Erfgoedeigenaar, een vergiftigd geschenk?

de Clippele, Marie-Sophie [USL-B]

Begin 2020 bracht het Agentschap Onroerend Erfgoed een onderzoeksrapport uit dat het draagvlak betreff ende onroerend erfgoed bij de burgers analyseert. Daaruit blijkt dat een overgroot deel van de ondervraagden veel belang hecht aan erfgoed en het beschermen ervan als een belangrijke verantwoordelijkheid van de overheid beschouwt. Meer inspraak en participatie kwamen ook naar voren. Wel werd er minder aandacht gegeven aan de rol van de erfgoedeigenaar, zij het publiek of privaat.2 Nochtans is de erfgoedeigenaar een van de essentiële actoren voor erfgoedbescherming: op hem rust de zogenaamde zorgplicht, die bijzondere lasten met zich meebrengt. Soms worden die lasten als zo zwaar ervaren dat de eigenaar de perceptie heeft een vergift igd geschenk te bezitten. Deze perceptie verdient echter wat nuance, want op de andere fundamentele erfgoedbeschermer, de overheid, rust ook een belangrijke verantwoordelijkheid. 2. De zoektocht naar een evenredige en billijke lastenverdeling vereist dan ook een nauwkeurige analyse van de huidige wetgeving en van de rechtspraak met betrekking tot een vergoedingsrecht in hoofde van de (overbelaste) eigenaar. Deze bijdrage onderzoekt de beide aspecten en probeert een beeld te schetsen van de bestaande balans tussen het individuele belang van de eigenaar en het collectieve erfgoedbelang. In andere bijdragen zal ook dieper worden ingegaan op sommige onderdelen van deze balans, zoals het fi nancieringssysteem en het handhavingsmechanisme. Deze bijdrage spitst zich toe op het onroerend erfgoedrecht in Vlaanderen, van 1931 tot vandaag. Het eerste deel gaat in op de verhouding van het erfgoedrecht tot het eigendomsrecht aan de hand van drie elementen. Het tweede deel gaat verder in op het evenwicht tussen erfgoedbescherming en eigendomsrecht en meer bepaald aan de hand van de rechtspraak omtrent het vergoedingsrecht in verhouding tot het beginsel van de gelijkheid van de burgers voor openbare lasten.