Επιδημιολογία ατυχημάτων, χειρουργικών και αγγειακών κακώσεων: ανάπτυξη αυτοματοποιημένου αρχείου υγείας φοιτητών πανεπιστημίων ευρωπαϊκών χωρών και αξιοποίηση δεδομένων από το σύστημα καταγραφής ατυχημάτων στα εξωτερικά ιατρεία (Emergency Department Injury Surveillance System, EDISS)

Abstract

Introduction: Injuries are widely recognized as a serious threat to public health. The aim of this thesis were a) to investigate the epidemiology of accidents and subsequent trauma in different age groups, b) to identify and evaluate current risk factors, c) to assess the potential of injury prevention devices and d) to endure the development and establishment of a tool for systematic recording of injuries among adolescents and young adults, namely a high risk taking age group.Methodology: The material of the six publications comprised the current thesis derived from: (1) a self-reporting electronic tool addressing health issues of University Students, the «Student Health Card», which was developed ad hoc for the purpose of the current thesis, (2) a system for collecting data from the emergency departments of four outpatient hospitals of Greek territory, the EDISS, which was developed and worked for 10 years in Greece by the Center for Research and Prevention of Injuries (CEREPRI), (3) data of previous studies that were assessed using the methodology of meta-analysis.Results: With respect to road traffic accidents, after studying a total of 978 University students in Greece and Italy, we confirmed the significant impact of risky behaviors in road crash involvement and the already known tendency for clustering of risky behaviors. In particular, one degree increment in the risky behavior score was found to increase the risk of road crash involvement by 35%, whereas the variables driving under the influence of alcohol, boarding a vehicle with drunk driver and smoking found to greatly increase the risk of a road traffic accident. The meta-analysis conducted aiming to synthesize current evidence regarding the effect of nasal Continuous Positive Airway Pressure (nCPAP) on road traffic accidents in 2,100 patients with Obstructive Sleep Apnea demonstrated a sizeable protective effect of nCPAP on road traffic accidents, both in real life and in the virtual environment. Regarding hand/fingers injuries in children aged 0-14 years, we found that among all pediatric injuries, 14% were identified on hand/fingers. The estimated incidence rate of hand amputations was 19.7/100,000 person-years. Above 50% of the victims were aged 0-4 years, with boys and immigrants having significantly higher risk. Among all amputations, 64% took place in house, crushing was the most common mechanism, whereas inadequate supervision and lack of preventive measures were often mentioned as the main cause of injury. The study of hand/fingers injuries in adolescents and adults aged over 14 years showed that hand injuries accounted for 20.4% of all types of injuries. The estimated incidence rate was 39.3/100,000 person-years. The vast majority of the victims were males, frequently young immigrants. Approximately 2/3 sustained occupational injuries. Finally, regarding the traumatic thoracic aortic rupture (TAR), the meta-analysis, performed in a total sample of 7,258 patients, showed that orthopedic fractures were the most concomitant injury after TAR (70%), followed by injuries in thorax (50%), abdomen (40%) and head (37%).Conclusions: In the context of the current thesis, an ad hoc electronic tool for collecting health data, including somatic injuries was developed. Alternative sources of data and methodological approaches were used in order to enlighten special aspects of somatic injuries in Greece, concerning age and type of injury in the human body. The results of the current thesis can alert those who focus on surgical specialties for the necessity of electronic data collection regarding injuries, in order to facilitate the planning of preventive intervention programs. Furthermore, with the use of the methodology of meta-analysis, we verified and quantified a sizeable protective effect of nCPAP on road traffic accidents in patients with sleep apnea and the common causes of traumatic rupture of great vessels, such as the aorta. As a consequence, we recommend the systematic recording of accidents and subsequent injuries, through suitably designed databases, which can contribute in the effort for planning of more effective programs towards the prevention and treatment of injuries in Greece.

