Evaluation of an intervention targeting diet and physical activity aiming to improve health behaviours and obesity prevention in European preschool children

Abstract

The prevalence of overweight and obesity has increased substantially over the past 30 years, in both adults and children. Interventions are tested in early childhood in order to prevent childhood obesity and improve energy balance related behaviours (EBRBs). The current work aimed to evaluate the effectiveness of the ToyBox-intervention on children’s EBRBs and anthropometric indices, to examine if family-related determinants mediate the effects of the ToyBox-intervention on pre-schoolers’ water consumption as well as the consumption of healthy and unhealthy snacks. A multicomponent, kindergarten-based, family-involved intervention, aiming to promote water consumption, healthy eating and snacking, physical activity and reduction/interruption of sedentary time in preschool children and their families was implemented in six European countries over one school year and evaluated in a cluster-randomized trial. Children’s physical activity levels were recorded using pedometers worn over six consecutive days, including two weekend days. Other EBRBs data, including their possible mediators, were self-reported by their parents/caregivers using standardized questionnaires. Children’s weight and height were measured by trained researchers, using standardized equipment. All measurements were performed in May/June 2012 and May/June 2013. Multilevel repeated measures analyses were performed to assess the intervention effects on EBRBs and anthropometrics, while mediation effects were assessed with the bootstrapping procedure.In the total sample, higher increase of children’s water consumption, higher decrease of children’s pre-packed/bottled fruit juices, sweets and meat products consumption, lower increase of their time spent on PC/video games (on weekdays and weekends) and lower decrease of children’s steps on weekends were observed in the intervention group compared to the control group. Similar effects were observed at a country level, while additional favourable effects for the intervention group were observed in Germany regarding sugar-sweetened beverages and in Belgium regarding salty snacks and TV-time on weekends. No significant effects were observed regarding the anthropometric indices.Regarding the intervention effects on family-related determinants, the ToyBox-intervention significantly increased water availability during meals, parental water consumption, parental encouragement to their children to drink water, and parental knowledge on water recommendations. In the multiple mediator model, all factors were independently associated with pre-schoolers’ water consumption and mediated the intervention effect on pre-schoolers’ water consumption (total mediation effect = 40%). Even though the total effect of the ToyBox-intervention on healthy and unhealthy snacking was not significant, the ToyBox-intervention significantly improved parental rule setting on children’s unhealthy snack consumption (i.e. restriction of snacking while watching television and permission only at certain occasions) and parental consumption of unhealthy snacks, while it increased parental knowledge on snacking recommendations. Regarding healthy snacking, the ToyBox-intervention improved children’s attitude towards fruit and vegetables (F&V). All previously mentioned family-related determinants mediated the intervention effects on pre-schoolers’ consumption of healthy and unhealthy snacks. Almost all family-related determinants examined in the study were independently associated with pre-schoolers’ consumption of healthy and unhealthy snacks.An affordable, low-cost intervention, which was implemented by kindergarten-personnel and actively engaged parents, showed that it can induce favourable changes of EBRBs in preschool children. Interventions aiming to promote water and F&V consumption and limit the consumption of unhealthy snacks in pre-schoolers should target the aforementioned mediators, but also identify new family-, school- or peer-related determinants, to enhance their effectiveness.

Ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Διάφορες παρεμβάσεις δοκιμάζονται σε νεαρή ηλικία προκειμένου να αποφευχθεί η παιδική παχυσαρκία και να βελτιωθούν οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενεργειακή ισορροπία (EBRBs). Η τρέχουσα εργασία είχε στόχο να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ToyBox στα EBRBs των παιδιών και των ανθρωπομετρικών δεικτών τους, τη διερεύνηση των καθοριστικών παραγόντων της οικογένειας που πιθανώς να διαμεσολαβούν στην αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ToyBox στην κατανάλωση νερού καθώς και υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Μια παρέμβαση που στόχευε στην προώθηση της κατανάλωσης νερού, της υγιεινής διατροφής και ενδιάμεσων γευμάτων, της σωματικής άσκησης και της μείωσης / διακοπής του καθιστικού χρόνου στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και στις οικογένειές τους, εφαρμόστηκε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες για ένα σχολικό έτος και αξιολογήθηκε σε μια τυχαιοποιημένη δοκιμή. Τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των παιδιών καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας βηματομετρητές για έξι συνεχόμενες ημέρες, συμπεριλαμβανομένων δύο ημερών σαββατοκύριακου. Οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενεργειακή ισορροπία, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών διαμεσολαβητών τους, καταγράφηκαν από τους γονείς/φροντιστές των παιδιών χρησιμοποιώντας τυποποιημένα ερωτηματολόγια. Το βάρος και το ύψος των παιδιών μετρήθηκαν από εκπαιδευμένους ερευνητές, χρησιμοποιώντας τυποποιημένο εξοπλισμό. Όλες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο/Ιούνιο του 2012 και τον Μάιο/Ιούνιο του 2013. Πραγματοποιήθηκαν πολυεπίπεδες επαναλαμβανόμενες αναλύσεις για την αξιολόγηση των επιδράσεων παρέμβασης στα EBRBs και τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των παιδιών, ενώ τα αποτελέσματα για τους διαμεσολαβητικούς παράγοντες αξιολογήθηκαν με τη διαδικασία bootstrapping. Στο συνολικό δείγμα, στην ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση της κατανάλωσης νερού, μεγαλύτερη μείωση των συσκευασμένων χυμών φρούτων, γλυκών και προϊόντων κρέατος, μικρότερη αύξηση του χρόνου που αφιερώνεται σε PC/βιντεοπαιχνίδια (τις καθημερινές και τα σαββατοκύριακα) και μικρότερη μείωση των βημάτων τα σαββατοκύριακα σε σύγκριση με τα παιδιά που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου. Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε επίπεδο χώρας, ενώ πρόσθετα ευνοϊκά αποτελέσματα για την ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκαν στη Γερμανία σχετικά με τα ζαχαρούχα ροφήματα και στο Βέλγιο σχετικά με τα αλμυρά σνακ και το χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης τα σαββατοκύριακα. Στους ανθρωπομετρικούς δείκτες δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές επιδράσεις της παρέμβασης. Όσον αφορά τις επιδράσεις της παρέμβασης σε καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, η παρέμβαση ToyBox αύξησε σημαντικά τη διαθεσιμότητα νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων, την κατανάλωση νερού από τους γονείς, τη γονική ενθάρρυνση στα παιδιά ώστε να πίνουν νερό και τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση νερού. Στο συνολικό μοντέλο, όλοι οι παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση νερού σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και διαμεσολαβούσαν το αποτέλεσμα της παρέμβασης στην κατανάλωση νερού (συνολική επίδραση διαμεσολάβησης = 40%). Παρόλο που η συνολική επίδραση της παρέμβασης ToyBox στα υγιεινά και ανθυγιεινά σνακ δεν ήταν σημαντική, η παρέμβαση βελτίωσε σημαντικά τη θέσπιση κανόνων από τους γονείς σχετικά με την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά (δηλαδή περιορισμός τους κατά την παρακολούθηση τηλεόρασης και άδεια για την κατανάλωσή τους μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις) και την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ των γονέων, ενώ αύξησε τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση σνακ. Όσον αφορά τα υγιεινά σνακ, η παρέμβαση ToyBox βελτίωσε τη στάση των παιδιών απέναντι στα φρούτα και τα λαχανικά. Όλοι οι προαναφερθέντες καθοριστικοί παράγοντες διαμεσολαβούσαν στην επίδραση της παρέμβασης στην κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενώ σχεδόν όλοι οι καθοριστικοί παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από παιδιά. Η προσιτή και χαμηλού κόστους παρέμβαση, η οποία πραγματοποιήθηκε από το προσωπικό του νηπιαγωγείου και ενέπλεξε ενεργά τους γονείς, έδειξε ότι μπορεί να προκαλέσει ευνοϊκές αλλαγές στα EBRBs των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην προώθηση της κατανάλωσης νερού και υγιεινών σνακ και στον περιορισμό της κατανάλωσης ανθυγιεινών σνακ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, θα πρέπει να στοχεύουν τους διαμεσολαβητές που αναδείχθηκαν από την παρούσα μελέτη, αλλά και να προσδιορίζουν νέους καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, το σχολείο ή τους συναδέλφους, για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους.