Demiryolu Projelerinde Katkı Payının Ahp Ve Regresyon Analizi Yöntemleri Kullanılarak Belirlenmesi

Abstract

İnşaat sektöründe teklif hazırlama süreci, projenin yapım maliyetlerinin hesaplanması ve ardından teklif verilen proje için en uygun katkı payı oranın belirlenmesi aşamalarından oluşmaktadır. Genel olarak katkı payı oranı (markup), inşaat projesinin direkt maliyetleri, endirekt maliyetleri, genel giderler, kar oranı ve risk payının toplamını içeren teklif fiyatının direkt maliyetlere oranı olarak tanımlanmaktadır. Genel giderler (genel merkezde oluşan maliyet payı); merkez ofis giderleri, vergi masrafları, sigorta giderleri, finansman masrafları ve teminat mektubu masrafları gibi harcamaları içeren ve hesaba bağlı olarak belirlenen maliyetleri içermektedir. Katkı payını etkileyen kar oranı, karara bağlı bir değişkendir ve firmanın projeden elde etmeyi beklediği getiridir. Risk payı ise teklif hazırlama sürecinde öngörülemeyen durumlar sonucunda maliyet artışlarına önlem olarak ayrılan tutarı ifade etmektedir. Yüksek risk oranları ve düşük kar oranıyla, rekabetin en üst düzeyde olduğu sektörlerden birisi olan inşaat sektöründe, yüklenici inşaat firmalarının başarılı olabilmeleri ve varlıklarını devam ettirebilmeleri için teklif fiyatlarındaki katkı payı oranını doğru olarak belirlemeleri oldukça önemlidir. Yüklenici inşaat firmaları teklif ettiği projelerde hedefledikleri getiriyi sağlayacak kadar yüksek, işi almalarını sağlayacak kadar düşük olan teklif fiyatını belirlemek zorundadırlar. Bu sebeple katkı payı oranı doğru ve güvenilir stratejiler oluşturarak belirlenmelidir. İnşaat sektörünün doğası gereği, teklif fiyatını etkileyen katkı payı oranını belirlemek için oldukça zorlu ve rekabetçi pek çok faktör ortaya çıkmakta ve bu faktörler arasındaki ilişkinin oldukça karmaşık ve dinamik bir ilişkiye sahip olması, doğru katkı payı oranı belirleme kararını daha da zorlu bir hale getirmektedir. Pratikte katkı payı oranı ile ilgili alınan kararlar genellikle herhangi bir hesaplama yöntemi kullanılmadan, tahminde bulunan kişilerin sezgi ve tecrübelerine dayanarak alınmaktadır. Katkı payı miktarının belirlenmesinde etkili olan faktörlerin ve bu faktörlerin katkı payı üzerindeki etki derecelerinin belirlenmesinin, katkı payının analizi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu tez çalışması kapsamında, demiryolu sektöründe faaliyet gösteren bir yüklenici inşaat firmasının vermiş olduğu teklif tutarına etki eden katkı payı oranını etkileyen faktörler araştırılmıştır. Bu amaçla yapılan detaylı literatür araştırması sonucunda yurt dışı projeler için verilen teklifler için katkı payına etki eden otuz beş faktör, yedi grup altında ve yurt içi projeler için verilen teklifler için katkı payına etki eden yirmi beş faktör, altı grup altında toplanmıştır. Daha sonra hazırlanan anket ile yüklenici inşaat firması yetkilisinden faktörlerin önem derecelerini 0-5 ölçeğinde cevaplandırması istenilmiştir. Ayrıca, katkı payını etkileyen faktörlerin katkı payı oranı üzerindeki etki düzeyini belirlemek amacıyla, Analitik Hiyerarşi Proses (AHP) yöntemi ile ikili kıyaslama matrisleri oluşturulmuştur. Bu ikili karsılaştırmalar ile kriterlerin birbirlerine göre ne kadar önemli, tercih edilir veya baskın olduğunu değerlendirilmiştir. Anket ve AHP yöntemi ile elde edilen ikili kıyaslamalar sonucunda elde edilen veriler ile yüklenici inşaat firmasının demiryolu projelerinde vermiş olduğu tekliflere etki eden katkı payı oranına etki eden faktörlerin, katkı payı oranına etkileri formülize edilmeye çalışılmıştır. Belirlenen faktör grupları kullanılarak hazırlanan anket çalışması, demiryolu sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın son 5 yıl içinde teklif verdiği 10 adet yurt dışı ve 10 adet yurt içi olmak üzere toplam 20 adet proje için doldurulmuştur. Anketlerden elde edilen verilere öncelikle güvenilirlik analizi uygulanmış ve veri setinin tutarlılığı test edilmiştir. Daha sonra regresyon analizi yardımıyla faktör gruplarının, katkı payı üzerindeki toplu etkileri; başka bir deyişle bağımlı değişken olan katkı payının bağımsız değişkenler olan faktör gruplarına bağlı olarak hangi oranda şekillendiği incelenmiştir ve bu doğrultuda faktörlerin katkı payı üzerindeki etkisi formülize edilmiştir.

