Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Hide Articles List
6 articles on this Page
LLITHIAU . WALIS PUW.
News
Cite
Share
LLITHIAU WALIS PUW. LXXVIII. MR. GOL.— Cawn ddweyd gair neu ddau am yr hyn a welais ao a deimlais yn ystod
j '..DAU DDYDD YN TALYBONT,.
News
Cite
Share
DAU DDYDD YN TALYBONT, Ceredigion. Nid oes angen dweyd dim am y lie, y m&e yn ddigon hysbys. Gresynna fuasai y tren yn dyfod trwy y He. Buasai hyny yn sicr o fod yn-ganaeliad mawr iddo. Y prif adeiladau yma ydynt yr addoldai; y mae yma dri, un gan yr Annibynwyr, un gan y Bedyddwyr, ac un ganyMethodistiaid, gey mae y tri ar yr un ochr i'r pentref. Yr achos hynaf yma ydyw eiddo yr Annibyn- wyr. Ond nid yw hwn yn hen iawn. Dy- wedir fel y canlyn am ddechreuad yr achos. yn y lie:—-Yn Enwogion sir Aberteifi, tud. 40, Rhys Davies (Glun Bren), oedd y cyntaf c'r Annibynwyr a fu yn pregethu yn Nhal y Bont, sef yn y flwyddyn 1803. Yr oedd y pryd hyny yn cadw ysgol yn Mhenal, Meirion. Yr oedd boneddige: o'r enw Mrs. Anwyl yn byw mewn lie o'r enw Llugwy, ger y lie hwnw, yr hon oedd yn aelod gyda'r Annibynwyr; a thrwy fod cyfeillion a pherth- ynasau ganddi yn Nhalybont, hi 8. agorodd y ffordd i Rhys Davies fyned yno i bregethu. Arferai Rhys bregethu ar ben esgynfaen yn ymyl y Llew Du. Gan fod Rhys yn rhyfedd 0 wresog aphoeth yn ei bregethau, daeth lluaws i wrando. Dilynwyd Rhys yno gan y Parchn. Dr. Phillips, Neuaddlwyd, a T. Jones, Saron, ac eraill. Adroddwyd wrthyf y dydd o'r blaen gan gyfaill oedd yn bur gyfarwydd gyda'r Dr., ac wedi bod o dan ei addysgiaeth, Mr. Jones, Troedrhiwfer, hanes- yn doniol am y Dr. yn ei berthynas a'i ym- weliad a Thalybont. Ymddengys mai testan r y Dr. y tro cyntaf y bu yn pregethu yn ylle .{ oedd y ceiliog yn canu, a Phedr yn cofio geiriau ei Arglwydd. Wedi hyny, adna- byddwyd y Dr. yn y lie gan yr enw Pregethwr Ceiliog. Clywodd y Dr. hyny, a'r tro nesaf yr aeth yne, dywedodd wrthynt, 'Arferwch fy ngalw Pregethwr Ceiliog. Hwyrach ar 01 y tro hwn y gelwch fi Pregethwr yr far; ac yna cymerodd yr ymadrodd hwnw yn destun, 'Pa sawl gwaith y mynaswn gasglu dy blant yn nghyd, megys y casgFyr iâr,' &c. Ac fe ddywedir fod dylanwad anarferol yn cydfyned a'r bregeth h6no. Nid oedd yr adeg uchod ond dydd y pethau bychain. Ond erbyn hyn, y mae y 'fechan yn fil, a'r wael yn genedl gref.' Na ddiystyrer gan hyny ddydd y pethau bychain. Annibyniaeth sydd yn ben o ddigon yn y lie hwn. Y mae yma gapel rnawr, cynulleidfa dda, ac eglwys luosog. Ond nid oes gan Annibyniaeth Ie i ymfFrostio llawer yma, yn unig y mae Anni- byniaeth yn ei grym yn y pen yma i'r sir. Am yr holl fIorddo Talybont i'r Dderwenlas, nid oes gan yr Annibynwyr, hyd yr wyf yn cofio, yr un capel; ac y mae ar y ffordd yna dri o bentrefydd, osnad ychwaneg. A rhaid dweyd nad yw hynyna yn adlewyrchu yn dda ar weithgarweh ein henwad yn y pen yna i'r sir. Y mae genym gapel yn y Borth; ond ymddengys maji mistake oedd gwneud capel yno fel a wnawd. Ond waeth heb son am hyny yn bresenol. Y mae yr achos yn y Borth wedi cael colled fawr yn ymadawiad Mr. Williams. Fe weithiodd yn galed yn y lie. Y mae yr ychydig gyfeillion sydd yno dan faich trwrn, ac yn haeddianol iawn o gael cynorthwy. Yr oedd yn dda genyf gly wed yn Glandovey Junction fod y boneddigion hael, J. i i. Jones, Ysw., Aberdovey, a Mr. Jones, Croesoswallt, wedi penderfynu rhoddi, un X,5 a'r ilall .