Y Genedl Gymreig

RHYFEL Y DEGWM I CYFFRO ANARFEROL YN SIR I ABBRTEIPI, I Y BOBL YN ORCHFYGWYR I I Y BWMS A'R HEDDGEIDWAID YN I CILIO YN OL. Bodola y cyffro mwyaf yn nghymydogaeth Eglwyswrw, ger Aberteifi, parthed helynt y degwm, He y mae lluaws mawr o amaeth- wyr heb dalu. Aeth Stevens, gyda nifer o fwms ac heddgeidwaid, i Eglwyswrw dydd lau gyda'r bwriad o atafaelu; ond yr oedd y tyrfaoedd a'u cyfarfyddai mor lluoeog a bygythiol fel y barnodd mai iachach iddo oedd edrych tuag adrof cyn gwneyd dim. Boreu Gwener cafodd Stevens a igryfhad, ac ail gychwynodd gyda'i fintai-54 mewu nifer. Yr oedd lluaws mawr o bobl yn en disgwyl, y rhai oeddynt yn arfogedig â phastynau,udgyrn, (efe., trayroeddlloaws o'r amaethwyr ar geffylau, Ymwelwyd &g amryw flermydd, ond mewn un yn unig y ba Stevens yn llwyddianus. Pan aethpwyd i fferm y Maes gwyr, canfyddasant fod y llidiart yn gloedig. Mae Hyn gerllaw y fferm hon, ac yr oedd ffos wedi ei hagor o hono i'r buarth a'r ydIan, fel yr oedd yn an mhosibl myned iddynt. Ymranodd yr heddgeidwaid yn ddwy garfan, a cheisiasant fyned dros fryncyn i mown i'r ydlan; ond pan aethant yno yr oedd y lie yn meddiaot y dorf. Yr oedd f gwyr traed ar y bryncyu a'r gwyr meirch o'r tu ol iddynt yn eu cyf- nerthu, y naill a'r Hall yo arfogedig & phastynau anferth ac yn edrych yn fygythiol. ,.I.Ydd yr beddgeidwaid y byddai yn an- mhosibl iddynt ystorasio y lie, heb i ym- laddfa law-law gymeryd lie, a chan fod y dorf yn llawer lluosocach na hwynt, tybias- ant mai mewn bod yn ochelgar yr oedd eu dyogelwch, Llefai y dorf arnynt yn her- feiddiol- "Deuwch yn mlaen; tarewch chwi yn gyntaf. Mae arnom eisieu i chwi ddechren y frwydr. Ar ol ymgynghori am ychydig fynydau, daeth Stevens a'r hedd- geidwaid i'r penderfyniad doeth mai encilio yn urddasol o'r lie ydoedd y goreu iddynt o dan yr amgylchiadau, yr hyn a barodd i'r dorf groebfloeddio yn fuddugoliaethus am yspaid maith. Ni tharawyd neb o'r naill ochr na'r llall. Yn ddilynol aeth Stevens i I Lundain i roddi y ffeithiau gerbron yr Ysgrifenydd Cartrefol, ac i hawlio amddi- ffyniad milwrol.

l ATAFAELU GER Y BALA A I RBUTHYN. Prydnawn Ian, gadawodd Mri Carter a Vincent, cyfreitbwyr, Caernarfon, y dref hon am Lanfor, ger y Bala, a Llanflhangel, ger Rhuthyn, i atafaelu am ddegwm ar ran y Parchedigion Richard Owen, a W. J. Williams. Aethant a chwech o fwms gyda hwynt o Gaernarfon, nid amgen William Parry ("Will Sospon"), William Griffith ?'a;7 III Ffoundri Morfa"), Charles JackM n (mab i sweep), John Lovell (sipsiwn), a Daniel Owen (milisyn). Mae agos yr oil ohonyut yn gymeriadau adnabyddua yn llysoedd yr ynadon. Dydd Sadwrn gwnaed parotoadau i werthu yr eiddo atafaeledig; daethpwyd i gytundeb drwy i'r amaethwyr gaol 10 y cant o ostyngiad yn negwm y ddwy fly<;sdd diweddaf, ond aethpwyd i'r ffermydd i gasglu yr arian. Yr unig fferm He y cy- merodd arwerthiant le ynddi ydoedd Ty'ny- coed. Nid oedd ond yr Arolygydd Hughes, Dolgellau, yn dilyn y twrneiod a'r bwros o'r naill fferm i'r Hall, heblaw nifer luosog o edrychwyr, y rhai ddifyrent eu hunain mewn ysmalio a gwawdio yr angylion. Gorym- deithiodd torf luosog drwy heolydd y Bala, yn cario baneri, arwyildeiriau, a dau berson gwellt, ac ar derfyn y gweithrediadau llosg- wyd y ddau foneddwr olaf, a thaflwyd eu gweddillion i Lyn Togid.

