A Time İnformation System For The Construction İndustry

thumbnail.default.alt
Tarih
1995
Yazarlar
Saraç, Sedef
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Institute of Science and Technology
Özet
inşaat sektöründe gerek kapsamı gerekse yapısı açısından birbirinden farklı pek çok proje gerçekleştirilmektedir. En basit bir binanın yapımından geniş alanlara yayılan tesislere kadar hepsini 'inşaat projesi' ismi ile adlandırdığımız bu faaliyetlerin hepsinde ortak üç kriterle karşılaşırız; süre, maliyet ve kalite. Projenin özellikleri ne kadar değişirse değişsin daima bu üç kriter bir projenin başarısının ölçülmesinde kullanılır. Bazen bir ya da iki tanesi projenin amaç ve kapsamına göre daha ön plana çıkabilir ama asla herhangi bir tanesi tamamen gözardı edilemez. Her bir kriterin planlanması ve kontrolü uzun süren, bilgi ve emek gerektiren çalışmalarla sağlanabilir. Ancak bu şekilde proje başarı ile tamamlanabilir ve beklenen yararları sağlar. Planlama aşaması projenin gerçekleştirilmesinde çok önemli bir dönemdir. Özellikle girişim aşamasında projenin ne kalitede, ne kadar bir bütçe dahilinde ve ne sürede tamamlanacağının bilinmesi girişimci açısından projeden beklenen karların elde edilip edilemeyeceğini açıkça gösterir. Ne yazık ki bir proje planının hazırlanması o kadar basit bir işlem değildir. Plan hazırlamaktan daha zor olan bir başka iş ise bu planı uygulayabilmektir. Şantiyelerde planı aksatacak sayısız engel, kaza ve beklenmedik olaylar olur. Plan sürekli kontrol edilmeli ve olan değişiklikleri yansıtacak şekilde revize edilmelidir. Bu çalışma üç temel kriterden 'süre' üzerinde durmaktadır. İnşaat projelerinde süre planlaması süreçlerinde kullanılan yöntemleri, karşılaşılan zorlukları ve giderilemeyen eksiklikleri ele almaktadır. Sonuçta da tasarım aşamasında tanımlanabilecek değişkenlerin süre üzerindeki etkisini irdeleyerek; daha tasarım XI tamamlanmadan inşaatın süresiyle ilgili güvenilir bilgi sağlayacak bir süre enformasyon modeli geliştirmeyi amaçlamaktadır. Sektörde kullanılan tüm süre planlama ve kontrol tekniklerine rağmen, inşaat projelerinde çoğu zaman gecikmelere rastlanır. Farklı nedenleri olan gecikmeler üç ana grupta toplanabilir; işverenin sorumlu olduğu gecikmeler, yüklenici firmanın sorumlu olduğu gecikmeler ve her iki tarafında sorumlu olmadığı gecikmeler. işverenin kontrolünde olan, işverenin hata veya ihmali sonucu oluşan gecikmelerde malsahibi sorumlu tutulur. Bu tür gecikmelere örnek olarak sözleşme değişiklikleri, şantiyenin geç teslim edilmesi, gerekli teknik bilgilerin zamanında verilmemesi gösterilebilir. Bu gecikmelerin bedeli olarak işveren yüklenici firmanın uzatılan süre boyunca genel giderlerini karşılamak zorundadır. Yüklenici firmanın sorumlu tutulduğu gecikmeler ya doğrudan yüklenici firmanın ya da ona bağlı alt yüklenicilerin hata veya yetersizliklerinin sebep olduğu gecikmelerdir. Bu gecikmelerin bedeli sözleşmede belirtilen miktarda yükleniciden kesilir. İki tarafında hata veya ihmalinin bulunmadığı gecikmeler daha çok önceden tahmin edilemeyecek doğal afetler, savaşlar ve grevleri içerir. Bu durumda iki taraf sözleşmenin gerekleri doğrultusunda anlaşarak bir sonuca varırlar. Genellikle anlaşmalar işverenin yüklenicinin genel giderlerini karşılamadığı süre uzatımları ile sonuçlanır. İnşaat projelerinde sık sık rastlanan bu gecikme sebepleri ile ilgili olarak pek çok araştırma yapılmıştır. Çalışma sırasında inşaat süresini etkileyen faktörlere ilişkin bir literatür araştırması da yapılmıştır. Pek çok farklı araştırma üç grup üzerinde odaklaşmaktadır; projeyle ilgili faktörler, çevre ile ilgili faktörler ve yönetimle ilgili faktörler. Projeyle ilgili faktörler arasında projenin özellikleri ve karmaşıklığı, standatlaşma ve mekanizasyon derecesi, işin tekran yanında sözleşme