ANTED, a strona: as Apprentice T to the Grocery and Provision trftde. APPiy to W. WILLIAMR. Grocer, Hiiwar ;;hop, I-ontlottyn, via Cardiff.

-I AFIECHYD Y PROFFESWP, TYNDAL. HVSBYSJK fed y Proffegwr Tyndal, un o ridysgeu- iffion penaf y deyrnas, yn gorwedd yn beryglns yn Hasfemere, at: foci ei sefyiifa yn nehosi eyifredinoi. Y mae y proffeswr "redi ys- pitdnn Hawer yn erbyn Mr. Gladstone u'i fesnr- i m Ymreolaoth i'r iwerddon; ae nid oedd gair, inn thy gryfiou ganddo i'w d(efnyddio i gondonanso yr nrweinydd mawr, a'r riielyw o'i ddiiynwyr. 9

CYFRAITH PRIOD I. ,N-ID yr un yw y gyfraith ynglyn a- phriodi yn "Ysgotland ag ydyw yn Nghymru a Lloegr. Yno, os bydd gwraig wedi gadael ei gwr am bedair blynedd, ae yn parhau yngyndyn. er pob taerineb, i ddyfod yn ei bol, neu wr wedi ym- ddwyn felly tuag at ei wraig-gellir eu bysgaru heb unrhyw reswm pellach. 0 dan y gyfraith hon, pe buasai JACKSON, arwr helynt priodasol Glitheroe, yn ddigon ffodus i fod yn un o bres- wylwyr gwlad yr Ysgotiaid, efe a a:Ilrtsai, yn ol pob ymddangosiad, gael ysgariad oddi wrth Mrs. JACKSON yn mhen y pedair blynedd o r diwrnod y priodasant; neu o'r hyn Ileiaf, yn mhen y pedair blynedd o'r diwrnod y gwrthod- odd hi fyw gydag of. Ac y mae yn ffaith, hefyd, nad ydyw peidio bod yn y wlad hono ar hyd y pedair blynedd diweddaf yn rhwystr an. orfod ar ei ffordd i allu cymmeryd mantais ar y gyfraith dan sylw; dim ond iddo benderfynu myned yno yn awr. Gan gyfroitbiwr Ysgotig, gwneir yr bysbysiad dyddorol am wr a bripd- odd wraig yn y wlad hon yn 1873. Gadawodd hi ef; ao Vherwydd rhyw reswm digonol gan- ddi, ni fynai ar un cyfrif gydfyw ag ef. Yn mhen y chwe blynedd-yn 1879- claeth ef drosodd i Ysgotland penderfynodd aros yno, a dechreuodd agor masnaoh lwyddiannus yn y wlad. Y fiwyddyii ganlynol—1880—efe a gy- chwynodd gynghaws am ysgariaeth oddi wrth ei wraig yn y llysoedd Ysgotig; a phenderfyn- wyd ar y tri.pheth a ganlyn :—1. Ei fod ef yn un o drigiannwyr arosol Ysgotland. 2. Y dy- lasai ei wraig fod yn byw yno gydag ef, 3. Fod gan y'llys hawl i ysgaru y ddau, yr hyn, hefyd, a wnaeth. Neillduolrwydd yr achos hwn oedd, fod y dyn yn addef mai ei brif amcan yn dyfod i Ysgotland i fyw ydocdd cael gwaredigaeth o'i wraig trwy ysgariaeth, ond nad oedd am ddy- chwdlyd yn ei ol i Canada pan fyddai wedi sior- hau hyny. Pe yn dyweyd ei fod am fyaed yn 01, ni chawsai ei neges. Yn wyneb yr achos hwn, yr oil, fe ymddengys, sydd yn angenrheid- iol i Mr. JACKSOM ei wneyd ydyw, newfd ei dy i Ysgotland; ond rhaid iddo aros. Heb hyny,. pe priodai eilwaith, gallai gael ei gyhuddo o amlwreiciaeth.

