Η επίδραση του υποκλασματοποιημένου σχήματος επικουρικής ακτινοβόλησης του αρχόμενου καρκίνου μαστού στην πνευμονική και καρδιακή τοξικότητα

Abstract

Background: Hypofractionated RT regimens for breast cancer,although reduce cost and time for patients and health care systems, could havea negative impact on normal underlying lung tissue. Moreover, in patientswith left sided breast cancer, the exposure of heart tissue to radiation needsto be taken into account. We studied and compared lung function and thepost –RT radiological changes using High –Resolution CT (HRCT) in earlybreast cancer patients, treated with 3-D conformal whole breast radiotherapy(WBRT) using either conventional or hypofractionated regime. Aditionaly,in patients with left sided breast cancer, we monitored changes in LVEFperforming MUGA scans. Patients and Methods: Between 2008 and 2010,61 early breast cancer patients (TI-2N0M0) were randomised into two groups.Group A (n=31) received standard radiotherapy with 50Gy/25f/5w plus boost10Gy/5f/1w to tumour bed. Group B (n=30) received 43.2Gy/16f/22d plusboost 10Gy/5f/1w to tumour bed. Patients of both groups were subjected todynamic lung testing, using spirometry and gas diffusion tests on D0 (beforeRT), during RT and after completion of RT at 3 and 6 months. HRCTscans were performed in all patients at baseline, and 3,6,12 months aftercompletion of RT. Respiratory symptoms were recorded at 3 and 6 monthspost completion of RT. Dosimetric factors (CLD, V20, D25, MLD) werecalculate for all patients. MUGA scans were performed in all patients withleft sided breast cancer prior and 6 and 12 months post radiotherapy andLVEF value was monitored.Results: At 3 months after RT, the pulmonary changes were classifiedat HRCT as follows: 91.8 % were Grade 0, 8.19 % Grade 1, and 0 % Grade2. At 6 months, 86.98 % were Grade 0, 11.47 % Grade 1, and 1.6 % Grade 2. At 12 months, 88.52 % were Grade 0, 9.19 % Grade 1 and 3.27%Grade 2. Univariate analysis showed strong association between radiationpneumonitis, age and all dosimetric parameters. There was no associationbetween fractionation type and incidence of RP. FEV1, FVC, FEV 25, FEV50 and DLCO showed no statistically significant reduction in both treatmentgroups in 3 and 6 months following completion of RT, compared to baseline.Multivariate analysis showed no relation between HRCT findings and othervariables (age, smoking, chemotherapy, hormonotherapy, V20). No changeswere found in LVEF prior and 6 and 12 months post radiotherapy.Conclusion: Lung toxicity as assessed with HRCT and PFTs wasminimal in both treatment arms and our results are in consistency with otherpublished data. In our series, no significant changes were found in LVEF in both treatment arms.

