Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Hyn a'r Llall. -I
Hyn a'r Llall. I Gwneir ymdrech i gael yr Eisteddfod Gcn- edlacthol i'r Wyddgrug yn y flwyddyn 1923. Cymmer priodas le yn Llundain, dydd Llun, Medi laf, rhwng Syr Edgar Jones, A.S., a Miss Braekley. Gwneir ymgais gan drigolion Llanarmon a I Thregeiriog i gael cefnogaeth Cynghor Sirol Dinbycli i ffordd haiarn ysgafn i Lanarmon. Bu farw Elizabeth Clark, gwraig briod, Regis Place, Gwrecsam, wrth ddadleu gyda chymmydoges ar gareg drws ei thy, dydd Iau. Rhoed ugain punt o ddirwy ar y Mri. John Jones a'i Feibion, cigydd, Llandudno, am vverthu darn o gig tu hwnt i'r pris cyfreith- lawn. Cyflwynwyd anrlieg i Mr. Lewis Prothero, cyn-Brifgwnstabl sir Fon, dydd lau, ar ei ym- neillduad o'r heddlu, ar ol gwasanaethu or y flwyddyn 1894. x Dywedir fod mil o filwyr yn dyfod i wersyll Pare Kinmel yr wythnos lion, ac y dilynir hwy gan craill. Y mae hyn wedi achosi cryn foddhad yn Rhyl a'r cylch. or Cynnaliwyd arwest Glan Geiriooydd dydd c Iau. Yn mysg y rhai a dderbyniwyd i gylch a y beirdd yr oedd Syr Edward Clarke, K.C., yr hWll ocdd yn aros yn Bettwsycoed. Yr wvthnos ddiweddaf bu farw y Parch. F. T. Withered, iicer Hurley, yn 80ain mlwydd oed. Arferai ymdrochi yn y Dafwys bob dydd er's deng mlynedd ar hugain. Er boreu ddydd Llun y mae Mr. William Hughes Davies, chwarelwr, Tregarth, ger Bangor, ar goll. Nos Fawrth aeth infer llios- og o ddynion allan i chwilio am dano, ond yn oier. Pennodwyd Miss M. Irene Roberts, "merch hynaf Mr. a Mrs. John Roberts, Castle St., Rhuthyn, yn ddarlithydd mewn Daearydd- iaeth a Mathematics yn y Froebel College, Bedford. Mewn canlyniad i ffrwydrad yn ngwaith haiarn yr Eagle, Gwrecsam, cyfarfu Richard Edmondson a damwain angeuol, ac anahvyd gweithiwr arall o'r enw George Lloyd yn dra ifrifol. Yn llys ynadon Pwllheli, dydd Mercher, dirwywyd W. Fred Gapper, torwr beddau, Hanaelhaiarn, i ddeg swllt am ystorio ffrwydradau mewn aeler dan eglwys y plWyt.1 Dywedwyd wrtho y gallai yr eglwys gael ei chwythu i fyny. Cyflwynwyd aneTchiad oreuredg, a 'cheque' am 60p. i'r Parch. William Jones, Four Crosses, Pwllheli, yr wythnos ddiweddaf, ar ei ymneillduad o'r weinidogaeth, ar ol deu- gain mlynedd o wasanaeth. Cyflwynwyd an- rhegion hefyd i'w l briod, Mrs. Jones (Cerid- wen Peris). Dywedir fod nifer o dai mawrion a phalas- au sydd yn wag yn Llundain i gael eu troi yn flats I-Ite y gall amryw deuluoedd fyw yu- ddynt. Y rheswm am hyn ydyw, prmder tai. Oni tsllid trefnu i'r un peth gymmeryd lie mewn llawer i ardal yn Nghymru He y mae prinder tai yn bodoli ? Yr wythnos ddiweddaf boddodd bachgen ieuangc, o'r enw Isaac Thomas Goodwin, 17eg mlwyad oed, Isycoed, wrth ymdrochi yn y Ddyfrdwv. Gwnaed ymdrechion caled i w waredu gan ddwy eneth o Liverpool, ond er ymsudo o honynt i'r dwfr amryw weitlnau, methent ddyfod o hyd i'w gorph, Agorwyd I sale of work dan nawdd egl- wys Wesleyaid Bangor dydd Mercher, gan Lady Verney, yn absennoldeb Mrs. Lloyd George. Galwodd Syr Edward Clarice, y bar- gyfreithiwr enwog, yno yn ddamweiniol, a chaed anerchiad ganddo, yn talu teyrnged uchel i wasanaeth Mr. Lloyd George i'r deyrnas. Yn llys ynadon Caerdydd, yr wythnos ddi- weddaf, cyhuddwyd y Private William Ed- ward Emms, or Gatrawd Gymreig, o wneyd ymgais i lofruddio Sarah Elsio Parsons, fsvraig weddw, trwy ei llindagu tra yn cysgu. Yr oedd y carcharor wedi ei anafu yn ei ben, sic yn dioddef oddi wrth shell-shock.' Tra- ddodwyd ef i sefyll ei brawf yn y Frawdlys. Yn Ngwreesam, dyddLlun, cyhuddwyd mil- wr o'r enw Michael Melia o wneyd ymgais i lofruddio ei wraig. Bu yn ymladdfa rhyng- .ddynt mewn cae, a phan dybiodd y :\n.hjiror «i fod wedi lladd ei wraig aeth i roddi ei hun i fyny i'r heddgeidwaid. Cafodd y wraig ei symmud i'r ysbytty, a gwelwyd ei bod wedi ei hanafu yn lied ddifrifoL Dywedai y diffyn- < ydd fod ei wraig yn barhaus yn son am ddynion eraill/a phonderfynodd ei gorphen. Wedi