Γνωσιακές διαστρεβλώσεις στις διαταραχές πρόσληψης τροφής: η σύγχυση σκέψης και σωματικού εαυτού

Abstract

Η παρούσα έρευνα διερευνά τη γνωσιακή διαστρέβλωση «Διάχυση Σκέψης και Σωματικής Εικόνας» (ΔΣΣΕ) σε μη-κλινικό πληθυσμό και σε πληθυσμό ασθενών με διαταραχές πρόσληψης τροφής (ΔΠΤ). Η ΔΣΣΕ ενεργοποιείται όταν ένα άτομο σκέφτεται ότι τρώει μία απαγορευμένη τροφή με αποτέλεσμα να πιστεύει ότι έχει πάρει βάρος ή ότι έχει αλλάξει το σχήμα του σώματός του, να αισθάνεται ότι έχει διαπράξει ηθικό λάθος και να αισθάνεται ότι είναι παχύτερο. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι σε μη-κλινικό δείγμα η ΔΣΣΕ σχετίζεται με την ενασχόληση με το σχήμα και με το βάρος του σώματος και με την έκταση της γνωσιακής διαστρέβλωσης «σύντηξη σκέψης και πράξης», δηλαδή με την τάση ενός ατόμου να ταυτίζει μία σκέψη με μία πράξη και να τις θεωρεί ηθικά ισότιμες. Η ΔΣΣΕ σχετίζεται λιγότερο με συμπτώματα κατάθλιψης ή ιδεοψυχαναγκασμού σε μη-κλινικό δείγμα. Σε ασθενείς με ΔΠΤ, η ΔΣΣΕ σχετίζεται με την σοβαρότητα της διατροφικής τους ψυχοπαθολογίας, του δείκτη σωματικής μάζας, του ιδεοψυχαναγκασμού και κυρίως της κατάθλιψης, η οποία σχετίζεται περισσότερο με την ΔΣΣΕ και προβλέπει ικανότερα την έκτασή της. Η πειραματική έκλυση της ΔΣΣΕ σε ασθενείς με ΔΠΤ δημιουργεί μία σειρά γνωσιακών, συναισθηματικών και συμπεριφορικών αλλαγών οι οποίες εν μέρει διαφοροποιούνται σε ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία και σε ασθενείς με ψυχογενή ανορεξία. Μετά την έκλυση της ΔΣΣΕ, οι ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία παρουσιάζουν αύξηση του άγχος, της ενοχής και της δυσαρέσκειας με το σώμα τους, και οι ασθενείς με ψυχογενή ανορεξία εκτός από την αύξηση του άγχους και της ενοχής παρουσιάζουν και μία αυξημένη αίσθηση ελέγχου στο φαγητό. Η έκλυση της ΔΣΣΕ δημιουργεί επίσης υψηλά επίπεδα ώθησης για διόρθωση ή εξουδετέρωση της σκέψης κατανάλωσης ενός απαγορευμένου ή παχυντικού φαγητού. Οι νοητικές διεργασίες εξουδετέρωσης μειώνουν τις επιδράσεις της ΔΣΣΕ, με εξαίρεση την αίσθηση ότι οι ασθενείς διαπράττουν ηθικό λάθος μέσα από τη σκέψη ότι τρώνε, η οποία αποτελεί την ανθεκτικότερη στην εξουδετέρωση διάσταση της ΔΣΣΕ. Οι διορθωτικές συμπεριφορές και οι νοητικές διεργασίες εξουδετέρωσης της σκέψης ότι οι ασθενείς έχουν φάει, πιθανώς ενισχύουν την εμφάνιση της ΔΣΣΕ και διατηρούν την κεντρικότητα του βάρους και του σχήματος του σώματός τους στην συνολική τους αυτοαξιολόγηση. Η ΔΣΣΕ φαίνεται ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις ΔΠΤ και για τον λόγο αυτό έχει σημαντικές θεωρητικές, ερευνητικές και ψυχοθεραπευτικές προεκτάσεις. Ο ειδικός ρόλος της ΔΣΣΕ στην ψυχοπαθολογία των ΔΠΤ και η συμβολή της στη θεραπεία μένουν να καθοριστούν σε μελλοντικές επαρκώς σχεδιασμένες μελέτες.