Back
Formuły absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa
Dorota Maria Gołek-Sepetliewa
Abstract
Głównym założeniem prezentowanej rozprawy doktorskiej jest omówienie formuł absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa. Możliwie wnikliwa i wszechstronna analiza wierszy poety ujawniła stałą i niezmiennie powracającą tendencję odwoływania się do kategorii absurdu. Okazuje się, że absurd jako jeden z wielu możliwości obrazowania świata, doskonale diagnozuje kondycję współczesnego człowieka oraz XX-wiecznej rzeczywistości. Absurd, jako kategoria estetyczna nieobca humanistyce minionego stulecia, jest nierozłącznie związana między innymi z motywami śmierci, zniewolenia, bezsilności, braku nadziei, destrukcji, cierpienia, strachu czy obrzydzenia. Liryka Pawłowa wpisuje się w ten układ, zawiera i łączy w sobie treści szeroko rozumianego pojęcia absurdu. Z tego względu prezentowana praca doktorska dąży do zarejestrowania i omówienia sekwencji zagadnień pojawiających się w momencie doświadczenia absurdu.Przedmiotem szczegółowych badań rozprawy jest zasadniczo twórczość poetycka Pawłowa, ale nie oznacza to rezygnacji z odwołań do wybranych utworów lirycznych i prozatorskich literatury bułgarskiej, których przywołanie i interpretacja pozwala rzetelnie i dogłębnie odczytać twórczość poety oraz umieścić ją w szerszych kontekstach literackich. W sferze zainteresowań badawczych pozostają także analizy krytycznoliterackie dotyczące dorobku twórczego Pawłowa, powstałe zarówno na gruncie bułgarskiego, jak i polskiego literaturoznawstwa. Obok bułgarystycznej literatury przedmiotu posłużono się także stosownymi źródłami humanistyki polskiej i europejskiej. W czasie wstępnych prac badawczych okazało się, iż konieczne jest przestudiowanie specyfiki kontekstu historycznego i kulturalnego, ponieważ poezja Pawłowa jest głęboko osadzona w realiach polityczno-społeczno-kulturowych drugiej połowy ubiegłego wieku. W momencie analizy poszczególnych utworów odwołano się do kontekstów filozoficznych. Wyeksponowano szczególnie bliską refleksji Pawłowa filozofię egzystencji, powołując się głównie na prace Karla Jaspersa, Alberta Camusa, Sorena Kierkegaarda, Józefa Tischnera, Paula Tillicha oraz Paula Ricoeura. Nadrzędnym problemem rozprawy jest rozpoznanie, analiza i interpretacja formuł absurdu obecnych w twórczości poetyckiej Pawłowa. Pierwsze trzy rozdziały proponują odczytanie utworów z lat 1960-1989, które scala wybrana kategoria estetyczna – „liryczne „ja” ”, „czas” oraz „przestrzeń”. Kategoria-dominanta spełnia funkcję porządkującą i staje się punktem wyjścia dla przedstawienia innych, znaczących kwestii i zagadnień zawartych w liryce Pawłowa. Obecność formuł absurdu koresponduje, jak już zdążono zaznaczyć, z różnorodnym zakresem problemów: obecnością śmierci, zniewolenia, cierpienia, ale także chwiejnością tożsamości ludzkiej, stanem cywilizacji XX-wiecznej, destrukcją moralną człowieka w totalitaryzmie, metamorfozami zła, bankructwem wartości etycznych, rozpadem kultury, czy walką jednostki o wartości etyczne. W rozdziale czwartym zasada porządkująca materiał interpretacyjny jest związana z następującą tezą: kompleksowy wgląd w wykreowany przez poetę świat ujawnia silną potrzebę osiągnięcia absolutu przez liryczne „ja” oraz wyzwolenie się z rzeczywistości absurdu. Droga jednostki do obranego celu wiedzie poprzez doświadczenie i wytrwanie w sytuacji granicznej (doznanie śmierci). Wszechstronny ogląd poezji Pawłowa ujawnia kolejne etapy (według wykładu semiologii cierpienia Paula Ricoeura), w których, wobec powyższego, uczestniczy człowiek – „samotność/odizolowanie w cierpieniu”, „niemożność w mówieniu” oraz „cicha skarga”. Interpretacja wybranych utworów w tej partii pracy ma