Η συμβολή της δασοκομίας και της αρχιτεκτονικής τοπίου στην προστασία και ανάδειξη των πολιτισμικών τοπίων του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

Abstract

“… a landscape is not as some people would perceive it, as a simple composition of land, plants and water. It is the projection of a civilization on matter”. The main problem defining a clear conceptual framework about landscape lies on the abundance of sciences related to the subject and as a result the abundance of the approaches available. Forestry and Landscape Architecture are the two main sciences that that contribute in shaping landscape as an object and as a concept. The perception and the translation of landscape are two multifactorial matters that include subjective and objective factors. A landscape is not only what we see, is what we expect, what we believe and as a result every human perceives landscapes differently. Cultural landscapes are interwoven with the multifactorial concept of landscape, as according to the School of Berkeley, every landscape is cultural, or, (if we assume that natural landscapes exist), every human landscape is cultural. They consist literally an imprint of human history. The term “cultural landscape” is used as the Greek conception of the term, that every landscape is symbolic, they are the expression of certain cultural values etc. The term includes diverse interpretations of the interaction between human and nature that consist the combination of human and nature (Turner, 2007). By entering this new way interpreting space, emphasizing on the interaction between human factor and nature through time, we make the conclusion that every landscape has a relation with culture, as they have been somehow affected by human activities. In general, every cultural phenomenon is often too complicated to be categorized in an easily understandable and world widely accepted way. Maybe for this reason their “translation” and categorization have not reached a sufficient point on abiotic and biotic data (Mücher, 2003). The present PhD Thesis attempts to contribute in locating, identifying and recording cultural landscapes of an area with high cultural and ecological importance, while at the same time importing new tools and methods for their accenting and highlighting through the use of use of multifaceted parameters. Many questions are raised and an effort to answer them is made, as how can we combine motley landscapes of different times of generating and different uses and in the end to propose their organization and management through sustainability.

«..ένα τοπίο δεν είναι όπως το αντιλαμβάνονται μερικοί, κάποιο απλώς, σύνολο γης, φυτών και υδάτων. Είναι η προβολή ενός λαού επάνω στην ύλη».Το πρόβλημα με τον ορισμό ενός σαφούς εννοιολογικού πλαισίου για το τοπίο έγκειται στην πληθώρα των επιστημών που άπτονται στο αντικείμενο και επομένως στην πληθώρα των προσεγγίσεων που υπάρχουν. Η Δασοκομία και η Αρχιτεκτονική Τοπίου είναι δύο από τις κύριες επιστήμες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του τοπίου ως αντικείμενο αλλά και ως έννοια. Η αντίληψη και η ερμηνεία του τοπίου είναι θέματα πολυπαραγοντικά, που περιλαμβάνουν υποκειμενικούς και αντικειμενικούς παράγοντες. Το τοπίο δεν είναι μονάχα αυτό που βλέπουμε, είναι αυτό που προσδοκούμε, αυτό που πιστεύουμε, οπότε κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται το τοπίο διαφορετικά. Τα πολιτισμικά τοπία είναι συνυφασμένα με την πολλαπλή ερμηνεία της έννοιας του τοπίου, καθώς σύμφωνα με τη Σχολή του Berkeley (Berkeley School of Geography) όλα τα τοπία είναι πολιτισμικά, ή, (εάν υποστηρίξουμε ότι υπάρχουν και καθαρά φυσικά τοπία), όλα τα ανθρωπογενή τοπία είναι πολιτισμικά. Αποτελούν κυριολεκτικά ένα αποτύπωμα της ανθρώπινης ιστορίας. O όρος «πολιτισμικό τοπίο» χρησιμοποιείται στην παρούσα διατριβή ως ο ελληνικός αντίστοιχος όρος του cultural landscape, ενστερνίζεται δηλαδή την άποψη πως όλα τα τοπία είναι συμβολικά, πως αποτελούν εκφράσεις πολιτιστικών αξιών κ.ά.. Περιλαμβάνει τις ποικιλόμορφες εκδηλώσεις της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπου και φύσης και κατ’ επέκταση αναπαριστούν το συνδυασμένο έργο ανθρώπου και φύσης (Turner, 2007). Με το πέρασμα αυτό στον νέο τρόπο αντίληψης του χώρου, που δίνει έμφαση στην αλληλεπίδραση του ανθρώπινου παράγοντα με τη φύση στο πέρασμα του χρόνου, προκύπτει ότι όλα τα τοπία διαθέτουν πολιτισμικές αναφορές, γιατί έχουν επηρεαστεί, κατά κάποιον τρόπο, από ανθρώπινη δραστηριότητα (Ingerson, 2000). Γενικά, τα πολιτισμικά φαινόμενα είναι συχνά αρκετά περίπλοκα ώστε να κατηγοριοποιηθούν σε έναν κατανοητό και παγκοσμίως αποδεκτό τρόπο. Ίσως για τον λόγο αυτό οι συζητήσεις για το πώς να μεταφραστούν και κατηγοριοποιηθούν τα δεδομένα δεν έχουν φτάσει σε ένα παγκόσμια επαρκές σημείο σχετικά με τα αβιοτικά και βιοτικά δεδομένα (Mücher, 2003). Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να συμβάλει στον προσδιορισμό, την αναγνώριση και καταγραφή των πολιτισμικών τοπίων μίας περιοχής βαρύνουσας πολιτισμικής αλλά και οικολογικής σημασίας και συγχρόνως να εισαγάγει νέα εργαλεία και μεθόδους για τη διάκριση και ανάδειξή τους, μέσα από τη χρήση πολύπλευρων παραμέτρων. Δημιουργούνται διάφορα ερωτήματα, τα οποία γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν, όπως το πώς μπορούμε να συγκεράσουμε ένα πλήθος τοπίων, με εξ ορισμού ετερόκλητες ιδιότητες ως προς τον χρόνο δημιουργίας ή τις χρήσεις τους, και να προτείνουμε την οργάνωση και διαχείρισή τους με γνώμονα τη συνολική και αειφόρο ανάδειξή τους.