Επιμόρφωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε καινοτόμες δράσεις ενίσχυσης συναισθηματικών δεξιοτήτων: θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση

Abstract

The current thesis has as a primary goal the investigation of the efficiency of training teachers of Primary Education, in innovative actions that will reinforce emotional skills, so that they will be empowered, both professionally and personally. Individual goals were set as follows: i) The exploration of teachers’ educational needs, in order to be supported with knowledge and practices, for the enrichment of the daily educational process, ii) The detection of the change of students' knowledge and feelings, during the training process, iii) Sketching the change in relations in class, iv) The evaluation of the innovation the educational package offered in the cultivation of socioemotional skills. The training program lasted six weeks (26.02.2017-09.04.2017), during the 2016-17 school year, and the participants were Primary Education teachers of all faculties in Central Macedonia Periphery. The research method chosen, was the long-distance research-action model in innovative theatrical action practices. Basic reference tool for the research was a blog, entitled “Long Distance Theatre-Playing” in http://theatropaizontas.blogspot.gr. The blog was designed by the researcher tailored to the needs of the educational program. Additional research tools were also designed and utilized, such as online questionnaires, “focus group” interviews, material produced by pupils, like photographs, drawings, recorded documents and texts.In the context of the educational intervention of research-action, weekly thematic modules were designed as episodes of the theatrical workshop. The goals of the weekly thematic modules, were designed around the axes of the theory of Multiple Intelligences (Salovey & Mayer) and the model of socioemotional skills (CASEL). The methodology of the experiential actions of the modules followed the principles of the Theatrical Game, in order to provide a learning frame that would enable the achievement of the aims and goals set by the research-action educational program.The episodes of the workshop were organized on the occasion of a folk fairytail-story, “The Adventures of a Traveler”, which was further exploited by the researcher’s imagination in order to serve the goals of each thematic module. The story, which was presented through multimedia, use of video, music and aesthetic elements of art, was the baseline for all theatrical action. In the end of the intervention, through conversation and reflection, followed a reflective session in order to spot the achievement of emotional goals. The first two weeks of the program, the educational material was solely theoretical. The next four weeks, participating teachers, as researchers of their own practices, were asked to implement, in the action field of their classrooms, the experiential theatrical actions they selected, after having studied the theoretical material provided.To summarize briefly, the analysis of the results showed that the long distance educational program of research-action, fulfilled in great extent teachers’ expectations for new knowledge, innovative practices and enrichment of the educational process, connecting at the same time theory with practice. Participating educators with active involvement, initiative and actions, were empowered both professionally and personally. Becoming coordinators and animators were able to help their pupils acquire new knowledge and cultivate emotional skills. In the frame of research-action, and through the innovative activities offered by the educational material, another very valuable goal was achieved: a significant improvement of relations among teachers-pupils and pupils amongst themselves.