MR D. P. WILLIAMS, CADEIRXDD CYNGOR SIROL 49AERNARYON. Cerfivryd yr twhod-oddiwrth ddarlun a gymerwyd gan Mr J. Wickeno. Upper Bargor Ganwyd Mr D. P. Williams yn Waenfawr, ger Caer- narfon, Awst 18, 1843. Treuliodd y rhan fwyaf o'i oes yn Llanberis, lie yr ymsefydlodd fel fferyllydd a mas- nachydd hefyd, mae yn dal cysylltiad A chwmni IIongau, yr hwn y bu ef yn un o'i brif hyrwyddwyr. Mae er's pymtheng mlynedd yn aelod o Fwrdd Ysgol Llanberis, ac yn gadeirydd ar y cyfryw er's amryw flynyddoedd. Etholwyd ef yn warcheidwad y tlodion, ac yn aelod o'r pwyllgor trethianol, yn Undeb Caernarfon, i'r hwn undeb y mae ei wasanaeth yn dra gwerthfawr. Mae yn cynrychioli Byrddau Ysgolion sir Gaernarfon fel un o Lywodraethwyr Prif-ye ol Bangor. Etholwyd ef yn Llywydd Cymdeithas Rydd- frydol Arfon yn 1885, ac 1886; efe hefyd ydoedd cad- eirydd pwyllgorau etholiadol Mr Rathbone yn etholiadal1 1885, ac 1886. Dyrchafwyd ef i fainc ynadol SIr Gaer- narfon yn 1886, ac y mae ei ymddygiadan ar y fainge wedi-bod yn berffaith foddhaol; rhoddodd gynorthwy eylweddol i atal trwyddedau tafarndai condemniedig, a a tnrwy hyny brofi ei hun yn gefnogydd i ddirwest a moesoldeb. Mae yn Rhyddfrydwr pur, a gweithiodd lawer gyda'r etholiadau er sierhau dychweliad yr ymgeiswyr Rhyddfrydol.

l MR HUGH TROIJA-S, CADICIRYDD CYNOOR SIROL MOlq. I t Oirfiuiyd yruchod odiiuirth ddarlun a gymerwyd gan Mr T Mills, Bangor. Ganwyd Mr Hugh Thomas yn Beaumaris, Awst S, 1842. Derbyoiodd ei addyag yn Yagol Rsmmadegol y dref, yr hon, y pryd hyny, oedd dan ofal Doctor Hill ac eraill, a bu yno nes bod yn 16 oed. Wedi hyny efe a ymsefydlodd fel masnachydd yn y dref ar raddfa fechan hefo'r ychydig arian oedd.wedi eu cynilo, a bu yn bar llwyddianua, ac y mae yo cario ei fasnach yn mlaen yn gystal ag yn dal fferm. Fel gwarcheidwai y dechreuodd ei fywyd cyhoeddus pan yn 30 oed, ac y mae er hyny yn parhau yn aelod o Fwrdd Gwarcheidwaid Bangor a Beaumaris. Bedair blynedd yn ol dewiswyd ef yn Gadeirydd y bwrdd hwnw, er fod un o Doriaid mwyaf dylanwadol air Gaernarfon—a'r hwn a lanwai y swydd yn flaenorol i hyiiy,-ya wrthyrageisydd iddo; ac nid yw er hyny wedi colli'r an cyfarfod na phwyllgor, ac y mae wedi mynychu 66 o gyfarfodydd yn yatod y flwyddyn sydd newydd derfyna. Y mae hefyd yn aelod o Gynghor Trefol Beaumaris, ac yn gadeirydd er's rhai blynyddau i'r pwyllgor arianol ar y Cyagor. Hefyd, y Mae: yn is gydeirydd i'r Bwrdd Yiggol. Y mae yn aelod ac yn ddiacon gyda'r Annibynwyr, ae fife y llynedd oedd eadeirydd yr Undeb Cynullaidfaol yn Mon, yr hon swydd a lanwodd er boddlonrwydd cyffredinol. Y mae yn ddirweatwr trwyadl -ni phrofodd ericrad yr un diferyn o'r diodydd, meddwo!. 0 ran ei olygiadau gwleidyddol mae yn Rhyddfrydwr iachus as egwyddorol, ac yn ddya a berchid gan bob plaid yn ddiwalianiaeth.

MR THOMAS GEE, CADEIRYDD CYNGOB SIBOL, DINBYCH. Ganwyd Mr Gee yn Ninbyeh, lonawr 24, 1815, eef blwyddyn brwydr Waterloo, pan oedd ysbryd rhyfel yn rhedeg yn uchel, o'r hwn y cyfranogodd Mr Geeynhel- aeth. Sais ydoedd ei dad, yr hwn a ddaeth i drigianu i Ddinbych i gyhoeddi llyfrau Cymreig ar gais v di- weddar Barch. Thomas Jones, o'r dref hono ond Cym- raes ydoedd ei fam, ac ya hanu o deulu tra pharchus. Cafodd ei addysgu yn Ysgolion Grammadegol Gwrec- sam a Dinbych. Arferai ei rieni a'a plant tynyehu yr Eglwys Sefydledig ar y cyntaf; ond ymunodd ef a'r Methodistiaid pan yn bymtheg oed, a dilynwyd ef yn f uan ar ol hyny gan ei rieni a'r gweddill o'r teulu. Pwya- wyd yn drwm arno pan yn 18 neu 20 oed i ymuno a'r Eglwys ac i ymgymeryd ag urddau sanctaidd, yr hyn a wrthododd yn bendant. Teimlai awydd cryf i fod o wasanaeth i'w gydgenedl drwy y wasg, ac i'r dyben hwnw ymgymerodd a newyddiadaraeth a chyhoeddi llyfrau buddiol a sylweddol. Gweithiodd yn egniol gyda'r ysgol. ion Sabbothol, a nifer neilIduol o ba rai y mae yn dal cysylltiad arbenig fel arholwr er's oddeutu haner canrif. Refyd bydd yn pregethn yn achlysurol. Mae yn Rhydd- frydwr pybyr, ac y mae ei ddylanwad i'w deimlo ar Ryddfrydiaeth Gogledd Cymru yn gyffredinol. Gweith- iodd ei oren yn mblaid diddymiad y dreth eglwya, a dian fod yr ysbryd gwrth-ddegymol wedi cael symbyliad cryf ganddo.