Eισαγωγή: H θεραπεία του καρκίνου του μαστού στα αρχικά στάδιαστηρίζεται ως προς τον τοπικό έλεγχο της νόσου στη χειρουργική εκτομή τουόγκου και τη μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία (ΑΚΘ ), ενώ για τον συστηματικόέλεγχο της νόσου χρησιμοποιούνται επικουρική χημειοθεραπεία ή καιορμονοθεραπεία. Η ΑΚΘ διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπισητου καρκίνου του μαστού. Η επιλογή σχήματος κλασματοποίησης της δόσηςεξαρτάται τόσο από την καταστροφή – θάνατο των κυττάρων του όγκου, πουαντιπροσωπεύεται τόσο από τη μείωση εμφάνισης τοπικής υποτροπής, όσοκαι από τη βλάβη των κυττάρων των υγιών ιστών. Η υποκλασματοποιημένηΑΚΘ σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού είναι αποτελεσματική και δενφαίνεται να προκαλεί αύξηση της τοξικότητας σε φυσιολογικούς ιστούς.Επιπροσθέτως η μείωση της συνολικής δόσης έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους και της διάρκειας της ΑΚΘ. Στην παρούσα μελέτη ερευνάται καισυγκρίνεται η πνευμονική λειτουργία καθώς και οι μετά το πέρας της ΑΚΘακτινολογικές μεταβολές των πνευμόνων με τη χρήση Αξονικής Τομογραφίαςυψηλής ευκρίνειας ( ΑΤΥΕ ), σε ασθενείς με πρώιμο καρκίνο μαστού πουαντιμετωπίστηκαν είτε με συμβατικό σχήμα κλασματοποιημένης ΑΚΘ, είτεμε σχήμα υποκλασματοποιημένης ΑΚΘ. Επιπλέον, στις ασθενείς με καρκίνοτου αριστερού μαστού εκτιμήθηκαν οι μεταβολές του κλάσματος εξώθησης τηςαριστερής κοιλίας με τη χρήση ραδιονουκλιδικής κοιλιογραφίας (MUGA ).Aσθενείς – Μέθοδοι: Από το Νοέμβριο του 2008 έως το Νοέμβριοτου 2010 , 61 ασθενείς με διαγνωσμένο καρκίνο μαστού σταδίου T1 -2NoMoτυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες. Η ομάδα Α περιελάμβανε 31 ασθενείς πουυποβλήθηκαν σε συμβατική κλασματοποιημένη ΑΚΘ με Ολική Δόση Όγκου –ΟΔΟ: 50Gy σε 25 συνεδρίες σε 5 εβδομάδες και συμπληρωματική δόση 10Gy στην κοίτη του όγκου σε 5 συνεδρίες. Στην ομάδα Β εντάχθηκαν 30 ασθενείς σε 22 ημέρες καθώς και συμπληρωματική δόση 10Gy στην κοίτη του όγκου,σε 5 συνεδρίες. Οι ασθενείς και των δύο ομάδων υποβάλλονταν σε έλεγχοπνευμονικής λειτουργίας με τη μέθοδο σπιρομέτρισης – διάχυσης πριν τηνέναρξη της ΑΚΘ, κατά τη διάρκεια της ΑΚΘ καθώς και 3 και 6 μήνες μετά τοτέλος της. Απεικονιστικός έλεγχος του θώρακα με ΑΤΥΕ γινόταν σε όλες τιςασθενείς πριν την έναρξη της ΑΚΘ και 3, 6 και 12 μήνες μετά το πέρας τηςθεραπείας. Τα συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα καταγράφηκαν 3και 6 μήνες από το τέλος της ΑΚΘ. Επίσης δοσιμετρικές παράμετροι όπωςCLD, V20, D25, MLD καταμετρήθηκαν για όλες τις ασθενείς. Επιπροσθέτωςέγινε ραδιονουκλιδική κοιλιογραφία (MUGA ) σε όλες τις ασθενείς με καρκίνοτου αριστερού μαστού και υπολογίστηκε η τιμή του κλάσματος εξώθησης τηςαριστερής κοιλίας. Αποτελέσματα: Oι μεταβολές της αναπνευστικής λειτουργίαςταξινομήθηκαν στην ΑΤΥΕ ως ακολούθως: Πριν από την έναρξη της ΑΚΘ 91.8% ήταν βαθμού 0, 8.19% βαθμού1 και 0% βαθμού 2. Σε 6 μήνες από το τέλοςτης ΑΚΘ 86.98% ήταν βαθμού 0, 11.47% βαθμού 1 και 1.6% βαθμού 2, ενώ12 μήνες από το τέλος της θεραπείας 88.52% ήταν βαθμού 0, 9.19% βαθμού 1και 3.27% βαθμού 2. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ισχυρή συσχέτισητης μετακτινικής πνευμονίτιδας με την ηλικία και τις δοσιμετρικές παραμέτρους,ενώ δεν υπήρξε συσχέτιση μεταξύ του τύπου της κλασματοποίησης και τηςεπίπτωσης της μετακτινικής πνευμονίτιδας. Επίσης οι τιμές των σπειραματικώνδεικτών FEVI, FVC, FEV25, FEV50, και DLCO δεν παρουσίασαν στατιστικάσημαντική ελάττωση στις δύο ομάδες των ασθενών 3 και 6 μήνες από τοπέρας της ΑΚΘ, σε σύγκριση με τον αρχικό προσδιορισμό τους πριν τηνέναρξη της ΑΚΘ. Ακόμη η πολυπαραγοντική ανάλυση δεν έδειξε συσχέτιση μεταξύ των ευρημάτων της ΑΤΥΕ και των άλλων μεταβλητών ( ηλικία,κάπνισμα,χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ). Τέλος δεν υπήρξαν μεταβολέςστην τιμή του κλάσματος εξώθησης της αριστερής κοιλίας που προσδιορίστηκεμε ραδιονουκλιδική κοιλιογραφία (MUGA ) στις ασθενείς με καρκίνο τουαριστερού μαστού, πριν από την έναρξη καθώς και 6 και 12 μήνες από το τέλοςτης ΑΚΘ.Συμπεράσματα: Στην παρούσα μελέτη αποδεικνύεται ότι η πνευμονικήτοξικότητα, όπως έχει εκτιμηθεί με τη σπειρομέτριση και την ΑΤΥΕ ήτανελάχιστη και στις δύο ομάδες των ασθενών. Η υποκλασματοποιημένη ΑΚΘ δεφαίνεται να προκαλεί μεγαλύτερη επίπτωση μετακτινικής πνευμονίτιδας καιαποτελεί ασφαλές και καλά ανεκτό σχήμα ΑΚΘ σε ασθενείς με πρώιμο καρκίνομαστού.Επίσης , όσον αφορά την καρδιακή τοξικότητα το κλάσμα εξώθησης τηςαριστερής κοιλίας δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντική διαφορά 3, 6 και 12 μήνες από το τέλος της ΑΚΘ σε σχέση με την προ ΑΚΘ εκτίμησή του σε όλες τιςασθενείς της μελέτης με καρκίνο του αριστερού μαστού.