gWrandaw tystiolaethau dros yr rfmddi- •fl'yniad penderfynodd yr ynadon newid y cy- liuddia* i fod yn un o ymosodiad, a dirwywyd Michael i ddeg punt. GALWAD. Defnyddia dy amser, fy ffrynd: Paid chware ar lannau a thraeth, Ystyria, mae'r amser yn myn'd, A thithau heb gychwyn dy waith. Fy mrawd, beth yw"r nod sydd o'th flaen: Oes gennyt yr un ar dy daith ? Wiyt foddlawn ar fywyd di-raen ? I b'le rwyt yn gollwng dy saeth ? Ti wyddost, mae'r byd yn.ei waed, A'i glwyfau yn ddyfnion bob un; Dos, cyfod, fy mrawd, ar dy draed, Rho brawfion o'r meddyg, y dyn. liy mrawd, ceisia ddeall y byd, Rhag iddo gael clwy heb wellhad Anturia i'r maes o dy grjd Mae'th eisiau ar Gymru, dy wlad. Cross Hands. T.P. YNHIRYNDOD. Pan ruai y rhyfel, pan syrthiai y dewrion, A galar rhieni yn dyrchu i'r nef, Meddyliwn disgwyliwn o ddyfndcr fy nghalon Wel'd lesu yn ffrwyno y storom groch, gref. Ymholed pob Cristion, pa beth sydd yn bod, Fod lesu ,r Canolwr cyn hired yn dod. ,Codymai cenhedloedd gwareiddiaf mewn hanes, Eneidiau ymrestrai o'u bywyd o hedd, Gwyddoniaeth ddyrcliafol o'i llwybyr dYll- garol A lusgwyd i helpu anghristiaeth y cledd. Ymholed pob Cristion pa beth sydd yn bod, Fod lesu'r Canolwr cyn hired yn dod. Cyfalaf a Llafur ymruthi-a i orwyllt Ymdrechfa, a esgor ar diodi a nwyd— Penaethiaid y ddwyblaid yn sur ymgyndynu, Tra miloedd deuluoedd yn llefain am fwyd. Ymholed pob Cristion pa beth sydd yn bod, Fod Jasu'r Canolwr cyn hired yn dod. Gor-elwyr dideimlad, di-galon, yn frigog, Duw Mammon a'i fysedd esgyrniog ar led, A Chorff y Crist Iesu yn fan ymraniadau— Moesoldeb yn gwywo yn naear Gwlad Cred I Ystyried pob Cristion pa beth sydd yn bod, Fod Jesu rCanolwr cyn hired yn dod. Henry Jones. Fioerdy, Llangeler. Y mae Cynghor Dosbarth Treftynnon yn parotoi i adeiladu nifer o dai newyddion yn Bagillt a Mostyn. Y mae Mr. Rees Thomas, Nefyn, wedi ei wahodd ar fwrdd cyfarwyddwyr y Mri. Mor- ris a Jones, Cyfyngedig, Liverpool. Yn Blaenau Ffestiniog, dydd Iau, anfon- wyd un Richard Jones i garchar am dri mis am ladrata o orsaf y ffordd haiarn. Dydd lau cynnaliwvd treialon cwn defaid yn Nghriccieth. Anfonwyd cwn yno o Pres- ton, Efrog, Sheffield, a. manau eraill. Y mae bywoliaeth Llandrillo yn Rhos,v Col- wyn Bay, wedi ei chynnyg gan esgob Llanel- wy i'r Parch. Evan Jones, ficer Wyddgrug. Cafodd plentyn bychan i Mr. R. T. Ed- wards, Chester Street, Wyddgrug, ei ladd dydd Gvvener, trwy i motor lorry redeg drosto. Yn Barri, nos Iau, boddodd bachgen pym- theg oed, o'r enw Donald Peterson Jones, ma 1) Mr. J. W. Jones, 8, Arthur Street, Am- xnanford. Dirwywyd y Mri. H. a J. Owen, chweg- llwyddwyr, Gloddaeth Street, Llandudno, i 10s., dydd Hun, am wertliu jam tu hwnli i'r pris cyfreithlawn." Yn Llandudno, dydd Llun, anfonwyd dyn ieuangc o'r enw William Hayes i garchar am chwe' mis, gyda llafur caled, am ladrata bi- sycl modur, gwertli 38p. Dygwyd swm man r o wlan i farchnad Caer- narfon yn ystod yr wythllosau diweddaf, i'w bwyso. Taiwyd o ddeutu 9001). i ffermwyr"am wlan mcAvn un diwrnod. Ih cld lau bu farw yr Hcnadur Rees Llew- elyn, U.H., Bwlifa House, Aberdar, goruch- wyliwr eyffredinol Glofa BwlIfa Dare. Yr oedd yn 68ain mhvydd oed. Y mae Mr. John Williams, efrvdvdd yn Ngholeg y Bala, a chyn-lilwr, wedi cael galw- ad i eglwys M.C. Bwcle a Mynviai Isa, fel olynvdd i'r Parch. Ellis Lloyd. Ar doriad y dydd, boreu ddydd Iau, caed corph marw Charles Jones, Fterm y Dryma, Sel vren, ar ochr y mynydd. Bernir mai an- hwyldeb y galon oedd achos ei farwolaeth. Dydd Sadwrn bu farw Mrs. Clifford, priod y Parch. Dr. John Clifford, y gweinidog adna- byddus o Lundain, yn 75ain mlwydd oed. Buont yn briod am gyfnod o 56ain mlynedd. Y mae Norman Morris, cyn o;l ",r, Drefnew- ydd, newydd ei anrhegu gair y Royal Hu- mane Society am arbed bywyd G. W. Roberts, ung fab y Parch. W. R. Roberts (W.), Dref- newydd. Y mae Mrs. Jones, gweddw Mr. Thomas Jones, cyn-bostfeistr Caernarfon, ac