Sequences figees : etude lexicographique et contrastive question d'equivalence

Authors:

• Monika Sułkowska

Abstract

Celem niniejszej publikacji jest refleksja nad problemami leksykograficznymi i kontrastywnymi, które występują podczas teoretycznych i praktycznych analiz związków frazeologicznych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na kwestię ich międzyjęzykowej ekwiwalencji. W kolejnych pięciu rozdziałach omówione zostały takie zagadnienia, jak: - definiowanie i klasyfikacja jednostek frazeologicznych, określanie ich granic i wariantów, a także diachroniczny przegląd badań nad frazeologizmami; - źródła i pochodzenie stałych jednostek języka, ich semantyczne i składniowe ustrukturyzowanie, mechanizmy językowe uczestniczące w procesie tworzenia się frazeologizmów (np. selekcja semów, globalizacja i synteza sensu, nieciągłość elementów, stopnie frazeologizacji), a także kwestie motywacji i znaczenia na poziomie jednostek frazeologicznych; - cele i założenia frazeologii porównawczej, pojęcie i problem ekwiwalencji międzyjęzykowej związków frazeologicznych zanalizowany i przedstawiony na podstawie studiów porównawczych nad wyrażeniami somatycznymi w języku francuskim, włoskim i polskim; - klasyfikacja potencjalnych ekwiwalentów w kategoriach homologów, korespondentów częściowych i idiomatów; - kwestie językowego obrazu świata, percepcji rzeczywistości, kategoryzacji, konceptualizacji, metaforyzacji oraz waloryzacji antropocentrycznej i stereotypowej, warunkowane czynnikami społeczno-kulturowymi oraz ich szczególne znaczenie na poziomie frazeologizmów; - sposoby i możliwości przekładu związków frazeologicznych oraz problem frazeologizacji w opisie automatyczno-informatycznym.Analizy przeprowadzone na konkretnym materiale językowym (korpus sekwencji zawierających nazwy części ciała ludzkiego w języku francuskim, włoskim i polskim) pozwalają ująć wymienione zagadnienia zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. Pokazują, iż proces frazeologizacji, wspólny wszystkim językom, jest w istocie bardzo złożony, wielowymiarowy i może realizować się odmiennie w każdym z języków naturalnych. Ma to istotne konsekwencje na poziomie wszelkich badań kontrastywnych, w szczególności jeśli chodzi o problem międzyjęzykowej ekwiwalencji. Bardzo ważną rolę odgrywają tu czynniki społeczne, historyczne i kulturowe, które determinują funkcjonowanie wielu procesów językowych warunkujących naturalne tworzenie się frazeologizmów. Fenomen frazeologizacji ze względu na swoją oryginalność na poziomie składniowym, semantycznym, a także ze względu na nieostrość swoich granic w każdym wymiarze pozostaje ciągle kwestią otwartą, obfitującą w aspekty nie do końca poznane i stanowi bez wątpienia jedną z bardziej aktualnych i intrygujących dziedzin językoznawstwa.