FESTRIOBDD Y PASO. TREFFYNNON. Llywyddai y Parch. K. (). Williams (ticer), yn festri y plwyf hwn a phencodwyd Mr. Thomas Thomas, Chwitford, yn warden ganddo am y flwyddyn ddyfodol. Ail benuodwyd.Mr, Rushford Baldwin yn warden y bobl. Ail ddewiswyd y Mri. T. A. Lambert a P. Edwards yn gasglyddion Eglwysig a diolchodd y licer iddynt am en gwas- anaeth yn ystod yr amser a. aeth heibio. Dangosai eyfrifoii yi, amrywiol blwyfl fod y swm o 85p. yn nwylaw y wardeiniaid Eglwysig, GWRECSAM. Y N festri ilynyddol brwrecsam, a gynnabwyU yn yr eglwys blwyfol, o dan lywyddiaeth yr Arch- ddiacon Howell, cyflwynwyd y cyfrifon ger bron gaD Mr. John Bury, yr hwn a ddywedai fod y SWill o 18p. Os. yn ddyledus i'r wardeiniaid Eglwysig. Awgrymai Mr. Bury mai doethach ydoedd peidio pennodi wardeiniaid, &e., hyd nes y pennodid olynydd i'r Archddiacon Howell, yr hwn oedd yn symmud i Gresford. Mr. Howell a. ddy- wedodd ei fod ef yn cydolygn yn hollol a'r hyn a awgrymwyd n lr. hlry, gan mai tegweh 5,'i olynydd ydoedd gadael iddo y cyfleusdra i ddewis ei wardeiniaid. Hefyd, byddai i bennodiad ysgrif- enydd plwyfol yn He y diweddar Mr. Wright gael eiohivio. Gan mai hwnw ydoedd yr achlysur di- weddaf iddo ef gael y cyfleusdra a'r ples.er o lyw- yddu yn y festri bhvyfol, dymunai ddadgan ei rwymedigasth Or plwyiotnn yn gyffredinol, ".c yn cn-,vedif.; fo:!y i'r rhai hyny ;i> arferent brc^omic'li eu hunain yn y fssti njond, am eu earedigrwydd tuag .to. i'r.'i caiodd y eyfarfocl ei ohirio hyd amser a beunodir gan y wardeiniaid presennol.

I Y D E II E U* Bydd Nenadd Gyhoeddus newyaa yn caet ei hadeiladu yn Morriston yn fuan. Hysbysir fod dros 1,100p. wedi eu eyfranu at adeiladu ysgol ganolraddol yn Merthyr. Yr wythnos hon bu Undeb CeSedlaethol yr Athrawon yn cynnal eu cyfarfodydd blynyddol yn Nghaerdydd. Gwerthwyd gwerth 2,500p, o dderw a choed eraill ar etifeddiaeth yr Henadur D. Evans, Well- field, Abertawe, trwy arwerthiant cyhoeddus. Mr. Rees Powell Morgan, cyfreithiwr, 'Castell. nedd, sydd wedi ei bennodi yn is-sirydd Mor- ganwg, gan Mr. Edward Rice Daniel, yr uchel. sirydd. Wedi ychydig ddyddiau o waeledd, bu Mr. William Dnwkins, Penfro, farw yn ei breswyl- fod, yn y dref hono. Yr oedd efe yn ynad hedrlweh dros y fwrdeisdref. Y personau a gynnrycbiolant flvnwyr y Deheu- dir yn n«hynuadledd y msinwyr yn Paris, oedd- ynt Mr. W. Abraham, A.S., Mr. David Morgan, Mr. Onions, a Mr. David ilandell, A.S. Y mac A/elvydd Raglaw Ceredigion (y MUwr- iad Davies-Evans, Hi'?htjead). wedi enwi y pe*.<ona? canlynol i fed yn ynadon dros y s ir:— Parch. T. PbitUps, rtCer Tregaron; Mr. EnID I'ai-eii. T. P6illip-l1, flcer Rowlands, Sherborne If all, A lierygtwytii Mr. J. E. 'Williains, flenycefii, Tregaron; a Mr. Thomas Davie?, Fardrefach. Rhyddfrydwyr yw y tri olaf. Fel hyn y pleidleisiodd miVnwyr dosbarth Bristol ar gwestiwn yr wyth awr:— y mesur 2,760; yn erbyn 103; dros godi ar streic i benderfynu yr anghydfoa sydd yn bodoii yn ei gylch 81G. Ymwelodd Mr. Pritchard Morgan, A. fig Aberdar ddydd Iau, ac addawodd gyfranu iiOp. aty mudiad er sefydlu ysgol ganoliaddol yn v urof. Y mao efe hctyd wcdi aduaw swnicylieiyb at ysgol Merthyr. • Wrth geisio neidio ar wagenau y drain Jfordd yn Sciwen, ddydd lau, cwympodd b?.eli^enyu bychan, o'r enw Aeron Jack-ou Thomas, o (.Un yr ohvynion, a