aelod- au eraill y teulu, wedi rhoddi nifer liosog o lyfrau i Lyfrgell y dref, pa rai a fawr wertlid fawrogir. Yn un o lysoedd Llundain, yr wythnos ddi- weddaf, cyhuddwyd Charles Edward Wright, bachgen 15eg oed, yr hwn oedd yn briod, o ladrata pedair potelaid o chwisgi, er prynu angenrheidiau i'w blleiity ii. Yn llys ynadon Caernarfon, dydd Llun, an- fonwyd Laura Jones, South Pen'rallt, i gar- char am bedwar diwrnod ar. ddeg am ymosod ar ei chymmydoges, Jane Gardiner. Gor- chymynwyd iddi dalu'r costau hefyd. Yn llys ynadon Colwyn Bay, dydd Sadwrn, cyhuddwyd Samuel Jones, cyn-filwr, o adael ei wraig, Elizabeth Ann Jones, yr hon a bri- ododd yn mis Ebrill. Gohiriwyd yr achos, er ceisio cael gan y partioif i ail gyfammodi. Y mae Bwrdd Gwarcheidwaid Llanfyllin uedi pennodi y Cadben Walter Milton Jones yn swyddog meddygol dros ranbarth Llanfyllin. Y mae Dr. Jones, ar hyn o bryd, yn gwasanaethu gyda'r R.A.M.C., yn Meso- potamia. ( Mae Miss Megan Thomas, merch Mr. John Thomas, arweinydd Cor Brenhinol Llanelli, i wneyd ei hymddangosiad ar y lhvvfan yn y Queen's Hall, Llundain. Mae'n gantores dalentog, a bu dan addysg yn Llundain er's rhai blynyddau. Mae y Frenhincs wedi derbyn darn o freth- yn tweed wedi ei wneyd a gwaith Haw gan gyn-fihvr. Cafodd ei weu yn y Cambrian Factory, Llanwrtyd, lie y mae nifer o gyn- tihvyr analluog yn cael eu dysgu i weu. Mae y Frenhines wedi anfon i ddiolch am y rliodd. Tra yr oedd cystadleuaeth bocsio yn cymmeryd lie yn Neuadd y Farchnad, Llan- elli, yr oedd cyfarfodydd gweddio arbenig yn cael eu cynnal gan yr eglwysi Ymnellduol, nos Lun. Gresyn meddwl fod cynnifer o ar- daloedd Cymreig wedi mabwysiadu pethau gwaelaf y Saeson gwagsaw. Yn nghynghor Dinesig Abersychan, dydd Mawrth, adroddodd y Swyddog lechyd tod llawer o achosion o orlenwi tai wedi dyfod dan ei sylw, ac i aros i dai newyddion gael eu hadeiladu, dylid gwneyd rhywbeth i wella'i tai presennol. Yr oedd rhai o'r tai ddim yn gynrmhwys i gwji fyw ynddynt. Cyn y gii,-Iawogydd dhveddar dywedwyd fod I y cyflenwad o ddwfr yn Llyn Fyrmvy-gwaith dwfr Liverpool—wedi bod yn is nag ar unrhyw adeg er pan wnaed y llyn, a liaerir ddarfod i rai personau, wrth rwyfo eu cychod ar wyneb y llyn, weled adfeilion hen bentref Llanwdd- yn, a gladdwyd yn y gwaelodion. W'rth ymdrochi yn agos i Borthygest, Porth- madog, dydd lau, boddodd dwy ferch ieu- aingc, sef Miss Sybil Reese, 30ain mlwydd oed, merch Mrs. J. J. Reese, gemydd, Porthmadog, a Miss Margaret Thomas, 18eg mlwydd oed, merch Mr. Percy Thomas, Cae'r- ogo, Porthmadog. Nis gallai yr un o'r ddwy nofio. » Yr oedd plcntyn pump oed i Mr. Robert Thomas Edwards, llafurwr, Price's Row, Chester Street, Wyddgrug, yn eistedd ar ochr clawdd, y dydd o'r blaen, pryd y daeth motor-lurry heibio gyda llwyth o farilau. Syrthiodd dau o'r barilau, a tharawyd y plentyn., gyda'r canlyniad iddo gael ei ladd yn y fan. Yn Porthcawl, dydd Mawrth, boddwyd nyrs, o'r enw Miss Olive Jordan, wrth ym- drochi. Gwnaed ymdrech galed i'w gwar- edu gan yr Heddgeidwad Alfred Brice a'i frawd-yn-nghyfraith, ac ar un achlysur yr oeddynt fel p2 mewn trobwl. Yr oedd Brice wedi darfod am dano yn liollol pan ddygvvyd ef i'r lan. Cynnaliwyd trengholiad dydd Sadwrn, yn Towyn, Meirionydd, ar gorph Madge Bailey, geneth 13eg oed, Harborne, Birmingham, yr hon a foddwyd wrth ymdrochi y diwrnod blaencrol. Gwnaed ymdrechion caled i'w gwaredu gan ei chwaer, ffermwr o'r enw Evan Jones, a charcharor Germanaidd oedd yn gweithio yn y gymmydogaeth. I Cafodd tri o blant, H.ettie Meyrick, 14, a'i dau frawd, Bertie, 11, a William, 13 oed, yn byw yn Melyn, ger Castell Nedd, ddiangia gyfyrig rhag boddi yn yr afon. Yr oeddynt yn chwareu yn y dwfr, ac heb sylwi ar y Hi yn dyfod i mewn, amgylchynwyd hwy. Cly- wyd plant yn gwaeddi am help, ac aeth Mr. H. M. Jones, St. Catherine., 'Uastell Nedd, a dau ddyn oedd yn ymdrochi, i acliub y plant. Yr oedd un o'r plant yn ddiymwybodol.