Εισαγωγή: Οι σωματικές κακώσεις εξαιτίας των ατυχημάτων αποτελούν μια διεθνώς αναγνωρισμένη απειλή για τη δημόσια υγεία. Σκοπός της διατριβής ήταν: α) η διερεύνηση της επιδημιολογίας των ατυχημάτων και των επακόλουθων τραυματικών κακώσεων σε διάφορες ηλικιακές ομάδες, β) η ανίχνευση και αποτίμηση των παραγόντων κινδύνου, γ) η ανάδειξη του δυναμικού των προληπτικών παρεμβάσεων και δ) η ανάπτυξη και καθιέρωση ενός εργαλείου για συστηματική καταγραφή των ατυχημάτων σε υψηλού κινδύνου ηλικιακές ομάδες, όπως οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες.Μεθοδολογία: Το υλικό των έξι δημοσιεύσεων της διατριβής αντλήθηκε από: (1) το αυτοσυμπληρούμενο ηλεκτρονικό αρχείο παρακολούθησης της υγείας των φοιτητών, την «Κάρτα Υγείας Φοιτητή», που αναπτύχθηκε ad hoc για τους σκοπούς της παρούσας διατριβής, (2) το σύστημα συλλογής στοιχείων από τα τμήματα επειγόντων περιστατικών των εξωτερικών ιατρείων τεσσάρων νοσοκομείων της ελληνικής επικράτειας (EDISS), που αναπτύχθηκε και λειτούργησε στη χώρα μας επί μια δεκαετία από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων (ΚΕΠΑ), (3) δεδομένα δημοσιευμένων μελετών, τα οποία αξιοποιήθηκαν και ποσοτικοποιήθηκαν με τη μεθοδολογία της μετα-ανάλυσης.Αποτελέσματα: Αναφορικά με τα οδικά τροχαία ατυχήματα, μετά από μελέτη 978 φοιτητών Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Ελλάδας και της Ιταλίας, επιβεβαιώθηκε η σημαντική επίδραση της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς στην εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα ενώ επιβεβαιώθηκε η άποψη περί συρροής των ριψοκίνδυνων συμπεριφορών. Ειδικότερα, αύξηση της κλίμακας ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς κατά μία μονάδα φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο εμπλοκής σε τροχαίο ατύχημα κατά 35%, ενώ οι μεταβλητές οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, επιβίβαση σε όχημα με μεθυσμένο οδηγό και κάπνισμα βρέθηκαν να αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο τροχαίου ατυχήματος. Η μετα-ανάλυση για την επίδραση της συσκευής διαρρινικής Συνεχούς Θετικής Τελοεκπνευστικής Πίεσης Αεραγωγών (nCPAP) στην πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων σε 2.100 ασθενείς με Αποφρακτική Υπνική Άπνοια απεκάλυψε μια σημαντικά προστατευτική επίδραση της nCPAP στα τροχαία ατυχήματα, τόσο σε πραγματικό, όσο και σε εικονικό περιβάλλον. Σχετικά με τους τραυματισμούς άκρας χείρας/δακτύλων σε παιδιά ηλικίας 0-14 ετών βρέθηκε ότι από το σύνολο των παιδιατρικών τραυματισμών, το 14% αφορούσαν την άκρα χείρα και τα δάκτυλα. Ο εκτιμώμενος δείκτης επίπτωσης ακρωτηριασμών άκρας χείρας ήταν 19,7 /100.000 ανθρωποέτη. Σε ποσοστό άνω του 50%, τα παιδιά ήταν ηλικίας 0-4 έτη, με τα αγόρια και τους μετανάστες να διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο. Από το σύνολο των ακρωτηριασμών, 64% προκλήθηκαν εντός οικίας, η σύνθλιψη ήταν ο πιο συχνός μηχανισμός, ενώ ως αίτια του τραυματισμού επισημάνθηκαν συχνά η ανεπαρκής επιτήρηση και η απουσία προληπτικών μέτρων. Η μελέτη των τραυματισμών άκρας χείρας/δακτύλων σε εφήβους και ενήλικες ηλικίας άνω των 14 ετών ανέδειξε ότι οι τραυματισμοί στο χέρι αντιπροσώπευαν το 20,4% του συνόλου των τραυματισμών. O εκτιμώμενος δείκτης επίπτωσης ήταν 39,3/100.000 ανθρωποέτη. Η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων ήταν άνδρες, συχνά νεαρής ηλικίας μετανάστες. Περίπου τα 2/3 υπέστησαν εργατικά ατυχήματα. Τέλος αναφορικά με την τραυματική ρήξη της θωρακικής αορτής, η μέτα-ανάλυση που πραγματοποιήθηκε σε συνολικό δείγμα 7.258 ασθενών έδειξε ότι τα ορθοπεδικά κατάγματα αποτελούσαν τη συχνότερη αιτία συνοδών κακώσεων (70%), ενώ έπονταν οι κακώσεις του θώρακα (50%), της κοιλίας (40%) και της κεφαλής (37%). Συμπεράσματα: Στο πλαίσιο της διατριβής αναπτύχθηκε ad hoc ηλεκτρονική βάση καταγραφής δεδομένων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των σωματικών κακώσεων και χρησιμοποιήθηκαν εναλλακτικές πηγές δεδομένων και μεθοδολογικές προσεγγίσεις προκειμένου να αποκαλυφθούν ιδιαίτερες πτυχές του ζητήματος των σωματικών κακώσεων στη χώρα μας αναφορικά με την ηλικία, το είδος του ατυχήματος και τις βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Tα αποτελέσματα της διατριβής μπορούν να ευαισθητοποιήσουν όσους επικεντρώνονται σε χειρουργικές ειδικότητες για την αναγκαιότητα ηλεκτρονικής συλλογής δεδομένων που περιγράφουν και την αιτία της σωματικής κάκωσης ώστε να διευκολύνεται ο σχεδιασμός των προγραμμάτων προληπτικής παρέμβασης. Εξ άλλου, με χρήση μεθοδολογίας μέτα-ανάλυσης διαπιστώνεται και ποσοτικοποιείται η ευεργετική επίδραση της χρήσης CPAP σε ασθενείς με υπνική άπνοια στην πρόληψη των σωματικών κακώσεων ή οι συνήθεις αιτίες των τραυματικών ρήξεων μεγάλων αγγείων, όπως η αορτή. Επομένως, συνιστάται να γίνεται συστηματική καταγραφή των ατυχημάτων και των επακόλουθων τραυματισμών, μέσω κατάλληλα σχεδιασμένων βάσεων συλλογής ιατρικών δεδομένων ώστε να σχεδιαστούν περισσότερο αποτελεσματικά προγράμματα για την πρόληψη και αντιμετώπιση των σωματικών κακώσεων στη χώρα μας.