£10 y ftwyddyn at gynal gweinidog- aeth yn y Borth. Campus. Yr wyf yn meddwl fod y ffaith hon yn deilwng o gof- nodiad fel esiampl gwerth ei dilyn gan ein boneddigion. Ni fynem, er dim, roddi'r Borth i fyny- Nis gwyddom yn y byd beth a ddaw yn y dyfodol. Y mae cyfnodau ar achosion. Ac efallai mai yr achos sydd iselaf yn aWiJ cyn pen ychydig o nynydd- oedd a fydd y mwyaf blodeuog.5 i#Yr wyf yn gwybod fod cryn iawer o hunanymwadiad a gwroldeb yn angenrheidiol i lynu gydag achos gwan. Gwell i deimlad yw myned gyda'r lluaws, a chyrchu i'r manau hyny lie y mae yr achos yn nofio yn ei nerth ei hun; ond er hyny, mae yna fraint ac anrhydedd mewn dal gyda'r achos pan yn wan, a chadw drwè yn agored yn y nos. Daliwch chwithau ati yn y Borth, a pheidiwch a llwfrhau. Y mae yn dda genyf feddwl fod eglwys Talybont a!i gweinidogion wedi gwneud eu rhan yn dda at y lie; ac yn sicr, ni chollant eu gwobr. Yr oedd yn chwith genym, yn Nhalybont, i edrych ar y cyfnewidiadau oedd wedi cy- meryd lie yno. Yn mysg y trigolion, llawer o'r rhai a adnabyddem gyntaf yno, ya awr wedi myned i dy eu hir gartref. Ac yn mysg eraill, sylwasom fod lie
J. ADAMS
News
Cite
Share
J. ADAMS yn wag. Yr oedd yn perthyn iddo neilldu- olion. Yr oedd yn ddyn da, a diamhen genym fod yno golled yn cael ei theimlo ar ei ol. Ond dymunol iawn ydyw gVeled y plant yn d'od yn lie y tadau. Y mae
MR. DAVID ADAMS, B.A.,
News
Cite
Share
MR. DAVID ADAMS, B.A., Nid yn unig yn anrhydedd i'w rieni, ondyn anrhydedd i'r ardal ac i'r eglwys. Dymunwn iddo lwyddiant mawr. Aed yn mlaen, dringed mor uchel ag y mae yn bosibl i ddyn i ddringo, a chaffed nefoedd Duw yn gartref yn y diwedd, a derbynied y gymeradwyaetb hbno, Da, was da a ffyddlawn. Y mae amryw eraill or hen frodyr yn aros. Y cyfaill Jenkins yn edrych yn dda, a Mr Evansy Shop mor weithgar ag eribed. Yr oedd yn ddrwg genym fod Mr. Evans yn bwriadu ymadael o'r lie am Aberystwyth, Ond eled efe i'r fan a fyno, Evans Talybont gaiff ef fod. Bydd yn golled fawr i'r lie ar ei ol ef, ac yn enwedig i'r eglwys felly. Bydded bendith y nefoedd arno ef a'i deulu siriol. Y mae golwg siriol aryr achos yn y Jle. Y Mae yr eglwys ar gweinidog yn ymddangos yn gysurus iawn. Parhaed yr undeb yn hir. Y maent ynbwriadu gwneud cyfnewidiad ar y capel. Y mae'n hen bryd. Buasai yn well genyro ni pe buasent yn ei symud o'r fan lie mae; ond dyna, nid yw hynyna yn pertbyn i'n busnes ni. Ond dymunem ddweyd wrth y cyfeillion, Yr hyn yr ydych ar fedr wneud, gwnewch ar frys, a gofalwch yn awr am beidio gwneud paltry job, 0 gwnewch waith fydd yn aurhydedd i chwi fel eglwys ac i Annibyniaeth yn y He. Peid- iwch a sefyll i fyny dros fympwyon personol. Gwnewch y cyfan gyda golwg ar ogoniant achos y Gwr a addolir genyeb. Y mae yn y lie ysgol ddyddiol ragorol yn cael ei chario yn mlaen ar y vonuntary principle yn benaf. Y mae ger fy mron i yn awr report yr ysgol am 1872, ac hefyd y mae om blaen balance sheet yr ysgol hon am 1876 ac yn el y balance sheet uchod gallem feddwl fod yr ysgol mewn sefyllfa lewyrchus iawn. Buasai yn dda iawn genym pe buasai genym olod i gyfeirio aty modd y cerir yr ysgol hon yn mlaen. Ond y mae hyny allan o'r cwestiwn. Ond nis gallwn fyned heibio heb ddyweyd gair am
MR KRMP,
News
Cite
Share
MR KRMP, yr ysgolfeistr. Sais yw Mr. Kemp, un o Lynne yw os ydyir yn colio yn iawn. Daeth gyntaf i Maesteg, ac oddiyno yma. Y Mae blynyddoedd er hyny. Yr wyf yn meddwl fod Mr Kemp, yn un o fil. Er mai Sais yw, y mae wedi dysgu Cymraeg yn dda; y mae yn gallu darllen, canu, a siarad yn Gymraeg. Ychydig o Saeson sydd yn gwneud hyn. Y
PENDERFYNIAD AR SOBRWYDD.