na celu ukazanie empirii wskazanego cyklu. Analiza literacka utworów najnowszych (po 1989 roku) w ostatnim rozdziale w głównej mierze eksponuje i objaśnia kondycję podmiotu lirycznego. Teoretycznie ta część winna rejestrować moment przezwyciężenia formuł absurdu oraz chwilę osiągnięcia absolutu, zważywszy na wysiłki podejmowane przez mówiące „ja”. Jednak ostatecznie finał rozprawy udowadnia, że starania bohatera poezji Pawłowa nie zostają zwieńczone spełnieniem. W związku z powyższym doszła konieczność wyeksponowania nowych, znaczących elementów poetyckich, między innymi obrazów chwiejnej tożsamości ponowoczesnej, procesu destrukcji podmiotu oraz kwestii „obcego we mnie”. Tak zaproponowane badanie twórczość poetyckiej Pawłowa skutkowało ujawnieniem i potrzebą rozstrzygnięcia wielu ważnych zagadnień dotyczących: roli poetyckich formuł absurdu, obecności groteski, ironii, ironii elegijnej jako środków lirycznego wyrazu, potencjalnej możliwości „oswojenia” absurdu, odbierania przez absurd sensu istnieniu ludzkiemu, destrukcji osobowości jednostki w obliczu absurdu, w końcu także problemu obecności absurdu jako czynnika deprecjonującego możliwość osiągnięcia absolutu.- Record ID
- USLf792828a59a444bc8c735a093e0bb63f
- Diploma type
- Doctor of Philosophy
- Author
- Title in Polish
- Formuły absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa
- Language
- pol (pl) Polish
- Certifying Unit
- Faculty of Philology (FP) [Not active]
- Status
- Finished
- Year of creation
- 2009
- Start date
- 18-09-2007
- Supervisor
- Internal reviewers
- External reviewers
- Pages
- 147
- License
- Handle.net URL
- hdl.handle.net/20.500.12128/5203 Opening in a new tab
- URL
- https://integro.ciniba.edu.pl/integro/192905985441 Opening in a new tab
- Keywords in Polish
- Konstantin Pawlow; literatura bułgarska; absurd; teatr absurdu; cierpienie
- Abstract in Polish
- Głównym założeniem prezentowanej rozprawy doktorskiej jest omówienie formuł absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa. Możliwie wnikliwa i wszechstronna analiza wierszy poety ujawniła stałą i niezmiennie powracającą tendencję odwoływania się do kategorii absurdu. Okazuje się, że absurd jako jeden z wielu możliwości obrazowania świata, doskonale diagnozuje kondycję współczesnego człowieka oraz XX-wiecznej rzeczywistości. Absurd, jako kategoria estetyczna nieobca humanistyce minionego stulecia, jest nierozłącznie związana między innymi z motywami śmierci, zniewolenia, bezsilności, braku nadziei, destrukcji, cierpienia, strachu czy obrzydzenia. Liryka Pawłowa wpisuje się w ten układ, zawiera i łączy w sobie treści szeroko rozumianego pojęcia absurdu. Z tego względu prezentowana praca doktorska dąży do zarejestrowania i omówienia sekwencji zagadnień pojawiających się w momencie doświadczenia absurdu.Przedmiotem szczegółowych badań rozprawy jest zasadniczo twórczość poetycka Pawłowa, ale nie oznacza to rezygnacji z odwołań do wybranych utworów lirycznych i prozatorskich literatury bułgarskiej, których przywołanie i interpretacja pozwala rzetelnie i dogłębnie odczytać twórczość poety oraz umieścić ją w szerszych kontekstach literackich. W sferze zainteresowań badawczych pozostają także analizy krytycznoliterackie dotyczące dorobku twórczego Pawłowa, powstałe zarówno na gruncie bułgarskiego, jak i polskiego literaturoznawstwa. Obok bułgarystycznej literatury przedmiotu posłużono się także stosownymi źródłami humanistyki polskiej i europejskiej. W czasie wstępnych prac badawczych okazało się, iż konieczne jest przestudiowanie specyfiki kontekstu historycznego i kulturalnego, ponieważ poezja Pawłowa jest głęboko osadzona w realiach polityczno-społeczno-kulturowych drugiej połowy ubiegłego wieku. W momencie analizy poszczególnych