'n Sisteemteoretiese perspektief op die vertaling van Suid-Afrikaanse literatuur in Nederlands
Loading...
Date
2002-11
Authors
Venter, Christel
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
University of the Free State
Abstract
English: Within the framework of the system- and the translation theories, the translation of South
African, and more specific of Afrikaans, literary texts into Dutch was researched. This
study centres around the fact that there was a dramatic increase in the amount of South
African literary translations into Dutch from the early seventies, but that the contrary did
not take place. An attempt was made to find out what the reasons were behind this
phenomenon and which factors played a part in it.
The view on translations in this study corresponds to that of the Leuven group who based
their models on the polysystern theory by Iramar Even-Zohar. According to this theory
translation goes far beyond the boundaries of the text to incorporate the interaction
between various literary systems. Even-Zohar developed the principles for a dynamic
and heterogenious system in order to provide for the historical and variable nature of
literature. Within this approach the focus has also changed from translation as transfer of
languages, to translation as transfer of cultural norms. The benefits of Pierre Bourdieu's
sociological approach and Siegfried Schmidt's contructivistic approach are implemented
in the study in the incorporation of agents and the various actions that take place within
the literary field.
Furthermore an overview was given of the historical events and actions which created
and still creates a dialogue between the Dutch and the South African literary systems.
The history between these two countries is marked by an initial unanimity which is
especially visible in the support that the Dutch gave the Boers during the Anglo Boer
War. As a result of the Dutch peoples' experience and guilt feelings which arose from
the Holocaust and the, practically simultaneous, implementation by the South African
government of a discriminatory apartheid system in 1948, an animosity developed
between these two countries. This split results in the annulment of the Dutch South
African Cultural Agreement in the early eighties. Since the first democratic election in
1994 this Cultural Agreement has been renewed and a revival took place in the Dutch
peoples' interest.in South Africa and the literature of the country.
In the course of this study it came to light that the large increase in translations since the
seventies of especially English (South African) literature into Dutch, can be attributed to
the translation of' protest literature. On the other hand, the increase in translated
Afrikaans literary texts since the nineties can be attributed to the changed political
circumstances in South Africa which also positively influenced the Dutch peoples'
attitude towards Afrikaans and Afrikaans literary texts. There seems to be a renewed
interest in the literary value of South African texts and especially in texts which portray
the magical atmospheer, nature and exotic elements of Africa. This preference is clearly
visible in the reception of literary texts by Riana Scheepers in the Dutch literary system.
Finally, based on statistical principles, a projection is made of the amount of South
African literary texts which could be translated into Dutch over the next decade. The
projection made is conservative because it is based on the average growth of translations
per decade and not on the increased growth which took place over the past thirty years.
The assumption is made that the upsurge in translations since the seventies can possibly
be attributed to the political events and changes in South Africa and in the interest that it
evoked in South African literary texts with a political tendency. If the political climate in
South Africa will stabilise over the next ten years, there should still be an increase in the
amount of translations, but at a more average growth.
