Kia Tiori ngā Pīpī : mā te aha e kōrero Māori ai ngā taitamariki ngā wharekura o Te Aho Matua? : he turinga roa hei whakatutuki i ngā tikanga o Te Tohu Kairanga i Te Kunenga ki Pūrehuroa, Papaioea, Aotearoa
Loading...
Date
2015
DOI
Open Access Location
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Massey University
Rights
The Author
Abstract
I ara ake te kohanga reo, nawai ra, ko te kura kaupapa Maori me te wharekura, i te mura o te ahi, i ta te iwi Maori pakanga ki te whakaora i tona reo. Heoi, ka pahemo tona toru tekau tau, a, e ai ki nga tatauranga o na tata nei kei te taheke tonu te taupori o te arero matatau ki te reo Maori. Na reira, kaore ano te puehu kia tau, kei te kakari tonu kia haumanutia ake te reo taketake o Aotearoa. Ka mutu, kua tupu mai he reanga taiohi i nga wharekura, me te aha, he toa taitamariki kei te aro a-kapa hei hapai, hei wawao i te reo kia ora tonu ai apopo. Ko nga whanonga reo me nga waiaro o taua hunga te matapihi ki te oranga o te reo a nga tau e tu mai nei, heoi kaore ano nga pitopito korero mo te reanga taiohi kia aroa nuitia i roto i nga rangahau mo te reo Maori.
Tera ia te tuatau, ma te korero i te reo ka ora taua reo. Na kona i toko ake te patai, ma te aha e korero Maori ai nga taitamariki o nga wharekura o Te Aho Matua? He aha nga whakaawenga e korero Maori ai taua whakatupuranga? Otira, ki a wai, ki hea, hei ahea ratou korero Maori ai?
He mea kawe tenei rangahau i raro i nga tikanga Maori, i Te Aho Matua o nga Kura Kaupapa Maori me ta te Maori kaupapa rangahau. I whaia te rangahau tatauranga hei kohikohi i nga raraunga mo te whanuitanga o te kaupapa, a, ka uiuia nga tangata kia rangona te hohonutanga o nga pitopito korero. E 478 katoa te hunga i whakautu i te rarangi patai i te ipurangi,
otira he akonga o naianei, o mua hoki, no nga wharekura puta noa i Aotearoa. He mea uiui nga pukorero e 51 o nga wharekura e whitu o te rohe o Te Upoko-o-Te-Ika. Ko ratou ma nga taitamariki kei te wharekura tonu e ako ana, ko era kua wehe, kua puta ki te ao whanui, tae atu ki etehi o nga matua me nga pouako.
Na, ehara i te mea he mama tenei mea te tupu mai i te taiao reo Maori. Kua riro ma te matatahi e waha nga tumanako o nga matua ki te oranga o te reo. Otira, he matatini te tuakiri o te taiohi reo Maori, e noho nei i te ao hurihuri, e patukituki ana, e taukumekume, e whiwhiwhi ana. Ara nga moreareatanga, nga akinga me nga whakawai o te aropa, o reo ke, o tikanga ke, o hangarau ke hoki. Ko te whanau, ko te kura, ko te tuakiri ake o te taiohi wharekura, tae atu ki nga whakaawenga o te ao whanui e whakaaweawe mai ana i te korero Maori a tenei reanga.
Description
Keywords
Maori youth, Language, Maori language, High school students, Taiohi, Wharekura, Reo Māori