I DR. EDWARD JONES, CADEIRYDD CYNGOR I SIROL MEIBIONYDD. Ctrfiwyd yr uchod oddiwrth ddarlun a gymerwyd gan Mr Hugh 0 teen, Abermaw, Mab ydyw Dr Edward Jones i'r diweddar Mr Hugh Jones, painter, &c Dolgellau. Ganwyd ef lonawr 21, 1834, yn y dref grybwylledig. Cymerodd ran lied flaen; llaw yn holl symudiadau gwleidyddol air Feirionvdd er y flwyddyn 1859, pan ddaeth y diweddar Mr D. Willi ams, Castell Deudraeth, allan y tro cyntaf yn'firbyn y diweddar Mr W. E. Wynne, Peniarth, a phan y cafodd MrWilliams ei orchfygu gyda 40 o fwyafrif. Mae ei olygiadau gwleid- yddol yn hynod Ryddfrydol a'i gydymdeimlad yn hollol ac yn llwyr gydag hawliau y werin.Gymreig. Cymerodd ran bwysig ar wahanol achlysuron mewn cyfarfodydd cyhoeddus er dadleu dros yr egwyddor o gydraddoldeb crefyddol trwy ddadgysylltu a dadwaddoli yr Eglwys yn ein gwlad. Er pan sefydlwyd y Gymdeithas Rydd- frydol yn y sir yn y flwyddyn 1880 mae wedi bod yn gadeirydd y Gymdeithas hono, ac, yn enwedig yn $flwyddyn 1835, nid gwaith hawdd oedd dwyn y Gymdeithas yn ddyogel trwy y peryglon oedd yn ei bygwth; ac yn y flwyddyn 1886 nid oedd neb yn twy llafurus ac aiddgar dros ddychweliad Mr T. E. Ellis oar Dr Edward Jones, ae nid oes neb yn teimlo yn fwy llawen nag yw ef wrth weled llwyddiant diamheuol yr aelod ieuaagc ac anrhydeddus dros air Feirionydd. Yn etholiad y Cyngor Sirol y flwyddyn hon cymerodd grya lawer o lafur drwy wasanaethu mewn cyfarfodydd cyhoeddus yn wahanol ranan y air er cynorthwyo dych- weliad ymgeiswyr Rhyddfrydol i'r Cyngor.

ADRODDIAD 0 OLDHAM. ( Yr Oldham Evening Exprest a ddywed Yn 192, Manchester-street, mae y fferyllwyr adnabyddus, Mri Thomson a'i Gyf., y rhai, wedi eu holi, a ddywedasant ddarfod i John Tetlow, un o'r trigolion hynaf. a mwyaf parchus yn Oldham, hercian i'w masnachdy. Yr oedd ei gymalau wedi chwyddo yn ar- swydus, a'i gorph wedi chwyddo mewn can- lyniad i'w boenaa. Cynghorwyd ef i ddef- nyddio y darganfyddiad meddygol am yr hwn y mae cymaint o son. Gwnaeth hyny. Yn mhen dau ddiwrnod yr oedd y eyfnew- idiad yn rhyfeddol. Yr oedd ei wellhad i'w briodoli yn gyfangwbl i Olew St. Jacobs, o'r hwn y defnyddiodd nn botelaid. Er yn dri ugain mlwydd oed, y mae yn awr yn gallu cerdded cystal ag erioed. Crybwyllwyd hefyd am achos dynes ieuanc fu mewn cyflwr diymadferth am dair blynedd. Darfu i'r feddyginiaeth ryfeddol yma weithredu cyf- newidtad cyffelyb yn yr achos yma bpfyd, Chwiliwyd i mown i achos Mr Thomas Bagshaw, 34, Caroline street. Cyfyngwyd ef i'r ty am un wythnos ar hugain gyda chrydcymalau. Y diwrnod cyntaf ar ol iddo ddefnyddio y feddyginiaeth hynod hon yr oedd yn alluog i ddilyn ei oruchwylion. Nid oes yna yr un boen corphorol nas gellir ei symad ymaith gan Olew St Jacobs. Gweithreda megis dewiniaetb. Mae yna iachau pan y ffaela pobpeth arall- Dyma yr uaig feddyginiaeth benodol at grydcym- øJau, neuralgia, troedwst, a chur yn y pen.

ALMANAC Y GWEITHIWB,—OS oes rhai o'n darllenwyr heb feddu copi o'r almanac rhagorol hwn—yn ddiamheu yr "almanac Cymraeg goreu a ieddwn-enf n y perchen- ogion, Quinine Bitters Manufacturing Co., Limited, gopi yn rhad drwy y post i unrhyw un a ewyllysia ei gael, ar dderbyniad post- card yn ei geisio. GALWAD—Derbyniodd y Parch R. P. Williams, Ebenezer, Arfon, alwad unfrydol oddi wrth hen nglwys barchus y Boro', Llundain. Bwriada ddechreu ar ei weinid- ogaeth yn Gorphenaf. Hue Mr Williams yn un o'r pregethwyr goreu a fedd yr enwad. Bu yn weinidog llafurus a kynod lwydd- ianus yn Ebenezer am yr ysbaid o naw mlynedd.