Afrikaans: Binne die raamwerk van die sisteem- en die vertaalteorie is die vellaling van Suid- Afrikaanse, en in die besonder van Afrikaanse, literêre tekste in Nederlands ondersoek. Die spilpunt van dié ondersoek is die feit dat daar sedert die sewentigerjare 'n opbloei was wat vertalings uit die Suid-Afrikaanse literatuur in Nederlands betref, terwyl die omgekeerde nie plaasgevind het nie. Daar is gekyk na die moontlike redes hiervoor en na die faktore wat 'n rol gespeel het in hierdie verskynsel. Die uitgangspunt waarvan gebruik gemaak is, sluit aan by dié van die Leuvense vertaalskool wat gegrond is in die polisisteemteorie van Itamar Even-Zohar. Hiervolgens is vertaling iets wat ver buite die teksgrense heen strek en eintlik handeloor die interaksie van verskillende literêre sisteme. Even-Zohar het die beginsels van 'n dinamiese en heterogene sisteem betrek ten einde voorsiening te maak vir die historiese aard en veranderlikheid van literatuur. Binne hierdie benadering is die klem ook verskuif van vertaling as oordrag van tale, na vertaling as oordrag van kultuurnorme. Die winste van Pierre Bourdieu se sosiologiese benadering en Siegfried Schmidt se konstruktivistiese benadering vind egter ook besondere toepassing in die studie in die wyse waarop die onderlinge agente en handelinge wat plaasvind binne die literêre veld betrek is. Vervolgens is "n oorsig gebied van die historiese gebeure en handelinge wat aanleiding gegee het (en steeds gee) tot 'n gesprek tussen die Nederlandse en Suid-Afrikaanse literatuursisteme. Die geskiedenis tussen die twee lande word gekenmerk deur aanvanklike' eensgesindheid wat veral waarneembaar is in die Nederlanders se onderskraging van die Boere tydens die Anglo-Boereoorlog. Na aanleiding van die Nederlanders se ervaringe en skuldgevoelens rakende die Joodse onderdrukking gedurende die Tweede Wêreldoorlog en, bykans terselfdertyd, die Suid-Afrikaanse minderheidsregering se instelling van 'n diskriminerende apartbeidstelsel sedert 1948, ontwikkel daar egter 'n vyandigheid tussen die twee lande. Hierdie versplintering mond uit in die opheffing van die Nederlands-Suid-Afrikaanse-Kultuurverdrag in die vroeë tagtigerjare. Sedert die eerste demokratiese verkiesing in 1994 is hierdie verdrag heringestel en ontstaan daar 'n oplewing in Nederland ten opsigte van Suid-Afrika en die land se literatuur. In die ondersoek kom dit aan die lig dat die groot toename in vertalings sedert die sewentigerjare van veral Engelse (Suid-Afrikaanse) literatuur in Nederlands, toegeskryf kan word aan die vertaling van versetliteratuur. Die toename in vertaalde Afrikaanse literêre tekste sedert die negentigerjare word weer toegeskryf aan die veranderde politieke situasie in Suid-Afrika wat ook die Nederlanders se gesindheid ten opsigte van Afrikaans en Afrikaanse literêre tekste positief beïnvloed het. Daar is 'n hernude belangstelling in die literêre waarde van Suid-Afrikaanse tekste en dan veral in tekste wat die magiese atmosfeer, natuur en eksotiese aspekte van Afrika beskryf. Hierdie voorliefde blyk duidelik uit die resepsie van Riana Scheepers se literêre werke in Nederland. Gebaseer op statistiese beginsels, is daar ten slotte 'n vooruitskatting gemaak van die aantal Suid-Afrikaanse literêre werke wat oor die volgende dekade in Nederlands vertaal sal word. Dié vooruitskatting is konserwatief omdat dit gegrond is op die gemiddelde groei van vertalings per dekade en nie op die verhewe groei wat plaasgevind het oor die afgelope deltig jaar nie. Daar word veronderstel dat die geweldige oplewing in vertalings sedert die sewentigerjare waarskynlik toegeskryf kan word aan die politieke veranderings in Suid-Afrika en aan die belangstelling wat dit in Suid-Afrikaanse literatuur met 'n politieke strekking gewek het. lndien die politieke klimaat in Suid-Afrika oor die volgende tien jaar redelik konstant sal bly, behoort die aantal vertalings verder toe te neem, maar dan teen 'n meer gemiddelde groeitempo.