i I DEDDF YR EGLWYS .YN NGHYMRU.
i DEDDF YR EGLWYS YN NGHYMRU. MR. LLEWELYN WI-ULIAMS, K.C., All YR AGWEDD ARIANOL. I Fel y gwyddis, Mr. W. Llewelyn Williams, K.C., cynnrychiolvdd seneddol Gorilewin- barth C-aerfyrddin yn y senedd ddiweddaf, oedd un o feirniaid llymaf yr Eglwys yn ei hymdrech i gadw ei rhagorfreintiau a'i chy- Hid dan Fesui- y Dadgjrssylltiad. Wele rydd- gytieithiad o lythyr o eiddo Mr. "Williams, a ymddangosodd yn y Manchester Guardian,' dydd Sadwrn :— Yn awr, wedi i Fesur yr Eglwys yn Nghymru ddyfod yn ddeddf, da yw i Gymru wybod pa mor warthus y bradychwyd ei hach- os gan ei ehynnrychiohvyr yn y senedd. Mewn llythyr a ymddangosodd yn v ¡ Times,' Awst 14eg, uwch ben enwau Mr. Vaughan Davies a Mr. John Hinds, ond yr ¡ I hwn, yn ol pob tebyg, a awgrymwyd o Down- ing Street, rhoddir yr amddittyniad canlynel i'r mesur:- I Y sefvllfa, gan liyny, yn fyr, ydyw hon. Rhaid i Ddeddf 1914 gaol ei rhoddi mewn gweithjediad, neu ynteu beidio. Os ydyw i gael ci dwyn i'ii-eithredi-,tkl, felly y mae'r swm o filiwn o btiiiiiiui ofviiii, dan y mesur I" presennol i'w roddi i'r Dhprwywyr Eglwys- ig Cymieig, i gario allan adianau c-yllidol y ¡ Ddeddf wreiddiol, yn angenrheidrwydd ar- ianol anhebgorol. A clyii-evd y lleiaf, y mae hyn yn gwyr- droi'r If ait h yn hollol. Gallesid rhoddi'r Ddeddf Wreiddiol mewn gweithrediad heb rodd aiiqnol o liliwn i'r Cynghorau Sirol. thynned y rhcdd hon yn angenrheidiol gan benderfyniad y Llywodraeth i ail-waddoli'r Eglwys yn Nghymru. Caniataer i mi nodi'r ffeithiau. Yn 1913, pan basiwyd y Mesur Cymreig drwy Dy'r Cyffredin, pris y degwm ydoedd 77p., a chyirifai Mr. McKenna y byddai y swm angenrheidiol i gyfnewid ei werth (com- mutation), yn 2,230,(jUOp. Yn 1915 daethai y Ddcddf i weithrediad oni bac am ddamwain y rhyfel, ac yr oedd pris y degwm y pryd hwnw yn 84p. Buasai swm y commuta- tion,' gan hyny, ychydig dro:, 2,400,000p. Y flwyddyn ddi-veddaf pris y degwm ydoedd 109p., a buasai swm y commutation ych- ydig dros 3,000,000p. Gan hyny, buasai'r Eglwys yn elwa swm o 600,000p. dan y pen hwn yn unig drwy'r rhyfel, ac, hefyd, elwa hyd i 900,000p. o hcrwyddy cynnydd yu maint y Hog o 3t i 5 y cant. Nid yw hyn o gryn lawer yn dihysbysddu budr-elwa yr Egi- wys--ond gadawer i sefyll ar hyn yna-niii- iwn a banner o bunnau. Dywedais mai 109p. oedd gwerth y degwm y llynedd, ac yn Neddf y Degwm, 1918, caf- odd pris y degwm ei benu yn ol y swm yna am bedair blyncdd ar ddeg. Yr oeddwn yn awyddus i wneyd y PWYllt hwn yn berffaith glir drwy welliant, mai 109p. fyddai pris y degwm i amcanion y commutation yn Nghymru; ond fe'm sicrhawyd gan Mr. Pro- thero (y Gweinidog oedd yn gofalu am y mes- ur), gan Syr Ernest Pollock (y Cyfreithiwr Cyffredinol presennol), a chan y Twrnai Cy- ffredinol presennol, nad oedd angen fy ngwelliant, am y byddai i swm y commuta- tion gael ei rcoli gan Ddeddf y Degwm, yn hytrach na chan y Ddcddf Gymreig wreidd- iol. Beth, attolwg, y mae'r Llywodraeth wedi ei wneyd yn awr ? Drwy y Ddeddf new ydd hon y mae wedi can. Cymru allan yn arbenig rhag manteisio ar Ddeddf y Degwm, mor