derbynimld y fatli niweidian u l' y bu farw yn unioogyrebol. Gorwedda y Parch. T. Cole, gweinidog v Bedyddwyr yn Mhsnybont, mewn cylhvr pc-ry;;Ins 0 ran ei iechyd. Ychydig obaith o'i auicriad sydd gan y meddygon M oicir y bydd y diwedd wedi dyfod cyn yr ymddengys y nodiad hwn. Yn marwolaeth Mr. John Cady y rlle Aber- tawe wedi colli un o'i phreswylwyr mwyaf cyhoeddus ae adnabyddns. Efe ydoedd gor- nchwyliwr gweithiau ac eiddo Mr. Diliwyn ac am chwe blynedd, bu yn aelod defnydiiio! o'r Cynghor Trefol. Ymddengys fod ymgeisiaeth Mr. W. Kees Davies, fel aelod seneddol dros sir Bnfto, fel olynydd i'w dad, yr hwn sydd yn bvvriadn ym- neillduo yn yr etholiad nesaf, yn cael eefnogaeth lied gytlrediool trwy yr etholaeth. Nid yw cie etto wedi ei ddewis yu ITuriiol gan y cymdeitbas. an Rliyddfrydig, ond y mae hyny yn Hed debyg o-gael ei wneyd. Am y waith gyntaf wedi marwolaeth ci di. weddar briod, bn Mrs. GlanfFrwd Thomas yn dst- ganu yn gyhceddus yr wythnos ddiweddaf mown eyngfierdd yn Mertlivr Yale. Fel v gwydfiis. yr oedd I, yn flaenorol i'w phriodas gyda Glai.unvd, yn un o gan tores au mwyaf swynol Cymrn va awr, y n-as hi am d"dyehwelyd i'r llwyf >n eji; ;• herddawl. Hyderwn y c.,iiff 01 gan ei chydwladwyr yn mhob riian or Dywy&ogaeth. Bu glijwr, o'r enw William Thomas Jenkins, 29, Oxford Street, Mardy, farw o dan amgylcii- iadau hynod ddydd Gwcner. Yn gynnar y boreu blaenorol, ymddengys iddo gael ti gym- meryii yn wacl gan borman yn ei fynwes, ac iddo gael èi drin gan Dr. Griiiiths. 0 dueutu banner awr wedi pump boren ddydd Gwecer, aetb. ei briod allan o'r ystafell-wely, a chymmerodd Jenkins gyileusdra ar hyny i godi 01 orweddfan ac yna, wedi agor y ffenestr, iddo neidio i'r dyin, der o un droedfedd ar bymtheg. Bn farw o ddentu saith o'r glocb, heb adferu ei ymwybodol- rwydd. Gadawa dri o blant ar ei ol. u..

uu- -u- DOLYDDE L E N. YMDniRIi^DOLWYP. YX V LF-VS SLT'.OL. y" Llya y MSnddyledion diweudai, Yil Lianm-s', o lf.ien y Barnwr Syr Horatio Lloyd, gwvsiodd plant y diweddar Nir. Ellis iliiams, o UVynuadu^ Isaf, Dolyddelen, William Hughes Owen Farry, fel ymddiriedohvyi1 eu heiddo o dan ewyllys eu diweddar ewythr, -Mr. Evan Willi;'KS o'r un lie. Yr oedd Iliaws mawr yn y Uys vn cytnaitryu y dyddordeb dyfnaf yn yr achos; a. disgwviiati am ganlyniad y -,i,a;f yn Dclyddelcn a rfesuE. iog-lie y niaecylcheang o pdnabyddlaetu gan y gwahanol bersonau cyssylltiedig ag pf, Yr hyn a ofynid gan yr aehwynyddion oedd 'En bod yn hawlio ar fod etiieddiaeth y ttsia- mentwr, Mr. Evan Williams, yn cael ei gweinyddu o dan orchymyn y Cyn galw yr achos yn mlaen, hysbysodd "ir Porter, Conwy, fod Ir. William Hughes, ti gy- logydd yn dymuno cydsynio i orchymyn g.ei ei roddi ar i'r etifeddiaeth gael ei-gweinyddu trwy y llys, yn ol cais yr aehwynyddion; a bod yr holl gyfrifon, &c., yn cael eu gosod ger bron y Cofrestr- ydd, yn ol yr arferiad mewn aehesion o'r fath. Rhoddodd ei anrhydedd archeb yn ot y cais hwnw. Gofynodd Mr. David Jones, ar ran yr aehwyn- yddion, am sylw ei anrhydedd at yr adran o'r cwyllys a gyfeiriai at y tal i r ymddiriedolwyr; a'i fod yn dal allan yn gryf fod diffyg ymddirieu- aeth mawr wedi ei ddangos gyda'r eiddo. Daw yr achos yn mlaen yn y llys nesaf, er pen- :derfynu mater y cytlog,a phethau eraill fyddo yn angenrheidiolG ohebydd.