utworów odwołano się do kontekstów filozoficznych. Wyeksponowano szczególnie bliską refleksji Pawłowa filozofię egzystencji, powołując się głównie na prace Karla Jaspersa, Alberta Camusa, Sorena Kierkegaarda, Józefa Tischnera, Paula Tillicha oraz Paula Ricoeura. Nadrzędnym problemem rozprawy jest rozpoznanie, analiza i interpretacja formuł absurdu obecnych w twórczości poetyckiej Pawłowa. Pierwsze trzy rozdziały proponują odczytanie utworów z lat 1960-1989, które scala wybrana kategoria estetyczna – „liryczne „ja” ”, „czas” oraz „przestrzeń”. Kategoria-dominanta spełnia funkcję porządkującą i staje się punktem wyjścia dla przedstawienia innych, znaczących kwestii i zagadnień zawartych w liryce Pawłowa. Obecność formuł absurdu koresponduje, jak już zdążono zaznaczyć, z różnorodnym zakresem problemów: obecnością śmierci, zniewolenia, cierpienia, ale także chwiejnością tożsamości ludzkiej, stanem cywilizacji XX-wiecznej, destrukcją moralną człowieka w totalitaryzmie, metamorfozami zła, bankructwem wartości etycznych, rozpadem kultury, czy walką jednostki o wartości etyczne. W rozdziale czwartym zasada porządkująca materiał interpretacyjny jest związana z następującą tezą: kompleksowy wgląd w wykreowany przez poetę świat ujawnia silną potrzebę osiągnięcia absolutu przez liryczne „ja” oraz wyzwolenie się z rzeczywistości absurdu. Droga jednostki do obranego celu wiedzie poprzez doświadczenie i wytrwanie w sytuacji granicznej (doznanie śmierci). Wszechstronny ogląd poezji Pawłowa ujawnia kolejne etapy (według wykładu semiologii cierpienia Paula Ricoeura), w których, wobec powyższego, uczestniczy człowiek – „samotność/odizolowanie w cierpieniu”, „niemożność w mówieniu” oraz „cicha skarga”. Interpretacja wybranych utworów w tej partii pracy ma na celu ukazanie empirii wskazanego cyklu. Analiza literacka utworów najnowszych (po 1989 roku) w ostatnim rozdziale w głównej mierze eksponuje i objaśnia kondycję podmiotu lirycznego. Teoretycznie ta część winna rejestrować moment przezwyciężenia formuł absurdu oraz chwilę osiągnięcia absolutu, zważywszy na wysiłki podejmowane przez mówiące „ja”. Jednak ostatecznie finał rozprawy udowadnia, że starania bohatera poezji Pawłowa nie zostają zwieńczone spełnieniem. W związku z powyższym doszła konieczność wyeksponowania nowych, znaczących elementów poetyckich, między innymi obrazów chwiejnej tożsamości ponowoczesnej, procesu destrukcji podmiotu oraz kwestii „obcego we mnie”. Tak zaproponowane badanie twórczość poetyckiej Pawłowa skutkowało ujawnieniem i potrzebą rozstrzygnięcia wielu ważnych zagadnień dotyczących: roli poetyckich formuł absurdu, obecności groteski, ironii, ironii elegijnej jako środków lirycznego wyrazu, potencjalnej możliwości „oswojenia” absurdu, odbierania przez absurd sensu istnieniu ludzkiemu, destrukcji osobowości jednostki w obliczu absurdu, w końcu także problemu obecności absurdu jako czynnika deprecjonującego możliwość osiągnięcia absolutu.
- Book
- Gołek-Sepetliewa Dorota Maria Dorota Maria Gołek-Sepetliewa : Formuły absurdu w twórczosci poetyckiej Konstantina Pawłowa, 2011, Kraków, Wydawnictwo Lexis, 141 p.
- Thesis file
-
- File: 1
-
Formuły absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa, File Golek_Sepetliewa_Formuly_absurdu_w_tworczosci_poetyckiej_Konstantina_Pawlowa.pdf / 1 MB
- Golek_Sepetliewa_Formuly_absurdu_w_tworczosci_poetyckiej_Konstantina_Pawlowa.pdf
- publication date: 06-02-2024
- Formuły absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa, File Golek_Sepetliewa_Formuly_absurdu_w_tworczosci_poetyckiej_Konstantina_Pawlowa.pdf / 1 MB
-
- Uniform Resource Identifier
- https://opus.us.edu.pl/info/phd/USLf792828a59a444bc8c735a093e0bb63f/
- URN
urn:uni-kat-prod:USLf792828a59a444bc8c735a093e0bb63f