bell ag y mae a fyno a commutation.' Gan hyny, bvdd raid i'r Cynghorau Sirol Cymreig daiu 136p. (nid 109p.), neu 3,730,000p. yn He 13?N6,000p. Chwancgcr at hyn yr elw ar y gwahaniaeth yn swm y Hog ar y 730,000p. livny yw, 219^000p., y cyfan yn gwneyd 949,000p., a cheir gweled foci y ddeddf new- ydd yn gwaddoli'r Eglwys gyda swm o agos i filiwn o bunnau. Wrth gwrs, nis gallai y Cynghorau Sirol dalu y swm hwn heb god) Treth Eglwys. Gan hyny rhoed rhcdd i'r Cynghorau Sirol mewn trein i ad-dalu iddynt y swm chwanegol y gorfodr liwynt i'w dalu i'r Eglwys dan y Ddeddf Newydd. Ond nid yw yr anghyfiawn- der yn dibeuu yma. Nid i'r clerigwyr yn ber- sonol y telir y 949,000p., eitlir i Gorph Cyn- nrychioliadol yr Eglwys. ILI elly, y mae hyn oil yn gyfystyr i ad-waddoliad yr Eglwys yn Nghymru allan o bwrs y wlad, a chydsyniwyd a hyn gan fwyafrif yr Aelodau Cymreig. Pa beth, attolwg, ddjrwedasai Henry Richard, neu Thomas Gee, wrth eu holynwyr? Un gair yn chwaneg am y bywoliaethau ddaw yn wag. Ynglyn a hyn, hefyd, fe dwylI- wyd cynnrychiolwyr Cynglior yr Eglwysi Rhydd yn aruthr. icrhawyd hwynt y bydd- ai raid i'r Eglwys gael iawn o dan y ddeddf wreiddiol ynglyn a'r cyfryw fywoliaethau. Pa ham, gan hyny, yr achwynwyd ynghylch hyn gan yr csgobion Cymreig? Pa ham y darfu i Mr. Lloyd George roddi adran i mown yn Mesur y Gohiriad i wneyd i fyny am yr hyn y cwynid o'i herwydd? Y rheswm yw, y buasai'r Eglwys yn colli ynglyn a'r bywol- iacthau a nodwyd (lapsed benefices) ond yn awr, fe gaiff o ddeutu pedwar can' mil am y j bywiolaethau hyn, yn chwanegol at-y ddwy filiwn a hanner a nodwyd. Mewn gair, mae Mr. Lloyd George wedi ad-waddoli'r Eglwys hyd fesur o 3,000 -,0001). agos; ac y mae dewrion y Blaid Ryddfrydig Gymreig wedi eydsynio a hyn yn ddof ddigon. Pob parch i'r Mri. Haydn Jones, David Davies, a Sydney Robinson, y rhai a wrth- wynebasant hudofiaeth Downing Street, a gwrthod bradychu Cymru. Bydd Cynghor y Cynghrair Rhyddfrydig Cenedlaethol Cym- reig yn cyfarfod yn Handrindod dydd Sad- \un nesaf. A fydd iddynt hwythau hefyd vmostwnsi i hvn oil ? U v Yr eiddoch. &c., W. LLEWELYN WILLIAMS. I j Llandrindod, Awst 21ain, 1919.'
DEWIS CWRAIC YN HYTRACH NA…
DEWIS CWRAIC YN HYTRACH NA I CHORON. 0 ddeutu blwvddyn yn ot darfu i Charles, Tywysog Coronog Roumania, mab y Brenin Ferdinand, adael Bucharest yn ddirgelaidd, gan groesi y terfyndir i Odessa. Gydag ef yr oedd Madam Lambrino, yr hon a briododd, er nad o waed brenhinol. Anfonwyd swydd- ogion ar ei ol, a daeth yn ol i'r brifddmas, lie yr anfonwyd ef i garchar am chwe' mis am adael ei gatrawd heb rybudd. Disgwylid iddo ddirymu ei briodas, a chael ei hawl i'r Goron, ond gwrthedodd hyny. It hoed iddo rai dyddiau i wneyd y dewisiad, ond parhau yn ei benderfyniad i lynu wrth ei wraig a wnaeth. ac ysgrifenodd nodyn yn ymwrtlicd a'i hawl i'r goron. Erbyn hyn y mae Gweinidogion Roumania wedi cydnabod y Tywysog Nicholas, bachgen ieuengaf y Brenin Ferdinand, fel etifeild y Goron. Y dydd o'r blaen anfonwyd am dano adref o Goleg Eton, er iddo gael ei gydnabod yn ffurfiol. Nid yw ond 16eg oed.