CORPII-LOSGIAD. YCHTDIO ddyddiau yn ol, eyhoeddodd y ewmni a elwir Cymdeitbas Corph-losgiad aaroddiadyn cynnwys cryncdeb o'r gwaith sydd wedi ei wneyd ganddi yn ystod y ddwy flynedd ar bym- theg sydd wedi myned heibio er pan ffnrfiwyd hi. Nid ydym yn moiddio dywoyd fod unrhyw swyn yn yr adroddiad hwn. Pa fodd y gellid disgwyl i adroddiad o'r fath fod yn swynol ? Ar yr un pryd, dywedwn fod rhyw fath o ddy- ddordeb yn perthyn iddo. Y peth penaf a geir ynddo yw disgrifiad manwl o'r man sydd wedi ei wneyd yu Woking at losgi cyrph ynddo:- adeilad prydferth, yn cynnwys, heb law y ffwrnfiis anhebgorol angenriieidiol, gapel bych- an, yn yr hwn y gellid gosod y celwrn (urn) a gynnwysai ludw y trangcedig" hyd nes y byddo ypsrthynasau wedi parotoi lie o'r eiddynt eu hunain. Os na bydd y perthynasau yn dewis darpar Ileea hunain, y mae yn y capel leoedd pwrpasol i gadw y cyfryw geiyrnaa yn barhaol. Darperrr digoIlo le i gadw teuluoedd llioaog gyda'u gilydd, ca dewisir. Yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, llosgwyd padwar ar ddeg a deugain o gyrph yn Woking. Yu eu mysg yt oedd eiddo y Bamwr HUDDLESTON, NASMYTH, y peirian- nydd enwog, a chletig o'r Eglwys Sefydledig. a'i enw MACNAUGHI. Heb law gofalu am droi pob corph a ymddiriedir i'w gofal yn lludw, y mae y gymdeithas hon, yn ddiweddar, wedi dechreu gwneyd ymchwiliadau newyddion a manwl i'r ■ aohosion cyfiV< d:;ioI o farwoiaeth; ac yn disgwyl mai y fi'rwyth fy id t.-fiu gcleuci ar fitter ag y mae, mewn ystyr wyddono], lawer o dywyllwcb yn parhau i'w ordoi. Fel y gallesid disgwyl, rhoddir He helaeth ac arbenig yn yr adroddiad •i'r rhesymau o blaid llosKi cyrph meirwon, yn hytrach na'u claddu, Un peth sydd yn sicr yw, fod teimlad y wlad yn araf yn troi o blaid dull y gymdeithas. Yn Nghymru, modd bynag, nid ydyw etto wedi gwneyd unrhyw gynnydd ag y gellir ei weled. I

MARWOLAETH ARGLWYDD I GRANVILLE. YN marwolaeth y pendefig urddasol hwn, yr hyn a gymmerodd le am bump o'r gloch pryd- nawn ddydd Mawrth diweddat, collodd Rhydd- frydiaeth yn Mhrydain un o'i cholofnau cftdarn- af. Bu farw yn 76ain mlwydd oed, wedi treulio banner can mlynedd yn ngwasanaeth ei wlad. Cafodd gystudd o rai misoedd, wedi ei achosi, i ddechreu, gan anwyd, yr hwn, or pob ymdrech o du ei feddygon, a ymddadblygodd. Fel gwr cyhoeddus yn rhengoedd y blaid Byddfrydig, nid oedd ond Mr. GLADSTONE yn unig yn sefyll yn uwch mewn saBe a dylanwad na'r diweddar larll GEANVILLE. Yn marn y cyhoedd, hefyd, nid oedd neb yn uwch ei barch, ae yn cael ei edmygu yn fwy, nag ef. A hyn oil yn sylfaen- edig ar gymmeriad puv a thalent ddisglaer. Galwyd ef i'w orphwysfa yn llawn o ddyddiau, ac yn nghaQol galar teyrnas gyfan. Cafodd bob anrhydedd ag y gallasai ei wlad ei roddi iddo, o'r bron, ond ei wneyd yn brif weinidog. Pe wedi goroesi Mr. GLADSTONE, ysgatfydd nad efe a fuasai y prif weinidog Rhyddfrydig nesaf. Fel Ysgrifenydd Tram or y gwnaeth y diweddar iarll fwyaf o enw iddo ei hun. Yr oedd ei graffder, ei bwyll, a'r ystor o dymmer dda oedd yn ei feddiant, yn ei gymmhwyao mewn modd nodedig i lanw y swydd bwysig hon. Arweiu- iodd ei lywodraeth a'i wlad trwy ami fwlch eithaf eyfyng mewn diplomyddiaeth; ac ar fwy nag un achlysur, y tebygolrwydd ydyw y buas- ai Brydain wedi ei llusgo i ryfel a thywallt gwaed mawr, oni bae mai ei arglwyddiaeth a ddigwyddai fod yn llywydduyn y Swydllfa Dra- mor. Ar y cyfan, nid yw Arglwydd SALISBURY yn gwneyd Gweinidog Tramor hollol sallY, neu hwyrach yr hyn a ddylem ei ddyweyd ydyw, ei fod ef yn gwneyd gwell ysgriieuydd tramor na dim arall. Und o'i gymmlmru ag Arglwydd GRANVILLK, nid oes iddo Ie o gwbl. Yr oedd y diweddar iarll yn arddanjjos barn dda a gnllu cryf yn yr holl gyssylltiauau y dcuai iddyut. Fel Ysgrifenydd y Trefedigaethau (gyda Mr. G. OSBORNE MOKGAS yn .is-ysgrifenydd iddo), "wnaeth waith da. Fel areithydd, yr oedd yn ) i tr,tw C.,an yn e,e l wastad yn boblogaidd, ara-wdau yn cael en nodweddu gan fesur helaeth o arabedd. Fel arweinydd y ithyddfrydwyr yn Nhy yr Argl- wyddi, yr oedd yn ddoeth yn wastad". Daliodd I ef yn ffyddlawn i'w gredo Rhyddfrydig, pan y nithiwyd cymmaint ar ei blaid gan. Ymreolaeth i'r Iwerddon. Bellaeb, heddwch i'w lwoh. Nef- oedd wen i'w enaid

