Διασχίζοντας τα σύνορα, ενώνοντας τους ανθρώπους: κυβερνητική προσέγγιση του χορού στο γαμήλιο θρακικό δρώμενο του "Κ΄να" σε Ελλάδα και Τουρκία

Abstract

The research field of this paper is the area of Thrace, a large geopolitical-cultural unit that was divided – due to political reasons – in three subareas distributed among three different countries: Bulgaria, Turkey and Greece. A dance event that used to take place before the border demarcation but is still performed in the Greek and Turkish Thrace is that of “K’na”, a wedding dance event danced by the people of both border areas despite of the changes in their magical-religious beliefs and the changes brought by socio-economic and cultural development. In particular, the aim of this paper is the study of the “construction” of the identity of inhabitants both of Greek and Turkish Thrace, as this is manifested through the three-dimensional way of dance in the wedding event of “K’na” in inter-state and inside the state level under the Cybernetics terms. Data was gathered through ethnographic method as this is applied to the study of dance, under the terms of “participation observance”. Analysis of data was conducted through the “dense description” which incorporates simultaneous description and analysis of data. While the analysis of chorographic composures of dance of “K’na”, as they are performed in the under study communities, performed by morphological method. For the purposes of recording the different dance forms of “K’na”, Labanotation system were used while their comparison was conducted by the comparative method. Finally, the interpretation of data was based on sociocybernetics according to Burke’s identity control theory, while the analytical terms of “self” and “other”, “we” and “others” which define identity as cultural and social construction composed the means of informers’ voices. From the data analysis, it is showed that the “K’na” dance is not static but the developments in space and time are depicted in its three-dimensional aspect as a result of the communication and interaction with the “other” groups. Communities under study altered the variables of the three-dimensional way of “K’na” dance in order to balance the instability that derived from their internal messages of “important” or “national others”. By this way, they managed to restore the previous image of their identity and prove that the “construction” of an identity is a self-regulation and self-control procedure, that is, a cybernetic procedure.

Το ερευνητικό πεδίο αυτής της εργασίας είναι η περιοχή της Θράκης, η οποία αποτελεί μια μεγάλη γεωπολιτική-πολιτισμική ενότητα, που διαιρέθηκε λόγω πολιτικών διεργασιών, σε τρεις υποπεριοχές, οι οποίες κατανεμήθηκαν σε τρία διαφορετικά εθνικά κράτη, σε αυτά της Βουλγαρίας, της Τουρκίας και της Ελλάδας. Ένα χορευτικό δρώμενο το οποίο τελούντανστη Θράκη πριν τη χάραξη των συνόρων, αλλά και που συνεχίζει να τελείται έως σήμερα στις δύο όχθες του Έβρου ποταμού, δηλαδή στην ελληνική και τουρκική Θράκη, είναι αυτό του «Κ’να». Ο «Κ’νας» είναι ένα γαμήλιο χορευτικό δρώμενο που τελείται ακόμη και μέχρι σήμερα από τους τελεστές και των δύο μεθωριακών περιοχών, παρά το ότι έχει πλέον παρέλθει η μαγικο-θρησκευτική πίστη τους σε αυτό και παρά τις αλλαγές που έχουν επέλθει εξαιτίας των κοινωνικό-οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της «κατασκευής» της ταυτότητας των κατοίκων της ελληνικής και τουρκικής Θράκης έτσι όπως αυτή πραγματώνεται μέσα από το τρισυπόστατο του χορού στο γαμήλιο δρώμενο του «Κ’να» σε διακρατικό και ενδοκρατικό επίπεδο, υπό τους όρους της κοινωνικο-Κυβερνητικής. Η συλλογή των εθνογραφικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε με βάση την επιτόπια εθνογραφική μέθοδο, υπό τους μεθοδικούς όρους της «συμμετοχικής παρατήρησης». Η ανάλυση των εθνογραφικών δεδομένων βασίστηκε στη μέθοδο της «πυκνής περιγραφής», η οποία εμπεριέχει ταυτόχρονα την περιγραφή και την ερμηνεία των δεδομένων, ενώ η ανάλυση των χορογραφικών συνθέσεων του χορού «Κ’να», όπως αυτές πραγματώνονται στις υπό μελέτη κοινότητες, πραγματοποιήθηκε με βάση τη μορφολογική μέθοδο. Για την καταγραφή των διαφόρων χορευτικών μορφών του «Κ’να» χρησιμοποιήθηκε το σημειογραφικό σύστημα του Laban (Labanotation) και το σύστημα πηγαίας προσπάθειας του Laban (Effort), ενώ η σύγκριση τους πραγματοποιήθηκε με τη συγκριτική μέθοδο. Τέλος, η ερμηνεία των δεδομένων της έρευνας βασίστηκε στη θεωρητική οπτική της κοινωνικο-Κυβερνητικής, σύμφωνα με το μοντέλο ελέγχου ταυτότητας που προτείνει ο Burke, ενώ οι αναλυτικές έννοιες του «εαυτού» και του «άλλου», του «εμείς» και οι «άλλοι», που εννοιολογούν την ταυτότητα ως πολιτισμική και κοινωνική κατασκευή, αποτέλεσαν το μέσο προκειμένου να ακουστούν οι φωνές των ατόμων που αποτελούν τους πληροφορητές. Από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας διαπιστώθηκε ότι ο χορός του «Κ’να» δεν παραμένει στατικός, αλλά καταγράφονται στο τρισυπόστατό του οι εξελίξεις στον χώρο και στον χρόνο, ως αποτέλεσμα της διαδικασίας επικοινωνίας και αλληλόδασης με τις «άλλες» ομάδες. Οι υπο μελέτη κοινότητες, μεταβάλλοντας τις συνιστώτες του τρισυπόστατου του χορού του «Κνα», εναρμόνισαν την αστάθεια που προέκυψε στο εσωτερικό τους από εισερχόμενα τα μηνύματα των «σημαντικών» ή «εθνικών άλλων». Με τον τρόπο αυτόν αποκατέστησαν την προγενέστερη εικόνα της ταυτότητάς τους, αποδεικνύοντας ότι η «κατασκευή» μιας ταυτότητας, προκύπτει ως μια συνεχής διαδικασία αυτορύθμισης και εσωτερικού ελέγχου, δηλαδή αποτελεί μία κυβερνητική διαδικασία.