Oktay Akbal'ın Hayri Bey'li Üsküdar adlı öyküsünde cümlelerarası anlam ilişkileri
Loading...
Files
Date
2009-08-03
Authors
Aydın, Hasene
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Uludağ Üniversitesi
Abstract
Dil; ses, ek, sözcük, sözcük öbeği, cümle, cümleden büyük birlik gibi çeşitli dil birimlerinin düzenli işleyişiyle iletişimi sağlayan bir dizgedir. Bu birimler, sistem içinde birlikte hareket etmek zorundadır. Çünkü bunlardan birinin eksikliği, dil denen dizgede aksamaya neden olmaktadır. Dolayısıyla dil birimlerinin hepsi, aynı derecede önemlidir. Ancak geleneksel dil bilgisinde dile sözcükler topluluğu olarak bakılmakta ve cümle, yargı bildirmesi nedeniyle diğer dil birimlerinden üstün bir konumda görülmektedir. Bu durum, 1960'lı yıllara kadar dilin hep biçim yanının değerlendirilip anlam yanının göz ardı edilmesinden kaynaklanır. 1960'lı yıllardan itibaren dilin bütün birimleriyle bir sistem olarak görülmesi gerektiği düşüncesiyle birlikte bu bakış açısı değişir ve cümlenin iletişimi sağlamada yetersiz olduğu görüşü yaygınlaşmaya başlar. Böylece yetkin iletişime ulaşma konusunda araştırmaların yönü cümle üstü birimlere çevrilir. Tek başlarına ele alındıklarında anlamı sağlamada yetersiz kalan cümlelerin, diğer cümlelerle kurdukları ilişkiler çerçevesinde yani bağlam içinde değerlendirilmesi gerektiği görüşü, metinler üzerinde çalışmayı zorunlu kılmıştır.Bu çalışmada da iletişimi sağlamada cümlenin yetersizliğini ortaya koyabilmek ve cümleden büyük birlik (CBB) denen dil birimlerinin iletişimdeki rolünü görebilmek adına Oktay Akbal'ın Hayri Bey'li Üsküdar adlı öyküsü seçilmiştir. Cümle sınırlarının belirlenip eksiltilerin tamamlanmasının ardından cümlelerarası anlam ilişkilerinin incelenmesi sonucunda bazı cümleler arasında daha sıkı ilişkiler olduğu görülmüş ve bunlar, CBB adıyla bütün olarak değerlendirilmiştir. Bazen CBB içinde bile net anlam sağlanamadığından diğer CBB'lerin ve metin bağlamının dikkate alınması gerekmiştir. Bütün bunlar, iletişimi sağlama konusunda dil birimlerinin hepsinin önemli olduğu ve birlikte değerlendirilmesi gerektiği tezini destekler bulgulardır.
Language, which enables communication with kinds of language units like sound, affix, word, phrase, sentence, major unit than sentence, is a system. These units have to act in concert in the system. Because lack of one of them causes failure in the system that is called language. So, all language units are equally important. But the language is seen a collection of words and sentence is prefered from the other language units due to tell attitude in classic grammar. This situation arises from to be evaluated of the formal side of language and be ignored of semantic side of its until 1960s. This perspective changes by the thought that the language have to be seen as a system with all language units since 1960s and the opinion that sentence is inadequate for to enable communication becomes common. Thus, the direction of researches are changed to major units than sentence for competent communication. The opinion that the sentences, which are inadequate for creating meaning when they are evaluated alone, have to be evaluated in context necessiates studying on texts.In this study, Oktay Akbal's story named Hayri Beyli Üsküdar has been choosen for to prove the inadequate of sentence and to see the act of the major units than sentence in communication. By the result of be examined the semantic relations between sentences after determining of the sentence bounds completion of ellipses, it has been seen that there are stronger relations between some sentences and these are evaluated in full by the name of CBB. Sometimes clear meaning hasn't appeared even in CBB, because of, it has been supposed to that be considered other CBBs and context. All these are the discoveries which accommodate with the thesis that the all language units are important for communication and these have to been evaluated together.
Language, which enables communication with kinds of language units like sound, affix, word, phrase, sentence, major unit than sentence, is a system. These units have to act in concert in the system. Because lack of one of them causes failure in the system that is called language. So, all language units are equally important. But the language is seen a collection of words and sentence is prefered from the other language units due to tell attitude in classic grammar. This situation arises from to be evaluated of the formal side of language and be ignored of semantic side of its until 1960s. This perspective changes by the thought that the language have to be seen as a system with all language units since 1960s and the opinion that sentence is inadequate for to enable communication becomes common. Thus, the direction of researches are changed to major units than sentence for competent communication. The opinion that the sentences, which are inadequate for creating meaning when they are evaluated alone, have to be evaluated in context necessiates studying on texts.In this study, Oktay Akbal's story named Hayri Beyli Üsküdar has been choosen for to prove the inadequate of sentence and to see the act of the major units than sentence in communication. By the result of be examined the semantic relations between sentences after determining of the sentence bounds completion of ellipses, it has been seen that there are stronger relations between some sentences and these are evaluated in full by the name of CBB. Sometimes clear meaning hasn't appeared even in CBB, because of, it has been supposed to that be considered other CBBs and context. All these are the discoveries which accommodate with the thesis that the all language units are important for communication and these have to been evaluated together.
Description
Keywords
Cümleden büyük birlik, Derin Yapı, Gösterge, Mini cümleden büyük birlik, Yüzey yapı, Gönderme, Major unit than sentence, Deep structure, Sign, Mini major unit than sentence, Surface structure, Reference
Citation
Aydın, H. (2009). Oktay Akbal'ın Hayri Bey'li Üsküdar adlı öyküsünde cümlelerarası anlam ilişkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.