RHYDDFRYDIAETH YN NGHYMRU. Cyx y daw y llinellau hyn i ddwylaw ein dar- llenwyr, bydd y ddau gyngbrair Cymreig wedi cynnal eu cyfarfodydd blynyddol-y naill yn Aberteifi, a'r llall yn Mlaenau Ffestiniog. Cyn. naliwyd cymmanfa' Aberteifi ddydd Mawrth diweddaf; ac yr oedd y brwdfrydedd yn bob peth y gallesid disgwyl iddo fod. Nid I sain anhynod' a roddid yii nlwn yr areithiau a'r penderfyliiadau ar hawliau ac anghenion Cym- ru. Wrth gwrs, mewn gwlad sydd wadi bod yn cael ei hanrheithio g Ryfel y Degwm. yr oedd hiir y parsoniaid yn rhwym o gael He mawr yn y drafodaeth. Gwyntylliwyd ymesur newydd yn y modd mwyaf di-arbed; a'r enw wrth ba un yr ydoedd yn myned yn un o'r penderfyniadau ydoedd, I Cyfraith Or- fodol.' Wrth gwrs, gwyddai pawb fod gwyneb y mesnr yn uniongyrchol yn erbyn Ymneilldnwyr Cymrn. Nid ydym ni, fel yr ydym eisoes fwy nag unwaith wedi awgrymu, yn ofni dim ar y gyfraith newydd. Nid yn unig ni bydd yn unrhyw rwvstr ar ffordd cerbyd y Dadsefydliad ond credwn y bydd yn symbyl- iad otyf iddo yn y blaen gyda mwy o gyflymder nag erioed. Bryd a bwriad Ardalydd SALIS- BURY ydyw iddo ladd gelyniaeth cenedl y Cym- ry tuag at yr Eglwys, a'u dwyn yn ol, y mae yn debyg, yn un fintai fawr gref gyda'u gilydd i fynwes yr Hen Fain. Dyma. a olygai efe i etfaith y mesur fod yn ddiammheu. Ond druan o hono I fe'i siomir yn anfad. Ni syl- weddolir ei obaith yn y graddau lleiaf. Yr ydym yn sicr o hyny. Pe buasai y Prif Weinidog yn gwybod am ystrangciau parsoniaid Cymru cystal fig y gwyddom ni am danynt, gwelsai ffolineb ac ynfydrwydd dybryd ei ddisgwyliad hyderus ar uu foment. Beth! Cenedl y Cym- ry yn dyhwelyd yn ol i fynwes yr Estrones?' Yn troi yn ol i'r Eglwys ag y mae yr Esgob EDWAHDSS, o Lanelwy, a'i driis, yn llywodraethu ynddi ? Na: byth. Byth bythoedd Yr ydym yn Uawenychu fod y Cynghrair yn Aber- teifi wedi ihoddi ton mor uchel ac mor gryf ar gyfraith newydd y degwm, yn gystal ag ar y materionoraill a fa o dan sylw. Sicr genym y bydd ton gySslyb yn cael ei rhoddi i'r un materion yn Ffestiniog, Dïan y cawn ddy- chwelyd at y ddau gyfarfod yn ein rhifyu nesaf.

I = = —— 3 LLANRWST, A'R CYLCHOEDD. Y MAE y cyfarfodydd plwyfol blynyddol wedi bod yn amrywiol blwyfi Undeb Llanrwst, yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Y mae Ifestriau' y dyddiau hyn yn lied wahanol i'r hyn a arferent fod yn nyddiau ein tadan a'n teicliau. Yr adej; hono, yr hwn a ystyrid yn 'sgweiar y plwy' a fyddai pen, lJaw, calon, asgwrn cefn, a phob peth pcrthynol i'r festri. Hawliai, ar gyfrif ei fod yn dirfeddian- nydd neu yn ffermwr mwyaf yn y plwyf, am ei fod yn ta)u mwy o dreth na neb, wraii?awiad. pa betU bynag a fyddai y dwlni a arfcrai fwrw allan. Ni t?'?d gi neb i gael sixad ond efe. Efe fyddai y dyn mwyaf yn y plwyf; a 'doedd wiw i neb yngan gair yn erbyn yr hyn a ddywedai. Yr oedd un yn Nolyddelen, ae un yn Mhenmachno, yn hawlio. mai liwynt-hwy oedd y plwyf, ac nad oedd neb arall i gael meddwl dim. Hwynt-hwy eu dau- un yn mhob plivyf-a geid yn penderfynu pwy a fyddai y s'wyddogion o wahanol fathau; rhai o'r- cyfryw a fyddent hwy eu hunain, ac eraill megys. dan eu llygaid. Ni fyddai i un tlawd gael' pau ond yn unol fi/u cyfarwyddyd hwy. Pwy a fyddai yn deilwng. ac os yn deilwng, pa swm yr ystyrid hwy yn deilwng o hono pit safn a ddylasai gael ei chau i fyny, a pha un a dclylasai gael ei llellwi, neu ei hanner lenwi, a fydllai yn cael ei bender- fynu ganddynt hwy. Byddai y tlawd yn cael ymddwyn tuag [Lto yn garedig a baelionus os- byddai yn llyfrau y gwr mwyaf yn y plwyf; ond gwae ef os na fyddai. Yr oedd yr ysgweiar i'w .gael yn mhob plwyf; ond erbyn heddyw, y maent wedi eu hysgubo ymaith. Yr ydwyf yn deall fod cryn gyfnewidiadau yn y swyddogaethau y Parch. J. Jenkin, rheithor Peniuachno, wedi cael ei ethol yn un o'r gwarcheidwaid (dyn rliagorol); a Mr. John Evans, Benar (un o hen ddysgyblion J. R., S. R., a Gruffydd Rhisiart). Gall y treth- dalwyr fod yn falch o'u dewiaiad.—Ellis o'r Nant.