ETHOLIAD ENFIELD. I Cymerodd yr uchod le ddydd Sadwrn I Dyma'r dyfarniad Bowels (0) 5,124 I Hairbaina (R) 3.612.. I In yr etnoliad blaenorol yr oedd mwy- I afrif y Ceidwadwyr yn 2,200. 0. I

ABERGELE. I Derbyniodd y brawd gobeithiol Mr Thos. I Roberts, myfyriwr o Athrofa Llangollen, alwad unfrydol a chynhes oddi wrth eglwys barchus y Bedyddwyr yn y lie uchod, a da genym allu hysbygu iddo ateb yn gadarn- haol. Bwrillda ddechreu ar ei weinidogaeth y Sul cyntaf yn Medi. Medda gymhwye- derau hanfodol gweinidog da i'r Gwaredwr. Mae gwir athrylith yn hynod ddiymhongar, lac felly ein brawd. Canmolir ef fel pregeth- wr tlws, sylweddol, ac Efengylaidd.-Idwal.

IACHAD DIFBTH A CHTFLYK PESWCH A I BBONOHITIS, &e.,—■' Nid yw fy nghwsmeriaid hynaf yn cael un fedd/giniaeth ragorach at Beswcii y (Jauaf, a phob blwyddyn yr wyf yn cael tystiolaeth newydd o worth ao effeithiau daionus Dr Locock's Pulmonio Wafers, nad ydynt byth yn methu i wella yr nohosian gwaethaf, yn gyatal ag i iachau ymosodi&dau y bronchitis.Arwyddwyd, W. H. TURNER, M.P.S., Totterdown, Bristol. Y maent yn gwella ar unwaith Asthma, Consumption, Bronchitis, Peswch, Anwyd, Byrdra Anadl, Poer, Poenau yn y Frest, Crydcymalau, ac y mae bias dymanol arnynt. Gweithir hwy am lie a 2s 9c y bocs, gan bob fteryllydd. Though you Rub! Rub! Rub And you Scrub Scrub! Scrub! You'll find that It's not in your power In the old-faahioned way To do in a day What Hudson's Will do in an hour I qWNever wash, clean, or scoar without using Hudson's Soap. A pure Dry Soap in Fine Powder. Rapid washing, foaming lather, leaves no smell.

BETHESDA. LLWYDDIANT CERDDOROL.—Llwyddodd y rhai canlynol i enill y Matriculation Certificate yn y Tonic Solffa College yn anrhydeddus—Mr R. Sullivan Parry, Cae- IIwyngrydd iJ. Hu m phreys, Carneddi Schools; ac Owen Jones, Cae'rgroes. Arholwyd gan Mr D. Pryse Jones, G T S.C. a pharotowyd hwynt ar gyfer yr arholiad gan Mr J. S. Williams A.C. Yn nglyn a chymanfa gerddoroi y Muthodistiaid cynhaliwvd ar- holiad gan Mr D. Jenkins, Mas. Bac., boreu Sadwrn, pryd y Ilywyddodd y rhai canlynol i enill tystysgrifau Third Grade Staff Notktion-Mri J. S. Williams, A.C. a D. M. Roberts, Carneddi Schools. Deallwn mai dyma yr arholiad cyntaf am y Third Grade a gynhaliwyd yn yr ardal. Second Grfide-Mim Parry, Braichmelyn, a'r Mri J. Humphreys, R. S. Parry, Owen Jones, Elias Williams. First Grade Mri Rees Jones, Owen Jones, John Evan Williams, WillianhH. Williams. CVFLWYNO TVSTBB.—Nos Iau diweddaf cynhaliodd Teml Bryuteg, Dellll Rydd, er cyflwyno tysteb. yn cynwys Uyfrau, ink- stand, portmanteaux, a phwrs yn cynwys arian; irParch Pierce 0. Pierce, ar ei vm- adawiad o'n mysg i weinidogaethu i Pen- ucheldref, Mon, fel arddaDgosiad o'n parch, ein teimladau da, a'n gwerthfawrogiad o'i lafur a ffyddlondeb yn ein mysg am flynydd- oedd lawer, Llywyddwyd gan Mr Jeremiah Thomas, Penybryo, a chafwyd anerchiadau gan y Parchn 1). 0 Brian Owen, Gerlan; John Jones, Rink; a T. Roberts,Jerusalem; a'r Mri D. G. D.wies accountant Ogwen- lterrace; a William Thomas, Cefnfaea tar- Lrace.