IAMAETHWYR-I AC I i AMAETHYDDIAETH.I
AMAETHWYR I AC I i AMAETHYDDIAETH. I i Y mae y wlad amaethyddol, neu, o leiaf, ranau neillduol o lioni. yn dioddef o dan bla y llygod.' Y mae niter y creaduriaid hyn wedi cynnyddu yn ddirfawr yn ystod y ddwy neu dair blvnedd diweddaf, ac mae eu difrod- iadau erbyn hyn yn ddifrifol. Beth ydyw yr ¡' aches, a beth ydyw r feddyginiaeth ? Yn ddi- ddadl, prif achos cynnydd y llygod mawr a bychain ydyw gwaith ceidwaid lielwriaetli ffermwyr, hefyd, i raddau,—yn lladd prif ei- ynion y llygod. Cyfeiriwn yn arbenig at y \Vengci, neu Fronwen, ffwlpart, a chreadur- i iaid cyffelvb. Hhaid cyfeirio hefyd yn ar- benig at y ddaMhuan. 0 herwydd y difrod tybiedig a wna y creaduriaid a enwyd ar hel- wriaeth, y mae ag-os bob ceidwad helwriaeth i yn lladd pob un a all. Y mae y ffwlpart (pole- I' cat), bron wedi diflanu o'r wlad, a phrysur ddifeir llwyth y fronwen. Saethir pob dall- I huan a welir o gwmpas. Ond y gwir ydyw hyn—y mae y ffwlpart a'r fronwen yn lladd ambell i wningen; ond am bob cwningen a laddant distrywiant ddeugain o lygod mawr a bach. Y mae pedair neu bump o lygod mawr yn difa mwy o ddofednod, ac yn dis- trvwio mwy o wyau na holl wengciod a ffwl- partiaid yr ardal. 0 berthvnas i'r ddalihuan, y mae dau-un o bob rliyw—o'r rhai hyn yn gyiiredin yn cartrefu yn mhob fferm, a dim ond dau. Elieda y rhai hyn yn nistawrwydd y nos uwch ben y meusydd, a lladdant gan- noedd o lygod. Ond y mae y ceidwaid helwr- iaeth wedi gwneyd hir ymdrech i ddifodi y cymmwynaswyr hyn. Wrth ladd y creadur- iaid y eyfeirir atynt, y mae cvdbwysedd natur yn cael ei ammharu. Y canlyniad yn yr achos hwn ydyw, fod pla y llygod wedi dis- gyn arnom. Os dymunwn gael ymwared c'r plfi rliaid gwncyd saethu dallhuanod a theulu y wengci yn droSodd cospad^ v. Y mae y prisiau a geir am wartheg a defaid wedi cael eu pennedi gan y Llywodraeth 1, d ganol mis Gorphenaf, y flwyddyn nesaf. Am wartheg a werthir yn 01 eu prisiau yn fyw, y safon ydyw 75s. y can' pwys (112), am y radd orcu; 70s. y cant am j'r ,ail radd, a 65s. y cant am y drydedd radd. Ni fydd cyfnewidiad yn ngwerth y bedwaredd radd. At y pnslau a nodwyd uchod bydd (hwanegiadau 711 ael eu gwneyd. -Er enghraifft, bydd pris iiis nesaf ar y radd gyntaf yn /5s. v ( ant, gj'aa chwanegiad o 4s., yn gwneyd 79s. Ar yr ail; bydd yn 70s. y cant, gyda viiwanegiad o 4s., yn gwneyd 74 y cant. I Dyma'r chwanegiadau Y cant. ö. d. Medi, 1919 4 0 Hydref 4 0 Tachwedd 1—15 4 0 'I Tachwedd 17-29 5 0 1.1,iiagfv.r 1-13 7 0 Rhagfyr 15-27 8 0 Rhag. 29 hyd Ion. 10, 1920 9 0 Ion awr 12-24 10 6 Ion. 26 hyd Chwef. 7 1 0 Chwef. 9—21 ..1 2 0 Chwef. 23—Mawrth 6 13 0 Mmvrth 8-20 14 0 Mawrth 22—Ebrill 3 15 0 lbrill 5-17 16 0 Ebrill 19—Mai 1 17 0 Mai 3-15 18 0 Mai 17—31 19 0 Mehefin 1—Gorph. 3. 20 0 Bydd chwanegiadau cyfattebol yn cael eu gwneyd yn mhns gwartheg a bwysir ar ol eu lladd, ac yn mhris defaid. Credwn y bydd darllen y ffigyrau ucliod o fudd arbenig i'r ffermwr. Y mae y wlad er's wythnosau yn dioddef o dan sychder. Am wythnosau mewn rhan- au o'r wlad, nid oedd dyferyn o wlaw wedi disgyn, ac yr oedd tyfiant pob math o gyn- liyrch yn dioddef. Erbyn hyn y mae gwlaw maethlawn wedi disgyn; a gn-yiieb y ctdaear wedi cael ei olehi. Ni wyr neb werth y fen- dith hon. Ar yr un pryd y mae yr amaethwr yn ofni rhag i'r tvwycld dori.' Er cymmaint yr cisieu gwlaw, rhaid cael tywydd" sych i gasglu ymborth dyn ac anifail i ddiddos- rwydd. Hyd yn hyn nid oes dim newid wedi cael ei wneyd—yn hytrach, fel arall. Dywcd llawer o bobl fod cawod o wlaw yn gwneyd daioni i'r yd fyddo wedi cael ei dori, drwy ei lanhau a'i chwyddo. Pa fodd bynag am hyny, gobeithiwn am dywydd teg, hrifaidd, etto, er cael cynnyrch y ddaear i ddiddos- rwydd.
Y CYNGHOR RHYDDFRYDIGI cylaREIG.