şartları da sayılabilir. Projenin gerçekleştirildiği yerin coğrafyası, hava koşulları, yol durumu ise çevre ile ilgili XII faktörlerdir, işin planlanması, kullanılan programlama tekbnikleri, süre tahminlerinde geçmişteki tecrübelerin kullanımı ise yönetimle ilgili faktörler olarak sayılabilir. inşaat sektöründe kullanılan süre tahmin ve planlama metodlarından en çok kullanılanlar arasında çubuk diyagramlar, kritik yörünge metodu ve PERT teknikleri gelmektedir. Bu üç tekniğin kendilerine has özellikleri varsa da, bazı adımları birbirine benzerlik gösterir; projenin iş kalemlerine bölünmesi, iş paketleri arasında mantıksal ilişkilerin kurulması, her iş paketinin süresinin hesaplanması, tüm projenin süresinin hesaplanması, gelişmelerin izlenerek hedeflerle karşılaştırılması ve gerekli önlemlerin alınması. Çubuk diyagramlar planlamada kullanılan en basit tekniktir. Düşeyde iş kalemlerinin, yatay da ise sürenin gösterildiği bir diyagramdır. Oluşturulması ve öğrenilmesi çok kolaydır. Projenin başında genel bir görüntü sağlayan çubuk diyagramlar iş ilerledikçe ve karmaşıklaştıkça yetersizleşmeye başlar. Ayrıca iş kalemleri arasındaki ilişkileri göstermeyen çubuk diyagramları, gecikmeleri ancak oluştuktan sonra gösterdiği için düzeltici önlemlerin alınmasını da engeller. Kritik Yörünge metodu inşaat sektöründe en yaygın olarak kullanılan planlama tekniğidir. Süreler ve maliyetler doğru ve kesin olarak tahmin edilirse metodun verimi çok fazla olur. Yaygın kullanımına rağmen kritik yörünge metodu hızla gelişen teknolojiler ve karmaşıklaşan proje yapıları nedeniyle son yıllarda bazı eleştiriler almaktadır. Bu eşeltiriler arasında tekniğin kullanımının çok fazla emek ve süre gerektirdiği, yüksek güncelleştirme maliyetleri, saha kullanım kısıtlılığı, esnek olmaması ve sonuçların analiz edilme zorluğu. PERT yapısı ve süreleri hakkında kesin yargılara varılamayan projeler için geliştirilmiş bir tekniktir. Süreler için tek bir tahmin yerine iyimser, olası ve kötümser olarak üç tahmin kullanan PERT tekniğinde bu süreleri bilgi sahibi ve deneyimli profesyoneller belirler. İnşaat projelerinde nadiren kullanılan PERT daha çok uzay araştırmaları, savunma sanayi ve tıbbi projelerde kullanılır. Günümüzde kullanılan süre tahmin yöntemlerinin en büyük dezavantajı tasarımın belli bir olgunluk dönemine erişmesinin gerekliliğidir. Girişim aşaması çoktan geride xiii bırakılmış, tasarım uygulama projesi niteliğine ulaşmış olmalıdır, işveren ancak bu aşamalar tamamlandıktan sonra yatırımın ne kadar sürede bitirileceğini öğrenebilir. Sonuç onun lehinde değilse, tasarım maliyetlerine tasarımın revize edilmesi belki de baştan düşünülmesi için pek çok ek maliyet gelecektir. Daha somut bir şey ortaya çıkmadan malsahibi pek çok harcamada bulunmuş olacaktır. Uygulama projesi tamamlandıktan sonra başlayabilen süre planlaması sürecinin sonraki adımları da pek kolay değildir. Tüm detayına kadar düşünülmüş bir projenin iş kalemlerinin dökümünün yapılması, bu kalemlerin miktarlarının belirlenmesi, işi gerçekleştirecek kişilerin verimliliklerinin saptanması, işler arasındaki mantık ilişkilerinin belirlenmesi ve nihayet projenin toplam süresinin hesaplanması hem uzun hem de çok fazla bilgi ve emek gerektirmesiyle beraber çok sayıda hatayı ve belirsizliği de bünyesinde barındırır. Bu tez bir inşaat projesini oluşturan ana iş grupları ile projenin özelliklerini yansıtan ve daha tasarımın ilk aşamalarında kolaylıkla belirlenebilen parametreler arasında bir ilişki olduğunu ispatlamayı hedeflemektedir. Bu iş grupları ve proje parametrelerinin saptanması için konuyla ilgili olarak geçmişte yapılmış çalışmalar incelenmiştir. Bir projenin beş ana iş grubu altında sınıflandırılabileceği kabul edilmiştir. Bu iş grupları; altyapı, üstyapı, dış kabuk, bitirmeler, mekanik ve