AKDWYD!JWcll.-IQ('lIawer i;v./n o r .aned- wMwch aydd yn cyfodio ecgealosdraoddeddf at, yrnl iech d MM yr e«frealacdra hwn y dwyn poeo a dyodtefunt nid yn uttiL,' ar j tr-seidwr 6i han ood af y rhai sydd yn d8 oytylltiad ag ef yn nai jagyrcho!, ac yn aml yi vchwanegu at feic'.iaa cymdeithas yn gytl redinol. Mae y meddvyn trwy borthi ei flyi nid yn unig yu dmyatrio ei iecbyd el hun, end yn eegenloso darparu at acgenrhcidiau ei dettlu y rhai ydyut yu gorfod dyoidef nuwn caulyniad i'w esueulusdra e a p'laa y goddiwoddii ef ya y diwedd gan aflecliy, 7, syrih y baich o'u gy-al ef &'i de,,Iu ai iP.wjddal, cymddthll. yn yr ardil. Era-U a Iroo,cidat,t ddeddfau iechyd trwy gyfMuogi o -y --bot-h anmhriodol, nea Isgeul.o bwyta ar orau raeolaida nea orlwytho y ovllaii ar adegan. Mae pob deddf os troieddir hi yn sicr o ddwya ei chosb, yn yr amgylchiad.u hyn ca y troseddwr yn foaii ddyoddef od. iwrth DdiSyg trealiad a'i ganlyniaiau, megi3 jur yn y pen, llosg oylla, curiad y t'alou, ac amrjw trill fiau erall yn y rhai yr umlyga yr aflechyd hwn ci bun, X mae ti wy ei e geaiusdrx wediamd lUauueihoa o'rtryt-or peuaf ruewn bywyd,-sei ieobyd, yr hwu bydd well lac aur a thryaoran, yn eauga ,r enaid ac ya ag >r i holl sHuoedd i dderbya dygge diacth a mwyniuu rhinwedd, toae gallu- oedd y meddwl yn ami yn uael eu pyla g-tn afiechyd y c) 11a. Dywedal'r enwog Dr Cheyne He that would have a clear head IRUS". have a dean stomach,hyny yw Rhaid i'r hwn a f n gael pen clir feddu eylla iact." Pi i y byddo y cylla wedi ei wanhau, neu ei anaih-iru, Jyl d ei nerthu a'i adfyr tlW" ddefnydiic Q ,mil-,e Bitters Gwilyai Evaas, yr hwn yw.y ie.iiiyx>ai»-;th lysieuol oreu a ellir gael, ac ill qfd ei rinwedà iachaol rhyieddol a. ystyrir gai' filosdd yu Ddarganfyddiai penaf yr oes acme Uygi'iuetn sicr a dyogel a gy neradvvyi.r gin brif feddygon gwahanol wled- ydd at anhwyiderau y cylla, yr afu, a'r giau. Ar werth gan bob fteryllydd mewli poteli 2s 9c a 4* 6e yr uu. (Juchelwcb gael eich twyllo i gymer d dim arall v n dwyn enw cytfolyb. 08 bydd anh"wAd,?r i'w gael &alouir ef yn HiJrau' trwy y po,t am y priaiau uchod gin y perchen- ogion, 14ainine bitters Mauufaotui iug Co, I Llmited, Ll"

Deallwn fod y Parchedig Francis Jones Abergele, yn bwriadu talu ymweliad &g America yn mhen ychydig. wythnosau a diau y bydd ein cydwladwyr yr oehr arall i'r Werydd yn falch o fwynhao gweinidogaeth pregethwr mor allocg a dylanwadol. CADBOBY'S COCOA. is absolutely pure. It e taken daily by thousands of people in preferenc to any beverage. A sixpenny packet provides I fourteon lare breakfast onpeof strong delicious Cocoa.

I AMLWCH. I Y LLONGDDRYLLIAD,-Mae pob sicrwydd erbyn hyn fod y Hong fawr Bergollyan y erybwyllwyd am dani o'r blaen,'wedi myned yn ddrylliali yn agos i'r porthladd yma. Mae ei meddiannydd a dan wr ieuaoc arall wedi d'od yma, er gweled y ddau gwch ddaeth i'r lkn a'r caead leni (hatehes), chwech mewn nifer, a chist a dillad perthynol i un o'r morwyr, sef yr Is-ail swyddog, pa un sydd o dan ofal y swyddogion pertbynol i'r, tolldy yma.-Gohebydd.