The bidding process in the construction industry consists of estimation of the project's construction costs and determining the most appropriate amount of bid mark-up for that project. In general, amount of bid mark-up is defined as a ratio of the direct cost to total price of direct cost, indirect cost, general overhead costs, profit and contingency. General overhead consist of head office expenses, tax expenses, insurance expenses, financing costs and the costs of letters of guarantee. Profit rate is a variable depending on the decision and expresses the income of the particular project. Contingency which is directly connect to the amount of risk that project includes, depends on the subjective judgments and change due to company’s perception of risk. The construction industry is one of the excessive competitiveness with high risks and low margins of profit. Thus, determination of the right amount of mark-up in bid price has very importance for the construction companies to prevail their existence in the sector. In other words, a construction company’s success directly related to the ability of determining the appropriate mark-up amount which brings adequate jobs and profit to the company. Only, the bid prices calculated after a detailed cost estimation with a realistic bid mark up will be successful in this competitive area of business. Construction industry is one of the sectors where competition is very high and therefore firms required to be based on the rate of profit reliable strategy. When calculating the project cost; quantity and unit price of materials, labor and equipment costs should be determined by estimating the direct costs and indirect costs on direct costs, overhead costs, risks and taxes must be added to the procject cost. In addition to the calculated cost, bid price certain ratios must be calculated by adding profit Contractor continuity of a company and make a profit in order to be able to continue their current jobs, in addition to entering the tender are required to take new jobs. The important point here, that the company's tender offer is the need to identify correctly. Besides this information on the job for the company's set goals for the next period analyzed well, should be given a right decision. Offer contribution method for determining the company's future is of vital importance because it determines In construction sector, bid mark-up estimations are practically made without using a calculation method, mainly based on the estimators’ intuition and experience, with some specific rules and constraints applied. By reason of determining the appropriate bid mark-up amount is a complex decision problem that is difficult to analyze and formulate. Nowadays, with increasing competition conditions, analyzing bid mark up in a correct way is beneficial, further that it is a crucial necessity for a contractor company. For this reason, in bid preparing process designating the factors that affect bid mark-up decision and determining order of importance of these factors is thought to be substantial for bid mark-up analysis. Companies recently together with globalization, under high risk, prepare their bid extremely careful and realistic, with the right assumptions Markup which is added to the bid price contribution is calculated as different rates in different ways by the contractor. Therefore, one is not able to give a definition of contribution. In literature, 44% of contractors is defined as profit markup definition. Business and investment activities until 2003 in Turkey railway sector projects were limited financial resources, while maintaining transport policy. After 2003, the railways has become state policy again. As a result of this, since 2003 the railroad construction in the construction industry remains a strong market position in construction sector. In recent years, rail systems in many cities of world such as Japan and European cities, has become widespread. In railway industry, the projects covers the high cost. To obtain the maximum benefit from this projects, the bid price must be determined accurately. Therefore, the process of determination of the bid price is extremely important in the railway industry, as in the construction sector. Decision-making problems encountered in the construction industry, pricing strategy is effective in the railway sector. In the bidding process to determine the factors affecting the bid price and the offer price for the development of models for calculating many studies have been developed in domestic and abroad. However, there is no specific study separately to the railroad industry. So that, rail projects are subjected to this study. The aim of this thesis study is to identify the importance levels of the factors that may affect mark-up size in bid prices for national and international railway projects and also investigate whether a contractor company’s bid mark-up estimation can be accurately modeled.The necessary data were collected one contractor which serves in railway sector. The method used for the collection of the information is written questionnaire. The questionnaire that was prepared as a result of a detailed literature review and then this questionnaire was modified to suit the contractor by taking a feedback from the contractor. Some factors were added and others removed depending on which were deemed appropriate and applicable. As a result of a detailed review, 35 different factors are found which the companies took into account when determining of bid mark-up and these factors are categorized into seven groups for which include; firm and project-related factors, project-related factors, company-related factors, country-related factors, competitor-related factors for international projects. Furthermore, factors are categorized into six groups for which include; firm and project-related factors, project-related factors, company-related factors, competitor-related factors for national projects. Having identified and categorized these factors, a questionnaire was designed and data of 20 railway projects within the last five years for evaluation of these factors. In this questionnaire is used a scale from '0' to '5' is used to measure the level of effect of each factor on the mark-up size, where '0' means no effect and '5' means high effect. Furthermore, a set of pair-wise comparison matrices is constructed to identify the importance levels of the factors that may affect mark-up size in bid prices with analytical hierarchy process (AHP). The pair-wise comparisons are done in terms of which element dominates the other. This thesis examined the literature study and research which resulted in a contribution of the factors affecting the dependent variable, independent variable, the cumulative effect on contribution rates were examined. Firstly, reliability analysis was performed on the survey data and consistency of the data set is tested. In this thesis, Cronbach's alpha coefficient (α) was used to tested the reliability of survey data. Regression analysis was determined to conducted the relationship between two variables. Regression analysis was determined to observing that a change of variables how this relationship has been changed. Then, with the help of regression analysis, the effects of different factor groups on bid mark-up, in other words in which proportion the dependent variable “bid mark up” is formed according to the independent variables “factor groups” is examined. Lastly, a model with regression analysis was developed which estimates the bid mark-up accoring to estimated factors.