— • PRIODAS ARDALYDD HARTINGTON, A. S. I HYSBYSIR y cyrnmer prioclas Arglwydd Harting. ton a Daces Waddológ Manchester, le rywbryd yn Ebrill. Yii ei ewyllys, darfu i'r Due o Man- chester adael ei dj* ardderchog ya Llundain, ei holl gynnwys, ynghyd ft dwy ran o dair o'i in- cwrn oddi wrth ei etifeddiaethan yn New Zealand ac Awstralia, i'w weddw; ond ddim yn hwy nag yr arosai bithau yn ddi-briod. Ar ei phriodas, bydd y t., a phob ceiniog, yn cael eu cymmeryd oddi ami, a'u trosglwyddo i blant y due oddi wrth ei wraig gyntaf-sef, y due presennol, y Dduces o Hamilton, a'r Dduces o Abercarn. Ond ni raid i'r weddw gwyno; o blegid pan fydd marw y Duc o Devonshire, ac yr etifeddir ei deitl a'i eiddo gan Arglwydd Hartington, bydd y dduces yn gyfoetliocach nag y bu erioed.

Y GOGLEDD. Ni chymmer etholiad le yn Undeb Conwy y flwyddyn hon, er fod un-sedd wiig wedi ei haenosi trwy ymddiswyddiad aelod o'r bwrdd. Dywedir fod careg bedd i'w gweled yn myn- went eglwys blwyfol Wyddgrug, heb ddim i'w weled ami ond 1 Bu farw'r ddau hyn yn y barth- au., Trosglwyddwyd un Thomas Vaughan i lis o garchariad, ynghyd a llafur caled, gan ynadon Gwrecsam, ddydd Lluti, am ladrata gwerth 2,. o bytatw. Synir fod cymmaint o arbenigrwydd yn cael ei roddi i euglynion o eiddo Tudno ar ol Tir. 'Salis,' gan fod cyhoeddiad cenedlaethol' wedi eu cy- hoeddi ddwy wtitli i Daliwyd tri o ddyfrgwn gan geidwaid belwr- iaeth Arglwydd Penrbyn ddydd Lluu. Buont yn gwneuthur difrod anarferol yn mysg y pysgod yn yr afon Cegin, Bangor. Mr. W. Jones, Albert Place, Upper Bangor, a Mr. Robert Williams, Temperance Hotel, High street, sydd wedi eu pennodi yn wardeiniaid Eg- lwysig gan ficeriaid Bangor. Ynglyn ag agoriad yr eglwys Bresbyteraidd Saesnig yu Llandudno, o ddeutu y Pasc, pregeth- y yn Saesneg gan Dr. Thain Davidson, ac yn Gym rat g gan Dr. T. Charles Edwards, Aberyst- wyth. Cynnaliodd yr eglwYB Annibynol yn y Graig fechan ei chyfarfod blynyddol eleni nos Iau a dydd Gwener y Groglith, pryd y pregethwyd ynddo yn rymua gan y Parchn. William James, Abertawe, a D. M. Jenkins, Liverpool. Y tro eyntaf i'r IIybarch Samuel Evans, Bryn. hyfryd, bregetbu yn Pisgah, Llandegla, ydoedd. Ebrill 5ed, 1840; ac ymddengys mai ei gyhoedd- iad ef sydd i fod yn pregethu yn Pisgah yfory- Slain mlynedd i'r diwrnod y dechreuodd bregethu yno! Yn nghyfarfod Cynghor Trefol Gwrecsam, a gynnaliwyil ddydd Mawrth diweddaf, pender- fynwyd chwanegu 20p. y ilwyddyn at gyiiog y swyddog meddygol (Dr. R. W. Evans), a lOp. yu nghyflog y casglwr bwrdeisiol (-Mr. J. K. Jones). Cafwyd eisteddfod hynod lwyddiannus yn Ngbolwyn Bay ddydd Mawrth. Arweinivvyd yn fedrus gan y Parch. T. I'arry; eyfeiliwyd yn alluog gan Mr. R. S. Hughes, Bethesda; a beirn- iadwyd y gerddoriaeth gan Mr. W. T. Rees (Alaw Ddu). Chwertbinllyd iawn oedd gwaith yr amaethwr hwnw o Lanatmon-yn-litl, ddeng mlynedd yn ol, yn gosod 'unmarried' ar gyfer ei fachgen saith mis oed ya y cenNUS. Ni chft neb ddifyrvvch oddi wrth ivei Ithr ecl gleifelyl) oddi wrtho eleni, gan ei fod yn mynwes ei fam er's dros naw mlynedd! Drwg genym orfod hysbysu fod Dr. John Richards, maer Bangor, yn gorwedd yn beryglus wael. Cafodd anwyd trwm tra yn bresennol yn nghyfarfod y meddygon yn Llandudno. Dydd Llun, bu raid anfon am Dr. Dobie, Caerlleon, i ymgynghori yn arbenig a'i feddygon lleol parthed natur ei afiechyd. GLYN CEIRIOG. -Eisteddfod Leol.-Gan fod y lie hwn, yn ddiweddar, wedi ei gvssylltu a'r byd mawr agored gyda tram-ffordd, cvinmerodd nifer fawr fantais ar y cyfleusdra i fod yn bresennol yn yr eisteddtod a gynnaliwyd yno y Grocjlitb. itlywyddid y cyfarfodydd gan Dr. Lloyd, Chirk, a Mr. John Thomas, Chirk, aelod gweithgar o Gynghor Sirol sir Ddinbych. Dywedir fod dros wyth gant o bersonan yn bresennol yn nghyfar- fod yr hwyr, ac i bawb gael gwledd ragorol. Y brif gystadleuaeth gorawi ydoedd am wobr o 7p. am ganu I Ar dbn o Haen gwyntoedd' (Dr. Parry). Ni ddaeth ond dau g&r yn mlaen; sef, gollen, o dan Mr. D. Griffiths, a chor y Glyn, ar- weinydd, Mr. H. Jones. Y cor cyntaf a farnwyd yn orea. Cafodd Bwrdd Gwarcheidwaid Caernarfon ddi- angfa gyfynR rhag cael eu dwyn i syhv Bwrdd Llywodraeth Leol, ychydig ddyddiau yn ol, a tbrwy hyny gael eu ceryddu yn drwm. 0 her- wydd iddynt wrthod cyunygiad asiedydd, o'r enw Thomas Wyune, i wneuthur eirch i dlodion yr undeb, ysgrifeoodd T. Wynne lythyr pert .atyiat, gan fygwth eti galw i gyfrif, os nad edi- farhiient mewn sach-li'an a IIndw.' Wrth gwrs, taflwyd y llythyr o'r neilldu gyda dirmyg, er i'r digwyddiad Iod yn achoa chweithin caionog yr aelodau. Deallodd Wynne am hyn, ae ysgrifen- odd tythyr arall at y bwrdd, gan ddyweyd nad oedd en chwerthin yn ddim amgen 'na chlin- darddach drain dan grochan,' ac mai Eifer o ffyl- iaid oeddynt hwythau. Diammhen fod yr ael- odan yn abl i ddal cerydd Wynne, o blegid ym. ddjgasant yr un mor ddifater gyda'r llythyr olaf drachefn. Beth a wna Wynne etto, nid yw yn wybyddus, BALA. -Qymdeiiltas Bechgyn y Bata. Bell- ach, y mae cyfarfodydd y gymdeithas hon wedi dirwyn i ben. Cynnaliwyd y diweddaf y noson o'r biaen, yn ysgoldy y bwrdd, dan lywyddiaeth y Meddyg E. Williams. Yn bur ddi-ymdroi. aed at waith y cyfarfod, sef 'Papur Meddygol,' gan y llywydd. I egluro ei bapur, yr oedd gan y meddyg liaws o ddarlnniau ac esgyrn, ynghyd a pheuglog, &c. Gyfeiriodd ei bapur yu fwyaf neillduol at y prif ranau mewn dyn sef, yr iau, yr ysturnog, y galon, y gewynau, a'r .ymenydd. Cafwyd papur rliagorol; ae ar y diwedd, pasiwyd pleidlais o ddiolehgarwch iddo. Buasem yn dym- uno cyflwyno i ystyriaeth y pwyllgor ar fod idd- ynt drefnu at y tymmor nesaf i gaei rhagor o ^1. J.1! ^1^ i UaIV. byngciau tuioieuoi, er mwyu muuui gnC1.HU i UV" aelod fel eu gilvdd, Clvyn cyffredinol ydyw nad oes digon o amrywiaetli yn y cyfarfodydd. Gyf. yngir hwy yn hoilol-ona eithrio cân-i ddarilen papur. Boasai prtpur iinwaith bob mis yn atteb y dyben. Gobsithio y cymmer y pwyllgor hyn o awgrymiad yn garedig. Pendeifynwyd fod ar- west yn cymmeryd He yn ystod yr haf dyfodol.

LLAN-Y-B YDDEE. CnALIWYD OJ f9rfod cysto(jleUOl yn ngnapei yr IT2- nibynwyr yn Rbyd-y fcont, nos Wener y Groglith. Y cadeirydd ydoedd y Parch. D. WiJEair.?. T gwns'deg, yr hwn, yn ei araeth agoriadol, a wnaeth syinadau hynod o bwrpasol ar yr amcan .sydd mewn golwgopyn- nal cyfarfodydd o'r natnr yma, ac am y lies mawr sydd yn deilliaw oddi wrthynt. Yr arweinydd ydoedd Mr. Wafccyn Davies a'r trysorydd, Air" V. ljewis, pa rai, ynghyd & Aliss Jones, Waun, a haeddfirit gantroiiaeth ucbel am y llafur yr aetbaut iddo in2lSn fig e-j,iy¡;ü y plant yn y gwahanol ;;arigheiuau. Beirniad y grtddcr- iaeth ydoedd Mr. J. Harris, Cwmiar a'r ararywisoth. Mr. T. Lloyd, Griiigina. Hyderwn y niadd.iir i ti am beidio cyhoeddi enwau yr oil o'r bnddugwyr y waith hon, gan y gwyddom fod lliosogrwydd y cysMi- enMtbau yr udeg yroa yn gwneuthur y gofod yn bur brin felly, ni wnawn ond nodi ychydig o'r pHbnu 7r aetbpwyd drwyddynt. Dyfamwyi y w()h i Mr. J. Thomas, Bontnewydd, am y datganiad o 'Gwymp Llewelyn;' ac i'r cor o blant am y datganiad o'r .'In. 'Gosteg, Fdr.'o dan arweiniad Mr. W. Davies. Dat- ganiad o'r dan 'Clement' (i rai heb'fod dan banner can' rnlwydd oed); goreu, Mr. D. Jones, Brynbedw. Datganiad o'r dfln, 'Drosoch chwi gwediiio; goreu, Miss Jones, Glangyfariog. Trpptbpwd, Ar,1al Llan-y,bydder;' cyfartal oreo, Mr. W. Davies a Mr. D. O. Jenkins. Am yr araeth ar 'Samuel;' oreu, Mr. D. Evans, Ty Newydd. Am y daillei:iad o ddernyn, i unrhyw oed; yr oreu, Miss Lewis, Waun- meillion. Adroddiad o'r Gai;afgor-jn, Mr. K. Jorss, Krynbedw. Attabion ar (Ir.va cwestiwn o'r goreu, Mr. E. Evans, Factory. Am y riirlleniad (i rai dan 16eg oed); Miss Jones, GJangyhtio, a mis Davies, Llygadenwyn, yn gyfartal oren. Yi oe'ldyile yn orlswn, a dyddordeb ni i bychon yu oel ei dsiffilo yn y gweithrediadau, Wedi tala y dioicbgarweh, a chael (ladganiad gan y cOr o'r ips11 mawr,' dygwyd gweithrediadau y cyfarfod i dofvnhtl. —DrwilJtiar.

LLANDYSSUL, CEREDlGlO. NOS Lun, y 23am, cynnahoad (,ymdeu;ir.s Byddfrydig gweithwyr plwyi Llandyssnl gyf- arfod yn ngweithdy y Myrtle Cottage, tra y chwaer-gymdeithas Ryddfrydig yn rynr.sl ei chyfarfod hithau yn Ysgoldy 'Ramwadegol Tys- snl. Deallir fod chweeh o bersonan yn allan fel ymgeíswyr am seddau ar fwrdd y gwar- cheidwaid elcni; sef yw rheiny, y J'.c-istn Thomas Davies, Rhiwlug; Johr. iivans, Cvm- meudwy; Dat-id Jones, Cefn Llanfair; Kees Thomas, Gresn Park; John Jenkins, Gwar- llwynoidos; a \Y. Thomas, Fronwen.oll yn ton- edd'igion cymmhwys a pharchns, mor hell ag ft wyddoiii olili danynt. Mae y ddau gyntaf we-lj gwasanaetlm eu cyd-blwyfolion o'r blaen rel gwarcheidwaid y eyntaf oil, sef Mr. Davie-, Rhiwlng, yn headio'r p6l y llynedd, fel y dywedir ya y Dehendir yma; a dyrnmiiad pawh. ya enwedig y tiodion yw, ar iddo gael yr un r:, ridiat- iad hurldnolil\ethl;S el("oi ettC). Mae ;\Ir, T. Davies wedi profi ei hun yn gyfaill i'r anghenp. ac yn was di dwyll i'r plwyf. Mae ei briod

hyn, y mae lie i ofni y gwnant fwy oddrwg I yn y ffiirf newydd araynt nag a wneir gan- ddynt yn awr. Bydd eu mantais i an" rheithio eu cymmydogioB yn llawer mwy- nag o'r blaen. 0 gwbl, bwriedir codi tua chan mil o wvr; ond eir i geisio eu hanner, os nad chwaneg, i fysg Arabiaid Mesopota- mia. Dywed y rhai cyfarwydd y gellir cael milwyr rliagorol o fyso yr Arabiaid a'r:, Furdiaid wown adpg o ryfel; ond mai cadw dysgyblaeth amy lit ar adeg o heddwch fydd yr anliawsder.