Y CYNGHOR RHYDDFRYDIG cylaREIG. CYMRU WEDI El BRADYCHU.' Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol y Cynghor Rhyddfrydig Cenediaethol Cymreig yn Llan drindod, dydd Sadwrn, dan lywyddiaeth Ar- glwydd Ty Ddewi. Mr. W. Llewelyn Williams, K.C., cyn-A.S. dros fwrdeisdrefi Caerfyrddin, a gynnygicdd fod y cyfarfod yn dadgan anghymmeradwy- aeth o Fesur (Adnoddau) yr Eglwys, a bas- iwyd yn y senedd yr wythnos flaenorol. Yr oedd y mesur, meddai, yn gwneyd yn ddirym yr hyn a ddywedwyd ar lwylayau Cymru yn ystod y deng mlynedd ar hugain diweddaf, a'r hyn oedd cenhedlaeth o Ryddfrydwyr Cymreig wedi ymladd drosto. Yr oedd Cym- ru wedi ei bradychu, ac yr oedd yn ofidus meddwl fod cynnifer o aelodau seneddol Cym- reig wedi cefnogi'r mesur. Da oedd ganddo fud yna dri o eithriaüau-Haydn Jones, David Davies, a Sidney Robinson (cym.). Byddai gan Gymru barch i'r dynion hyn mewn oesau a ddel, fel y rhai oeddynt wedi gwrthod eu hud-ddenu gan Downing Street, gan sefyll i fyny yn hytrach dros egwyddor. Yr oedd Cymru wedi ei gwerthu, a'r Eglwys wedi ei hail-ivaddoli i'r swm o filiwn o bunnau allan 0 gyllid y genedl. Eiliwyd gan Mr. Aeron Thomas, Abertawe, cyn-A.S. arall. Arglwydd Ty Ddewi a ddynvedodd fod gan- ddo gryn iawer o gydymdeimlad a'r hyn a ddywedwj-d, ond yn gymmaint a bod y mesur wedi ei basio, a'r mater wedi ei setlo, yn gy- wir neu anghywir, credai mai eu busnes bell- ach ydoedd ceisio tynu y blaid Ryddfrydig yn Nghymru at ei gilydd, a gwthio yn mlaen (cym.). Cynnygiai ef eu bod yn myned yn mlaen gyda'r busnes nesaf. Eiliwyd hyn gan amryw, a phasiwyd gydag ond dau wrthwynebydd. Ail etholwyd y swyddogion fel y canlyn:- Llywycld, Owir Anrhydeddus D. Lloyd George, A.S.; is-Iywyddion, Arglwydd Ty Ddewi, Syr Francis Edwards, ac Arglwydd Clwvd. Pasiwyd nifer o benderfyniadau gan y gyn- nadledd. Dadganwyd gwerthfawrogiad p wasanaeth Mr. Cyrus Evans, yr ysgrifenydd, yr hwn oedd yn ymddiswyddo, ac amlygwyd golid o herwydd hyny. I CWASTRAFF CYHOEDDUS. ( Cyn y rhyfel yr oedd y Ddyled Gcnedlaeth- ol yn 641,000 OOOP. Ar hyn o bryd y mae yn 7,800,000,OOOp. Golyga hyn fod y swm o fil- iwn o bunnau yn cael ei gymmeryd allan o'n treuliau dyddiol o tua 4,50C;000p. fel llog ar ddyled yn unig. Yr ydyin yn gwario ar radd o 1,621,000,000p. y flwyddyn, ac v mae ein hin- cwm o ddeutu 600,OOO,OOOp. Golvga llyn fod genym swm blynyddol o l,OO(J,060,0(Xip. i'w wynebu bob blwvddyn. Y mae yr ymgyrch Hwssiaidd wedi costio i ni 70,000,OOOp. o'r dechreu hyd Awst laf. Y mae amcangyfrifon y llvnges, y fvddin, a'r gwasanaeth awyrenol yn unig yn ddwy a banner o weithiau gymmaint a cliyfanswm y treuliau cenedlaethol am 1913-14. Cri y Llywodraeth heddyw ydyw am i'r wlad arfer cynnildeb, a ciiri v wlad, o'r tu arall, ydyw, am i'r LIywodraeth ei hun roddi arweiniad i'r deyrnas mewn cynnildeb.
Y CYFARFOD GWEDOI.