News
Cite
Share
bron ydyw, Beth a ellir wneud? Beth a ddylai yr Undeb wneud? Yr oedd efe yn gorff, nea, o leiaf, yn gynulliad o ronynau annibynol, a dylai fod gnn'ddo rywoeth. I.W ddweyd a'i wneud ar y fath fater a hwn. Nid oedd arnoeisieu dystewi argyhoeddiadEtU personal. Yr oedd yn amlwg fod un fedd- yginiaeth gref, sicr i anghymedroldeb- pe byddai i bob un lwyrymwrtbod a diodydd meddwol, ni feddwai neb. Dywedodd Esgob Peterborough fod yn well ganddo ef gael cenedl rydd na chcnedl sobr. Tybiai ef (Dr. Raleigh) y byddai i bobl sobr fod yn d: a. sicr o edrycb ar ol en rhyddid. Gwyddai effod lluaws o anhawsderau i ymwneud a'r cwestiwn; ond dylem gofio fod pab gorchwyl- tyner a goruchel yn anbawdd. Yr oedd anhawsderau yn lleihau yn uniongyrcbol wedi y cyffyrddid 4 hwy. Yr oedd ef yn anog gyda pbwyslais, ar fod i addysg y pulpud fod yn fwy clir a dyuodol ar y pwnc hwn nag ydoedd wedi bod; ac nid oedd am- heuaeth areifeddwlef na byddai i'r cyfryw byfforddiant arwain i fwy o ocheigarwbh ymarferol. Eiliwyd y cynygiad gan y Parch. Alfred Hoiborn o Ls'rpw). Aroiygodd y Parch. Llewelyn Bevan, Ll.B., y gyraerad- wyaeth a roddai ef a'i gyfeillion dirwestol i'r penderfyniad, a chariwyd ef drwy bleidlais unol. Cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr hwvr yn St. George's Hall i ddadlau egwyddorion Eglwysi Rhyddion. Yr oedd tua thair mil yn bresenol. Llywyddid gan Edward Crosslev, Yew., Halifax. Agorwyd y cyfar- fod drwy weddi gan y Parch. W. Cuthbert- 800 o Bishop Stortford. Siaradodd y Parcb. H. Williamson o Staleybridge ar y ddau bwynt oedd yn dynodi trefn eglwys y Testa- ment Newydd-egwyddorion hunan-gynal- iaeth a hunan-lywodraeth. Cafodd yr araeth wrandawiad astad. Yna dangosodd y Parch. H. Batchelor o Blackheath, herthyn- as Cynulleidfaolaeth asymudiadau pwysig y dydd. Yr oedd yo ffraethlym a difrifol, yn enwedig wrth gyteirio at yr hyn a ddywed- wyd yn ddiweddar gan Dr. Larjdels a Bedyddwyr eraill, sef fod y Dr. yn Fedydd- iwr yn gyntaf, ac yn Gristion wedi hyny. Condemniai dybiau y cyfryw ddynion, a hdnai fod y Bedyddwyr a'r Defodwyr yn un i ddyrchafu pethau dvgwyddiadol Crist- ionogaetb, gan gadw mewn safle is yr egwyddorion mawrion cytftèdilJoi sydd yn sylteini gwirioneddol i nndeb Cristionogol. Derbyniwyd ayniadatt Mr. Batchelor gyda chymeradwyaeth gan y gynulleidfa. Y Parch. E. Herber Evans, Caernarfon, ydoedd y nesaf i siarad, a'r oiaf yn v cyfar- fod hwn. Ei destun ydoedd, "Pa fodd i wneud Cynulleidfaolaeth yn fwy o gllu yn v tir? Yr oedd yr araeth yn cael ei dynodi & brwdfrydedd arferol y llefarydd. Mynai ef y dylai Cynulleidfaolaeth fod yn ymosodol; ac yn v dyddiafo hyn y dylai oiynwyr dvriion ardderchogy dvddiau o'r blaen fedda gwrol- deb eu bopiniyoau a'u hargvhoeddiadau, gan osod eu bwynabau yn hyf yo erbyn yr offeiriadaeth ddiraiy?as a thrahausag sydd wedi enill y fath allu yn Egiwys Loegr. Fei y dirwynai Mr. Evans i ddiwedd ei araetb, yr oedd yn y gynuileidfa arddangosiad ri gwresog o gymeradwyaetb; ac ar gyfrif y cyteiriad a wnaed at Mr. Gladstone, rbodd- *yd tair bonllef i'r boneddwr anrbydeddne.