ILLYTHYRAU ACHLYSUROL* I GAN ARWEINWYR Y BOBL. I (OlkN Y PARCH. J 0 H:N THOMAS, D,P.]. I YSGRlF V.—DEDDFWRIAETH DDY- FODOL I GYMRU. Mae y deffroaa mawr sydd wedi cymeryd lie yn y teimlad cenedlaethol, yn gwneyd deddfwriaeth arbenig i Gymru yn y yf6dol, yn anocheladwy. Nid yn y dyfodol pell ychwaith y bydd hyny, ond y fath ydyw y teimlad fel nM gellir ei gadw i lawr yn hir eto. Rhwydd gydnebydd pawb fod y Cymry wedi bod yn nodedig ya eu goddefgarweh. Gwelsant Ionyddwch, mai da oedd; ac am dymhor hir, cadwodd ein hiaith ni yn nhir neillduaeth, ac fel pobl Lais gynt yn llon- ydd a diofal, ac heb fawr negeseuau rhyngom k neb. Ni cheisaf ymholi pa un ai o'n heddycfalonrwydd ai o'n gwaseidd- dra y cyfodai hyn yn benaf; ond am ryw reswm yr oeddym yn foddlawn i'n sefylifa fel cymynwyr coed a gwehynwyr dwfr, gan adaet i'r Philistiaid arglwyddiaethu arnom. Ond y mae wedi dyfod yn dro ar fyd. Y mae y bobl wedi dyfod i ddeall eu hawliau, ac i deimlo eu nerth; as nid ydynt yn gweled paham y maa yn rhaid iddynt gymeryd safle israddol i'r cenedloedd ereill sydd yo gwneyd i fyny yr un Y merodraetb. Cymer- odd amser hir i ddihuno y wlad o'r di- frawder, a goddefodd rhyw rai lawer c'u trin, a'u camddarlunio, a'u herlid oblegid eu bod yn barhaus yn gwaeddi yn nghlnstiau eu cydgeoedl ei bod hi weithian yn bryd iddynt ddeffroi o gysgu. Nid mewn un diwrnod dygwyd pethau i'r agwedd bre- senol. Mae yn ffrwyth llafur mwy nag nn genedlaeth; a diau chwenychu o lawer o brophwydi a rhai cyfiawn weled y pethau yr ydym ni yn eu gweled; ac ni wnelai niwed, i'r rhai sydd wedi dyfod i mewn i ddinasoedd llawnion o bob daioni, y rhai nid adeiladasant, i gofio, Ereill a laturissant, a chwithau a aethoch i mewn i'w llafur hwynt. Ond y mae y wlad, pa fodd bynag, wedi llwyr ddeffroi i ymdeimlad o'r camwri a hir ddyoddefodd, gan benderfynn taflu ymaith ian ei baich a gwialen ei gorthrymwr; a'r perygl, hwyrach, ydyw iddi yo mrwd- frydedd ei theimlad rede i eithaflon, wrth amcanu, nid at fwy nag y mae ganddi hawl iddo, ond at fwy o bosibl nag y mae add- fedrwydd i'w ganiatau, o leiaf ar unwaith. Yr hyn sydd yn bwysig yn awr ydyw i'r teimlad ceaedlaethol cryf sydd wedi ei ddeffroi, i gael ei iawn reoli, a'i gannoli ar yr hyn sydd yn ymarferol, ac nid ei wapgaru rhwng cynifer o bethau, fel ag yn y diwedd fethu gwneyd dim i bwrpas. Ofnir gan lawei o ddynion craff, sydd mewn cydym- deimlad Hawn a dyheuadau y genedl, mai dyna yw ein perygl, ac mai rhag hyny y dylem edrych yn ddyfal. Dichon nad anfnddiol tyddai i ni gyfeirio atyprifbethansydd yn rhwym o gael sylwyn neddfwriaeth ddyfodol ein gwlad; a'r rhat y mae gwahanol adranau y blaid Ryddfrydol yn teimlo dyddordeb ynddynt, ac yn hawlio iddynt sylw uniongyrehol.. Mae ADDYSG GANOLRADDOL yn bwnc ag sydd wedi bod yn hir bellach o flaen y wlad, ac y mae anfoddlonrwydd mawr na buasai rhyw beth pendant a ther fynol wedi ei wneyd yn mhell cyn hyn. Cydnebydd pob plaid wleidyddol ei bwysig- rwydd; ac y mae mwy nag un mesur wedi ei ddwyn gerbron, ond nid ymddengya yr un o honynt yn cyfarfod yn Hawn ?g angen y wlad, nag &'r hyn sydd deg & chenedl o YmneiMduwyr. Onderfodpawbyneydna-? bod yr angenrheidrwydd am y fath fesur ei perffeithb trefniant addysgol ein gwlad, eto rhaid addef nad ydyw yn enyn brwdfrydedd cyffredinol. Nid yw yn gyfryw gwestiwn ag y gellir gyru ceoedl o bobl i aiddgarweh yn nglyn ag ef. Cwestiwn dosbarth ydyw; y dosbarth a adnabyddir fel educationists, y rhai sydd yn credu yn addysg gwlad fel prif foddion ei dyrchafiad. Nid yw y lluaws yn cymeryd dyddordeb dwfn ynddo, oblegid mai ar gyfer un dosbarth yn benaf y mae, a hwnw, yn ol barn llawer, y dosbarth mwyaf gallnog i ddArparu ar eu cyfer eu hunain. Cododd teimlad yn uchel pan ddygwyd mesur addysg elfenol i mewn, oblegid y cynwysai hwn ddarpariaeth am addysg i gorff y genedl; ond yr oedd ofn arosodiad treth hyd yn nod yn nglyn a hyny, yn lliniaru angerddoldeb Hawer; ond y mae hyny yn fwy o lawer yn nglyn &g addysg ganolraddol. Ond y mae y cwestiwn, er hyny, yn un y mae yn rhaid ei wthio yn mlaen, ac nis gellir gadael iddo orphwys nes ei gael drwodd. Mae R^EOLAETH Y FASNACH FEDDWOL, er nad yn gwestiwn Cymreig, yn ystyr briodol yr ymadrodd, eto yn perthyn mor agos i Gymru, fel y mae yn rhwym o fod yn un o gwestiynau y dyfodol uniongyrehol. Yn marn llawer, at hwn y dylai y sylw cyn- taf gael ei gyflwyno, oblegid fod a fyno ya uniongyrchol i moesau y wlad; yn gystal j hefyd a bod y Senedd unwaith, ac eilwaith, a tbrachefn wedi datgan trwy fwyafrif mawr y dylai tafarnau y wlad fod, mewn rhyw ffarf, o dan reolaeth y trethdalwyr. Pe buasai y flaanoriaeth, o ran amasr, i ddeddf- wriaeth ar fater yn dibynu yn unig ar ei bwysigrwydd, buasai gan garedigion sobr- wydd hawl deg j sylw dioed i'w cwestiwn arbenig hwy. Ynddian y mae y fasnach yma yn myned o dan seiliau ein bywyd cenedlaethol, acyn ysu i fyny gryfder ein gwlad. Anhyall i ni ydyw, pa fodd y mae dynion sydd yn wir wladgarwyr a dyngar- wyr ar faterion ereill, yn gallu bod mor ddi. daro er gweled o flaen en llygaid ddifrod a dinystr y fasnach feddwol. Ymddengys fod syniadau cyfeiliornus am ryddid yn camarwain rhai, ac nid yw yn anmhosibl nad yw arferion personol lliwer o bobl yn pylu eu syniadau moesol, Ond y mae hwn yn gwestiwn nas gellir ei ohirio yn llawer hwy, ac y mae yn dyfod yn addfetach o ddydd i ddydd. MKSUR Y TIR sydd yn tynu sylw mawr,as mae y cwestiwn I yn un sydi yn cyffroi teimladau aogerddol, yn enwedig yn rhanau amaethyddot y whd. Nid yw cwestiwn y tir metfn uorhyw wlad wareiddiedig ar y ddaeai mewn sefylifa mor anfoddhaol ag ydyw yn y wlad boo. Gor- faelir ef gan nifer fechan o bersonau, a rhwymir ef gan hen ddeddfau achyddol sydd  -1 yn hollol anghydweddol