Y CYFARFOD GWEDOI. Ceir ysgrif tra amserol yn y Christian Wiorld, gan weinidog neillduol ar y cyfarfod gweddi. Dywed -fod y gwasanaeth canol i-,ytlinos yn marw, ac fod y cyfarfod gweddi mewn llawer tnan eisoes wedi marw. Gwnaed ymdrech o dro i dro i adfer bywyd i'r cyfar- fod gweddi, ond yn ofer. Ac etto, nid yw'r oes yn un ddi-weddi. Y mae cymmaint o weddi mewn Coleg Prifysgol ag yn y rhan fwyaf o eglwysi. Yn wir, pan dorodd y rhy- fel allan yr oedd Rhydychain y lie mwyaf crefyddol yn Lloegr. Siit, felly, y gailwn gyfrif am cfdinodedd y cyfarfod gweddi? Yn syml am ein bod yn byw mewn byd newydd, a rhaid i ni gymmlnvyso ein dulliau yn unol a liyny. Ni wna nob sydd yn adwaen pobl ieu- aingc heddyw wadu eu delfrydedd uchel, na'u hawydd am weddi cynnulliadol. Etto, nid oes gan y cyfarfod gweddi at-dyniad iddynt.. Y mae yna deimlad o werthfawrogiad tuag at y weddi gyffredin, ond dim tuag at y cyfarfod gweddi pennodol. Hhaid gosod pwys ar yr agwedd gyffredinol o weddi, yn hytrach na'r unigol. Y mae crefydd drwyddi draw yn fat- er cymdeitliasol. Rhaid i weddi fod felly hefyd. Y mae ein gweddi, medd awdwr yr ysgrif, ac yn enwedig ein cwrdd gweddi, wedi dyfod yn anobeithiol o unigol. Nid oes yna deimlad o undeb mewn mcddwl nac awydd. Y mae y deisvfiadau, pa un bynag a fyddont mewn addoliad cyhoeddus neu mewn cyfar- fod gweddi, yn perthyn i'r unigol. Y mae gweddi gyffredin bron wedi ei cholli yn hollol. Rhaid i hyn gael ei adfer, beth bynag a gost- ia. Y mae'r cyfarfod gweddi wedi dirywio 1 fod yn gasgliad o wahanol unigolion yn gweddio. Nid yw hyn yn golygu y gwnaem i ffwrdd a gweddi rydd.' l'r gwrthwyneb, dylai hyn gael ei le yn mhob gwasanaeth, a dylai y ffurf- weddi a'r weddi ddistaw, hefyd, gael eu He yn mhob gwasanaeth. Yn ddiweddar y mae cryn adfywiad wedi bod ar y ffurf-weddi, fel y tystia y llu o ffurf-wasanaethau a gyhoedd- wyd. Ochr yn ochr a. hyn y mae'r weddi ddistaw wedi bod yn cynnyddu mewn poblog- rwydd. Dengys hyn y rhaid i'r cyfarfod gweddi fod yn wir gatholig ac eang, yn cyn- nwys pob math o ddynion—y rhai na allent weddio yn gyhoeddus, a'r rhai nad ydynt byth yn colli'r cyfle i wneyd liyiiy y rhai a hoffant weddi fyrf7.7fyr, a'r rhai fyddo'n well ganddynt ffurf-weddi neu weddi ddistaw. Dylai casgliad o weddiau hen a diweddar gael eu defnyddio yn lied gyffredinol, yn enwedig yr hen, o blegid nid oes ond y rhai fyddo'n atteb oreu i anghenion y gweddiwr yn gallu byw trwy'r canrifoedd. Uwch law y cyfan, rhaid adfer y fyniad o weddi gyffredinol. Ac liwyrach mai gwell fyddai newid enw'r cyfarfod gweddi, gan ei alw yn gyfeillacE i weddio,' neu gyfarfod y u.defosiwn undebol.' Gwnelai hyn hi'n bos-' sibl i gael y bobl ieuaingc i mewn, ac ni lithr- ent yn fuan i'r hen rawciau. Hefyd fe bwys- leisid y ffaith mai cyfarfod o weddio eyffredin- ol a fyddin. Nis geilid rhoddi gormod o bwys ar hyn, gan mai dymuniad Crist ydoedd ar ein bod yn gweddio gydaofn gilydd-ynghyd. Dyna hefyd oedd arferiad yr Apostolion. Rhaid adfer yn ol i'r cyfarfod y wedd gyffred- inol arno. X-RAYS YN DADCUDDIO CAIfEC FAWR. PELENAU DOAN'S YN EI CHLIRIO. Y r wyf wedi fy arbed o operation allae- ai fod wedi peryglu fy mywyd,' meddai Mr. C. W. Mayne, 55, Portman Road, Boa- combe, Bournemouth. Ar waethaf wyth mlynedd o driniaeih fedrus yr oeddwn wedi colli nerth a chnawd trwy boen yn y cefn, grafel, annhrefn y  ac cnnyniad ofnadwy Ar y kidneys. dwfOr, 'r diwedd darfu i archwiliad X-Rays amlygu careg yn y bledren, mor fawr fel y cynghorwyd gweithred llaw-feddygol. D"tfu i Belenau Doan's osgoi hyn. Penderfyuais yn gyntaf dreio Pelenau Doan's, ac yr wyf yn ddiolchgar i mi wneyd hyny. Darfu idd- ynt dori i fyny y gareg, a'i hymlid ymaith gyda'r dwfr. Y n rnhellach, y mae y feddyginiaeth ar- benig hon at y kidney wedi fy rhvddhau o boen yn y cefn a grafel, a phob arwydd o anhwylderau y kidney. Gwncir v tnyucg- iad hwn ar Chwefro,r 22ain. JCOï, ar ol i flwyddvn lawn o ie-chyd perfi'aith brofi frv- hvyredd fy iachad. (Arwyddwyd) C. W. Mayne. 12 MLYNEDD 0 GADARNHAD. Ar ionawr tlfed, 1918, dywedai Mr. Mayne' Y mae deuddeng mlynedd er pan ddarfu i Belenau Doan's fy rhyddhau o'r gareg yn y bledren, ac y mae yr iechyd a ad-ennillais. yn parhau etto; ni theimlais erioed yn well nag yn awr.' Er sicrhau yr un caniyniadau a Mr. Mayns penderfynwch gaal yr un Feddygfn- iaath at y Kidney—Doan's Backache Kid- ney pills. Ar werth gan yr holl werthwyr, nsa 2s. 9o. y botci gan Foster-MeCialian Cs., 8, Wells Street, Oxford Street, Lon- don, W. 1.