elektrik tesisatıdır. Bu beş grup arasındaki dört adet ara zaman da proje süresinin hesaplanmasına imkan vermektedir. Bu iş gruplarının sürelerinin etkileyen parametreler ise şöyle belirlenmiştir; işlev, taşıyıcı sistem, yer, şantiyeye ulaşılabilirlik, dış duvar tipi, kat adedi, saçak yüksekliği, taban inşaat alanı, toplam inşaat alanı, kazı hacmi ve blok sayısı. Bu bilgiler ışığında geçmişte yapılmış projelerle ilgili veriler bir bilgi toplama föyü yardımıyla toplanarak gerçekte bu parametrelerle iş süreleri arasıda belli ilişkiler olup olmadığı incelenmiştir. Kesin bir sonuca ulaşabilmek için incelenen projeler okul ve konut projeleriyle sınırlandırılmıştır, istanbul Bayındırlık ve iskan Müdürlüğü'nün gerçekleştirdiği otuz üç proje çalışmaya dahil edilmiştir. İncelenen otuz üç projenin on tanesinin planlanan, oniki tanesinin gerçekleşen ve onbir tanesinin hem planlanan hem de gerçekleşen süreleri elde edilmiştir. Bu aşamadan sonra çalışma asıl amacı gerçekleşen süreler üzerine olmasına rağmen XIV planlanan süreler de çalışmanın dışında tutulmamış ve model iki ayrı koldan yürütülmüştür. Toplanan veriler 'SPSS' yazılım programı aracılığla regresyon analizlerine tabi tutulmuş ve iş gruplarıyla ara zamanlar için belli denklemler elde edilmiştir, istatistiksel yöntemlerle bu denklemlerin anlamlı olup olmadıkları kontrol edilmiştir. Modelin hesapladığı iş grupları ve ara zaman süreleriyle toplam inşaat süreleri hesaplanmış ve toplanmış olan verilerle tekrar bir regresyon analizine sokulmuştur. Elde edilen yeni denklemlerinde anlamlı olup olmadıkları tekrar test edilerek yukarıda sözü edilen parametrelerle iş süreleri arasında tanımlanabilen bir ilişki olduğu kanıtlanmıştır. Bu model sayesinde yorucu ve uzun süren planlama faaliyetine girişilmeden projenin gerek belli iş guruplarının gerekse tamamının ne kadar sürede tamamlanacağı belirlenebilmektedir. Böylelikle bir girişimcinin beklentilerinin karşılanıp karşılanmayacağı anlaşılabilmekte, fizibilite çalışmalarına önemli katkılarda bulunabilmektedir.
Time planning methods of construction projects cannot be used until the last stages of design when it has become nearly impossible to change the design for recovering any unacceptable program. If reliable information could be obtained at the very beginning of design, it would be very easy to tell if the project would be completed within the client's objectives or in other words if the project will be feasible or not. This study aims to establish a time information system for time planning of a project at early design from minimal information. Construction projects can be divided into five major work groups; substructure, superstructure, cladding, finishes and M&E services and four lag times can be defined between these groups. Reviewing past studies nine variables were assessed which have affect on the durations of the above mentioned work groups and lag times. A survey method was used to reach the information about the school and housing projects of Turkish Ministry of Public Works and Resettlement. Using the collected data many analysis have been made to clarify the relations between the durations of prescribed work groups and lag times and the project variables. Using linear regression analysis, equations that provide the model's predictions for the construction times were obtained. Comparing the actual values and the predicted ones it was understood that the model could provide reliable information about the durations of the above mentioned work groups and lag times and also about the overall construction time.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995
Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 1995
Anahtar kelimeler
Bilgi sistemleri, İnşaat endüstrisi, Information systems, Construction industry
Alıntı