a gwiaawnaetn rydd. Er nad yw hyn yn fwy arbenig i Gymra ag ydyw i Loegr, eto, y mae iiawer o?i-ethau yn amgylchiadau y ddwy wlad sydd yn peri i'r gwrthuni ymddangos yn fwy. Mae yr adrethoedd uebel a godir ar fan ffermydd ar lechweddi oerion Cymru, a'r caledi dwfa a ddioddefir gan y tirddal- wyr, er gallu ohonynt yn rhyw fodd gyfar- fod eu gofynion, yn gwneyd eu sefylifa yn resymol. Nid oes dim ond mesur tir eang a llawn a gyrhaedda wraidd y drwg. Ond y mae, er hyny, gryn amrywiaeth barn beth ddylaidarbodiony fathfesur fod. Er hwyrach nad oes ond ychydig a gymeradwyai gynllun Mr Henry George yn ei gyfanswm, etc y mae yn sicr fod iddo fwy o ddysgyblion nag a dybir gan lawer; ac yn enwedig y mae nifer fawr yn barod i dderbyn unrhyw gyn ilun a wnelo gyfnewidiad yn nhrefn bresenoi pethau. Teimlant beth bynag a wneir, nas gall fod yn waeth na'r hyn ydyw o dan y drefn breseno!. Sicr ydyw fod yn rhaid cael rhyw lwybr Hitwer rhwyddach a rhatach i drosglwyddo tiroedd; a rhyw 9'ordd i hyr- wyddo doabatthiad y ddaear rhwng nifer Itawer,iluosocach o'i thrigolion. Taimla llawar y gwnelai estyniad y mesur tir y mae yr ) I Iwerddon wedi ei gael, i Gymru wahaniaeth j anrhaethol yn sefyUfa amaethwyi ein; gwlad. I YMREOLAETH I GYMRU sydd later na raid ond ei grybwyii mewn unrhyw gynulleidfa na phar ar unwaith gyffroad mawr er, o bosibl, na wyr y In fwyaf pa ystyr yn arbenig a gysylltir gmi- ddynt a'r ymadrodd ac nid ydym yn hoflbl sicr na ddefnyddir ef weithiau yn unig er peri cyffroad, heb ofalu pa ystyr a gysylltir ag ef. Mae i'r gair ei ystyr neill- duol yo ei berthynas A'r Iwerddon. Er fod y mesur a ddygwyd i mewn gan Mr Glad-w stone yo gystal a marw, ac nad yw yn debyg yr adgyfodir ef yn y ffurf hono mwyach, eto y mae yn bur sicr pan yr ymddengys y mesur neiaf-fel yn ddiau y gwno,-bydcg yn rhedpg i raddau mawr ar yr un ilioellau; fel y mas i'r gair Home Rule yn ei fcorth- ynas à'r Iwerddon ei ystyr arbenig. Ond nid dyna yn hollol yr ystyr a gysylltir ag ef gan bawb sydd yn ei ddefnyddio ac ya dadleu drosto yn ei berthynaa a Chymru a dyna un aufaatais sydd yn nglyn a'r defn. yddiad o'r gair o'i gymhwyso at Gymru. Nid ydym yn credu fod ond ychydig a ddadleuai dros ysgiriad Cymru oddiwrth Loegr, a rhoddi i ni Lywodraeth Annibynol. Dichon fod rhai eithafol felly; ond y nwenfc yn ychydig mewn nifer, ac yn llai na hyfly mewn pwysigrwydd a dylanwad, fel y MEe prin y maent yn werth en cryblvyll. Ond J mae cryn nifer a ddadleuant dros YmreA. aeth i Gymru yn hollol ar linellau YmrefiU aeth i'r Iwerddon. Dadleuant dros Sen i Gymru yn Nghymru, a hawl i Gyultu raoli ei holl amgylchiadau ei hun yn mhob- peth, ond yr hyn sydd yn perthyn yn arbenig i'r holl ILmerodraoth. Nid ein hamcSn yma ydyw beirniadu y fath gynllun, Ceir digon o amser i wneyd hyny cyu y delo í derfynau deddfwriaetti ymarferol. Ond J mae y nifer lnosocaf, fel y credwn, yn defn- yddio yr ymadrodd, ond heb gysylltu un- rhyw ffurf neillduol o lywodraeth ag ef, yn unig ei fod yn golygu fod Cymru i gael J llywodraeth i'w llaw ei hun mewn achosion cyffredin sydd yn perthyn yn hollol iddi ei hun, heb mewn un modd beryglu rhanau eraill o'r Deyrnas. Tybia lla-vor fod y Cynghorau Sirol wedi cychwyn ar linellaa a ymddadblyga yn raddol yn Ymreolaeth i Gymru. Disgyna rhagor i'w dwylaw o bryd i bryd, fel y profaat eu hunain yn gymhwfs i hunan-reolaeth; cyfunir y Cynghorau Sirol yma yn un Cyngrair Cenedlaethol, a fydd yn fath o Senedd Gymreig; ac y tyf felly i fyou yn allu llywyddol cryf yn ein gwlad. Pa fodd bynag, y mae yn eglur fod teimlad cryf. a theimlad cynyddol dros Hunan-reolae'h i Gymru dros ei hamgylch- iadau cartrefol. DADGYSYLLTIAD A DADWADDOLIAD YR EGLWYS YN NGHYMBC II sydd erbyn hyn yn gydnabyddedig fel mcsuf nas gellir ei ohirio ddim inyhw? nag y de!a y bhid Ryddfrydol i awdurdod. Ffurf ddi- weddar mewn cydmariaeth ydyw y ffurf yma ar y cwestiwn i'w gyfyngu i Gymrul Cychwynwyd yr ymgyrch er's yn agos hanaer can' mlynedd yn ol dros Ddaisefydl- iad a Dadwaddoliad yn gyffredinol; ond wedi Dadsefydliad yr Eglwys Wyddelig, ao yn arbenig wedi cael y mesur i gau tafarnau ar y Sabbath yn Nghymru ar wahan i Loegr; meddyliwyd am gael Dadgysylltiad i Gymru am ei bod yn addfed i hyny, heb aros i ddisgwyl wrth Loegr; ac er y cymer- odd yr ymgyrch y ffurf hono, mae y ewest. iwn wedi gwneyd cynydd ditfawr, ac yn cael ei gydnabod gan y blaid Ryddfrydol yn gyffredinol fel un o gwestiynau deddfwriaeth dyfodol uniongyrchoI. Mae lluaws o fesurau eraill yn y rhai y teimla Cymr i ddyddordeb mawr; ac y mae rhai cwestiynau lleol a chwestiynau ya nglyn 4 clianghenau neilldnol o lafar y teimlir eu pwysigrwydd mewn manfiu; oia y maent gan mwyaf yn dal cysylltiadau a- phethau sydd yn perthyn apos yn gyfartal i'r holt deyrnas. Mae y mesurau at y rhai y cyfeiriwyd yn cynwys yr holl fesuraa pwysig sydd y ri pet thyn yn arbenig i ddeddf- wriaeth ddyfodol Cymru. Yn awr y ma& yn sicr nas gellir gwthio y rhai hyn eto trwy y Senedd yn gyfamssrol. Ni byddai cynyg gwneyd hyny yn ddim ond eu drygti oil. Mae hon sylv. Mr John Bright yn wir yma, nas gellir gyrn haner dwsin o gerbydact ya gyfochrog trwy Temple Bar, Rhaid iddynt fyned bob yn un ac un, ac y mae yn gwestiwn o ddoethineb pa faint i'w ofya, a pha fodd i'w ofyn, a pha both i'w ofyn gyn- taf. Mae lhywbeth i reoloiddio hyn heblaw barn betsouol dyn ei hun am bwysigrwydd cwestiwn, oblegid y mae dynion liawn mor gall a'u gilydd, a llawn mor gydwybodol, yn gwahaniaethu yn fawr am bwysigrwydd cwestiynau. Mawn ysgrif ..Idyfodol ceisiwn ddangos p" beth a ymddengys i ni sydd yn hawlio y sylw blaenaf, a't hyn fel y credwn o'i benaeifynu a hyrwycHai y ffordd yn ddirfawr i ddygiad i mewn fesurau eraill y mae gan Gymru hawl iddynt.