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως κύριο σκοπό τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της επιμόρφωσης εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, σε καινοτόμες δράσεις, για την ενίσχυση συναισθηματικών δεξιοτήτων, ώστε να ενδυναμωθούν επαγγελματικά και προσωπικά. Επιμέρους στόχοι της έρευνας τέθηκαν: i) Η διερεύνηση των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών ώστε να υποστηριχθούν με γνώσεις και πρακτικές, για εμπλουτισμό της καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας. ii) Η ανίχνευση της μεταβολής των γνώσεων και συναισθημάτων των μαθητών, κατά τη διαδικασία της επιμόρφωσης. iii) Η σκιαγράφηση της αλλαγής των σχέσεων στη σχολική τάξη. iv) Η αποτίμηση της καινοτομίας του προσφερόμενου επιμορφωτικού υλικού, για την καλλιέργεια των κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων.Η επιμόρφωση διάρκειας έξι εβδομάδων (26.02.2017-09.04.2017), πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2016-2017 και συμμετείχαν εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.Επιλέχθηκε ως ερευνητική μέθοδος η εξ αποστάσεως επιμόρφωση έρευνα-δράση σε καινοτόμες πρακτικές θεατρικών δράσεων. Βασικό εργαλείο αναφοράς της έρευνας αποτέλεσε το ιστολόγιο με τίτλο «Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως» στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://theatropaizontas.blogspot.gr, το οποίο σχεδιάστηκε από την ίδια την ερευνήτρια, για την υλοποίηση της επιμόρφωσης. Για τις ανάγκες της έρευνας αξιοποιήθηκε η μέθοδος των εστιασμένων συνεντεύξεων, σχεδιάστηκαν ερευνητικά εργαλεία ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων για τη συλλογή δεδομένων, και οργανώθηκε πρωτότυπα το επιμορφωτικό υλικό. Πραγματοποιήθηκε ανάλυση και επεξεργασία όλων των συλλεχθέντων δεδομένων και για την εξαγωγή συμπερασμάτων συνεκτιμήθηκαν τα έργα των μαθητών, το παραγόμενο εκπαιδευτικό υλικό των τάξεων, φωτογραφίες από τις δράσεις, ιχνογραφήματα, ηχογραφημένα αρχεία και κείμενα.Στο πλαίσιο της επιμορφωτικής παρέμβασης έρευνας-δράσης, σχεδιάστηκαν εβδομαδιαίες θεματικές ενότητες, ως επεισόδια θεατρικού εργαστηρίου. Οι στόχοι των εβδομαδιαίων θεματικών ενοτήτων τέθηκαν σύμφωνα με τους άξονες της θεωρίας της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (Salovey & Mayer) και του μοντέλου κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων (Casel). Το μεθοδολογικό πλαίσιο των βιωματικών δράσεων των θεματικών ενοτήτων ακολούθησε τις αρχές του θεατρικού παιχνιδιού, προκειμένου να οργανωθεί το πλαίσιο μάθησης επίτευξης του σκοπού και των στόχων της επιμόρφωσης έρευνας-δράσης. Τα επεισόδια του εργαστηρίου, οργανώθηκαν με αφορμή ένα λαϊκό παραμύθι-ιστορία, «Οι περιπέτειες ενός ταξιδευτή», το οποίο επεκτάθηκε με τη φαντασία της ερευνήτριας, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι στόχοι κάθε θεματικής ενότητας. Η ιστορία που παρουσιαζόταν πολυμεσικά, με χρήση βίντεο, μουσικής και αισθητικών στοιχείων τέχνης, αποτελούσε την αφόρμηση για την υλοποίηση των θεατρικών δράσεων. Στο τέλος της επιμορφωτικής παρέμβασης, μέσα από συζήτηση και αναστοχασμό, ακολουθούσε η αναστοχαστική πλαισίωση για την ανίχνευση των ενδείξεων της επίτευξης των συναισθηματικών στόχων. Τις δύο πρώτες εβδομάδες υλοποίησης, το επιμορφωτικό υλικό ήταν μόνο θεωρητικό. Τις επόμενες τέσσερις εβδομάδες, οι εκπαιδευτικοί, καλούνταν ως ερευνητές των δικών τους πρακτικών, να εφαρμόσουν στο πεδίο δράσης της τάξης τους τις βιωματικές θεατρικές δράσεις που επέλεγαν, ύστερα από μελέτη του προσφερόμενου θεωρητικού υλικού.Συνοπτικά η ανάλυση των αποτελεσμάτων κατέδειξε ότι η εξ αποστάσεως επιμορφωτική παρέμβαση έρευνα-δράση, ανταποκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό στις προσδοκίες των εκπαιδευτικών για νέες γνώσεις, καινοτόμες πρακτικές και εμπλουτισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, συνδέοντας τη θεωρία με την πράξη. Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί με την ενεργή συμμετοχή τους, με ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων, ενδυναμώθηκαν επαγγελματικά και προσωπικά. Σε ρόλο συντονιστή-εμψυχωτή, βοήθησαν τους μαθητές τους να αποκτήσουν νέες γνώσεις και να καλλιεργήσουν τις συναισθηματικές τους δεξιότητες. Στο πλαίσιο της έρευνας-δράσης, μέσα από τις καινοτόμες δράσεις του προσφερόμενου επιμορφωτικού υλικού, επιτεύχθηκε επίσης ένας πολύ σημαντικός στόχος: βελτιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών και οι σχέσεις των μαθητών μεταξύ τους.