Συστηματική, ζωογεωγραφική και οικολογική μελέτη των ανθόζωων (εκτός Actiniaria) της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας του Βορείου Αιγαίου

Abstract

The research carried out in the North Aegean Sea revealed the presence of 49 species of Anthozoa. For each of these species the following information is given: its main synonyms, the examined material, and the sampling stations from which it was collected, its main diagnostic features, its geographical distribution in the Aegean, Mediterranean and worldwide, information concerning its habitat and, where necessary, comments mainly on the identity of the species.One of the species found is described as new for the science, the species Crassophyllum thessalonicae. The great differentiation of some characteristic morphological features distinguishes it obviously from the other species (C. cristatum) of the genus.Out of the 49 species found in the North Aegean Sea, 17 are new for the fauna of the Eastern Mediterranean, 3 more (totally 20) are new for the fauna of the Aegean Sea and 9 more (totally 29) are new for the fauna of the North Aegean. So, after the additions made by our research, the anthozoan fauna of the Eastern Mediterranean counts 54 species (an increase of 45.9%), the fauna of the Aegean Sea 53 species (an increase of 60.6%0, and the fauna of the North Aegean 50 species (an increase of 138.1%).After the study of the relevant literature, it has been found that 97 species of Anthozoa have been recorded from the Mediterranean Sea, 91 of them (93.85%) from the western basin, 35 (36.08%) from the central basin, 49(590.51%) from the Adriatic, and 54 (55.67%) from the eastern basin. These differences should be attributed mainly to the very limited research carried out in the eastern and central basins compared to that carried out in the western basin.An estimation of the anthozoan fauna of the Mediterranean shows that it includes 23.71% endemic, 3.09% boreal, 14.44% Lousitanian, 13.4% Mauritanian, 32.99% Atlanto-Mediterranean, and 12.37% cosmopolitan species. The corresponding percentages for the fauna of the Aegean Sea are: 18 endemics, 26 Lousitanian, 6 Mauritanian, 36 Atlanto-Mediterranean, and 14 cosmopolitan None of the species found in the Aegean is boreal.The vertical distribution of the majority of the species found in the North Aegean Sea varies inside the known limits, according to the literature. For a considerable number of species (30.61%, 15 species) the limits of vertical distribution have been extended to greater depths.The majority of the Mediterranean (83.5%) and Aegean (87.7%) species) have been found to live in the circalittoral zone. On the other hand, the number of species found to live exclusively in one ecological zone was very low.The majority of the species (79.6%) have been found on typical hard substratum, especially rocks (67.3%). Exceptions are the species of the orders Pennatulacea and Ceriantharia, which live exclusively in mud, sand or sand-mud substrata. A considerable number of species (34.7%) were found on other animals (sponges, corals, polychaetes, mollusks, decapods, and ascidians).Most of the species have been found in the benthic assemblage of the coastal detritic bottoms, the offshore rocky bottoms, the semi-obscure and obscure caves, the superficial muddy sand in sheltered areas, and the coralligenous assemblage. The most rich in species assemblage is the corraligenous (26.5%, 13 species).In the framework of this study, 26 anthozoan species have been found associated with other animals. Among these, sponges, cnidarians, polychaetes, mollusks, decapods, and ascidians are included. The association of some of these animals with anthozoans is reported for the first time.

Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο Β. Αιγαίου αποκάλυψαν την παρουσία 49 ειδών ανθοζώων. Για κάθε ένα από τα είδη αυτά δίνονται τα κυριότερα συνώνυμά του, το υλικό που εξετάστηκε και οι σταθμοί δειγματοληψίας από τους οποίους αυτό συλλέχθηκε, τα σημαντικότερα διαγνωστικά του χαρακτηριστικά, η γεωγραφική του διανομή στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο αλλά και σ’ όλο τον κόσμο, πληροφορίες σχετικές με την οικολογία του και όπου κρίνεται απαραίτητο, σχόλια κυρίως για την ταυτότητά του.Ένα από τα είδη που βρέθηκε, περιγράφεται ως νέο για την επιστήμη. Πρόκειται για το είδος Crassophyllum thessalonecae. Η έντονη διαφοροποίηση ορισμένων βασικών μορφολογικών του χαρακτηριστικών, το αντιδιαστέλλει σαφώς από το άλλο είδος (C. cristatum) του γένους.Από τα 49 είδη που βρήκαμε στο Β. Αιγαίο, 17 είναι νέα για την πανίδα της Ανατολικής Μεσογείου, άλλα 3 (συνολικά 20) νέα για την πανίδα του Αιγαίου και άλλα 9 (συνολικά 29) νέα για την πανίδα του Βόρειου Αιγαίου. Έτσι μετά την έρευνά μας η πανίδα της Ανατολικής Μεσογείου αριθμεί 54 είδη (αύξηση 45.9%), του Αιγαίου 53 είδη (αύξηση 60.6%) και του Β. Αιγαίου 50 είδη (αύξηση 138.1%).Διαπιστώθηκε, μετά από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, ότι στη Μεσόγειο ζουν 97 έγκυρα είδη ανθοζώων. Απ’ αυτά, 91 (93.81%) έχουν βρεθεί στη δυτική Μεσόγειο, 35 (36.08%) στην κεντρική, 49 (50.51%) στην Αδριατική και 54 (55.67%) στην ανατολική λεκάνη. Η διαφορά αυτή θα πρέπει να αποδοθεί στις περιορισμένες έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στην κεντρική και ανατολική λεκάνη σε σχέση με τη δυτική.Εκτιμήθηκε ότι η πανίδα των ανθοζώων της Μεσογείου αποτελείται κατά 23.71% από ενδημικά είδη, 3.09% είναι Βόρειας προέλευσης, 14.44% Λουζιτανικής, 13.4% Μαυριτανικής, 32.99% Ατλαντικο-Μεσογειακής και 12.37% κοσμοπολίτικα. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την πανίδα του Αιγαίου είναι: 18% ενδημικά, 26% Λουζιτανικά, 6% Μαυριτανικά, 36% Ατλαντo-Μεσογειακά και 14% κοσμοπολιτικά ενώ κανένα από τα είδη δεν θεωρήθηκε ότι είναι Βόρειας προέλευσης.Η βαθυμετρική διανομή των περισσότερων ειδών που βρέθηκαν στο Β. Αιγαίο, ήταν μέσα στα γνωστά όρια διανομής τους. Για ένα σημαντικό αριθμό ειδών όμως (30.61%, 15 είδη), τα όρια διανομής τους επεκτείνονται προς μικρότερα ή μεγαλύτερα βάθη.Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθοζώων της Μεσογείου (83.5%) αλλά και του Β. Αιγαίου (87.7%) ζουν στην περιπαραλιακή ζώνη. Από την άλλη μεριά όμως, τα ποσοστά των αποκλειστικών κατοίκων κάθε μιας οικολογικής ζώνης είναι σχετικά χαμηλά.Το μεγαλύτερο ποσοστό ειδών (79.6%) βρέθηκε εγκαταστημένο πάνω σε τυπικό σκληρό υπόστρωμα και κυρίως πάνω σε βράχους (67.3%). Εξαίρεση αποτελούν τα είδη των τάξεων Pennatulacea, Ceriantharia, που ζουν αποκλειστικά σε κινητά υποστρώματα, «φυτεμένα» σε ιλύ, άμμο ή αμμοϊλύ. Ένα αρκετά επίσης υψηλό ποσοστό ειδών (34.7%) βρέθηκε εγκαταστημένο πάνω σε ζωικούς οργανισμούς (σπόγγους, κοράλλια, πολύχαιτους, μαλάκια, δεκάποδα και ασκίδια).Τα περισσότερα από τα είδη που μελετήθηκαν βρέθηκαν κυρίως στις βενθικές συνευρέσεις των παράκτιων βιογενών θρυμμάτων, των βράχων ανοικτής θάλασσας, την κοραλλιογενή, των ημισκότεινων και σκοτεινών σπηλαίων και της αβαθούς ιλυώδους άμμου σε προφυλαγμένες περιοχές. Η πιο πλούσια σε είδη συνεύρεση (26.5%, 13 είδη) είναι κοραλλιογενής.Στο πλαίσιο της έρευνας αυτής, 26 είδη ανθοζώων βρέθηκαν να σχετίζονται μ’ άλλους ζωικούς οργανισμούς. Μεταξύ των μακροβενθικών οργανισμών που βρέθηκαν να αναπτύσσουν τέτοιου είδους σχέση περιλαμβάνονται: σπόγγοι, ανθόζωα, μαλάκια, δεκάποδα, ασκίδια. Η σχέση πολλών από αυτά τα ζώα με τα ανθόζωα αναφέρεται για πρώτη φορά.