Afrikaans: Binne die raamwerk van die sisteem- en die vertaalteorie is die vellaling van Suid- Afrikaanse, en in die besonder van Afrikaanse, literêre tekste in Nederlands ondersoek. Die spilpunt van dié ondersoek is die feit dat daar sedert die sewentigerjare 'n opbloei was wat vertalings uit die Suid-Afrikaanse literatuur in Nederlands betref, terwyl die omgekeerde nie plaasgevind het nie. Daar is gekyk na die moontlike redes hiervoor en na die faktore wat 'n rol gespeel het in hierdie verskynsel. Die uitgangspunt waarvan gebruik gemaak is, sluit aan by dié van die Leuvense vertaalskool wat gegrond is in die polisisteemteorie van Itamar Even-Zohar. Hiervolgens is vertaling iets wat ver buite die teksgrense heen strek en eintlik handeloor die interaksie van verskillende literêre sisteme. Even-Zohar het die beginsels van 'n dinamiese en heterogene sisteem betrek ten einde voorsiening te maak vir die historiese aard en veranderlikheid van literatuur. Binne hierdie benadering is die klem ook verskuif van vertaling as oordrag van tale, na vertaling as oordrag van kultuurnorme. Die winste van Pierre Bourdieu se sosiologiese benadering en Siegfried Schmidt se konstruktivistiese benadering vind egter ook besondere toepassing in die studie in die wyse waarop die onderlinge agente en handelinge wat plaasvind binne die literêre veld betrek is. Vervolgens is "n oorsig gebied van die historiese gebeure en handelinge wat aanleiding gegee het (en steeds gee) tot 'n gesprek tussen die Nederlandse en Suid-Afrikaanse literatuursisteme. Die geskiedenis tussen die twee lande word gekenmerk deur aanvanklike' eensgesindheid wat veral waarneembaar is in die Nederlanders se onderskraging van die Boere tydens die Anglo-Boereoorlog. Na aanleiding van die Nederlanders se ervaringe en skuldgevoelens rakende die Joodse onderdrukking gedurende die Tweede Wêreldoorlog en, bykans terselfdertyd, die Suid-Afrikaanse minderheidsregering se instelling van 'n diskriminerende apartbeidstelsel sedert 1948, ontwikkel daar egter 'n vyandigheid tussen die twee lande. Hierdie versplintering mond uit in die opheffing van die Nederlands-Suid-Afrikaanse-Kultuurverdrag in die vroeë tagtigerjare. Sedert die eerste demokratiese verkiesing in 1994 is hierdie verdrag heringestel en ontstaan daar 'n oplewing in Nederland ten opsigte van Suid-Afrika en die land se literatuur. In die ondersoek kom dit aan die lig dat die groot toename in vertalings sedert die sewentigerjare van veral Engelse (Suid-Afrikaanse) literatuur in Nederlands, toegeskryf kan word aan die vertaling van versetliteratuur. Die toename in vertaalde Afrikaanse literêre tekste sedert die negentigerjare word weer toegeskryf aan die veranderde politieke situasie in Suid-Afrika wat ook die Nederlanders se gesindheid ten opsigte van Afrikaans en Afrikaanse literêre tekste positief beïnvloed het. Daar is 'n hernude belangstelling in die literêre waarde van Suid-Afrikaanse tekste en dan veral in tekste wat die magiese atmosfeer, natuur en eksotiese aspekte van Afrika beskryf. Hierdie voorliefde blyk duidelik uit die resepsie van Riana Scheepers se literêre werke in Nederland. Gebaseer op statistiese beginsels, is daar ten slotte 'n vooruitskatting gemaak van die aantal Suid-Afrikaanse literêre werke wat oor die volgende dekade in Nederlands vertaal sal word. Dié vooruitskatting is konserwatief omdat dit gegrond is op die gemiddelde groei van vertalings per dekade en nie op die verhewe groei wat plaasgevind het oor die afgelope deltig jaar nie. Daar word veronderstel dat die geweldige oplewing in vertalings sedert die sewentigerjare waarskynlik toegeskryf kan word aan die politieke veranderings in Suid-Afrika en aan die belangstelling wat dit in Suid-Afrikaanse literatuur met 'n politieke strekking gewek het. lndien die politieke klimaat in Suid-Afrika oor die volgende tien jaar redelik konstant sal bly, behoort die aantal vertalings verder toe te neem, maar dan teen 'n meer gemiddelde groeitempo.
Description
Keywords
Afrikaans literature, Afrikaans literature -- Translations into Dutch, Thesis (Ph.D. (Afrikaans, Dutch and European Languages))--University of the Free State, 2002