I PISGAB, LLANDWROG UCHAF. CYFARFOD LLENYDDOL. Y mae yn ddywenydd genym hysbysu fod rhagolygon am gyfarfodydd llewyrchus dros ben yn Pisgah, ddydd Sidwrn nesaf. Y mae nifer y cyetadleuwyr ar y Pwalianol bynciau- llenyddol, cerddorol, celfyddydol, &c., yu Un mawr iawn, ac yn argoeli cyfarfodydd hynnd o fuddiol a difyrus. Nid ces dim llai na saith o gcrau yu cystadlu ar y pili ddarn. Arlywir gwledd o'r fath a gh hoff- wyr awen a ch&n. Dyma restr o r ffug- enwau a ddaethant eisoes i law-Barac, Daniel, Mpibo3eth, Môn-fab,. M-ir, Lliw- iedydd, Abidan, Amos, Tabithe, Esther, Athraw, Luke Moses, Un o Pisgab, Meurig ap Twrog, Brython, Llwynog, loan bach, Sam, Un o Blant y Gaethglud, Y gwir yn erbyn y byd, Ap loan, Moses, Aofedrus, Myfyriwr, Arsyllydd, Margaretta, Edith. Arabela, Alice, Arfcuia, Caroline, .•-liriam, Mair o'r Bryn, Tabitha yn dechreu pwythn, Priscilla, Blodwen, Nans o'r Glyn, A jiy, Un o Portmadoc, Towyn, Daniel, Mensi; heblaw nifer luosog o enwau ar y datgann, adrodd, &c, ynghyd ag amryw gotau.-Av Tioroq,