Η πόλη του Μυστρά: όψεις της οργάνωσης και λειτουργίας ενός υστεροβυζαντινού αστικού συνόλου με βάση τις πηγές και τα κοσμικά κτίσματα

Abstract

The aim of this thesis is to present the architectural remains of the walled part of Mystras, thewritten sources of the Palaeologan era and the traveling literature of the post-Byzantine periodreferring to that city in order to attempt a study of certain aspects of its urban andadministrative structure based on this evidence. The criteria for the selection of the specificaspects of daily life were the availability of data, the lack of any thorough examination ofthem in the past and their vital contribution to the understanding of urban life during the LateByzantine period. The secular buildings of the city (the palace complex, houses, the walls andthe castle, cisterns, fountains), its streets and squares, as well as the available natural springsare located and described, there is an attempt to reconstruct the street network and the main(particularly of the Upper City), the various functions of the squares and open spaces withinthe walls are investigated, an attempt is also made to interpret the function of the palacecomplex and to locate the buildings that housed the administrative, judicial and militaryfunctions. Moreover, the complex matter of the foundation and evolution of the urban tissueis examined, as well as that of the existence of overall forward planning. Finally, the authorgives an account of the contemporary cities of the Byzantine World, in an attempt to establishthe particular significance of Mystras.

Στόχος της εργασίας είναι η παρουσίαση των αρχιτεκτονικών καταλοίπων τού εντός τωντειχών οικισμού του Μυστρά, των σχετιζόμενων με την πόλη γραπτών πηγών τωνπαλαιολογείων χρόνων και των περιηγητικών κειμένων της Τουρκοκρατίας και η, με βάσηαυτές τις δύο πηγές πληροφοριών, εξέταση ορισμένων όψεων της πολεοδομικής καιδιοικητικής οργάνωσης της. Οι τομείς του καθημερινού βίου που διερευνώνται επελέγησανμε κριτήριο τη διαθεσιμότητα του υλικού, την έλλειψη προγενέστερης εις βάθος εξέτασης γιααυτούς, και την αντιπροσωπευτικότητά τους για την κατανόηση της οργάνωσης του αστικούβίου. Εντοπίζονται, ταυτίζονται και περιγράφονται τα κοσμικά οικοδομήματα που είχανδημοσιευθεί παλαιότερα, καθώς και περισσότερα από 280 νέα κτήρια, συγκεντρώνονται όλατα δημοσιευμένα στοιχεία που αφορούν τις ανασκαφές και αναστηλώσεις στα εν λόγωκτίσματα, ενώ γίνεται και μια πρώτη απόπειρα διάκρισης των μεταβυζαντινών κτηρίων,δημοσίων και ιδιωτικών. Ερευνάται το ζήτημα της ίδρυσης και της εν συνεχεία ανάπτυξηςτου οικισμού, με βάση τα ολιγάριθμα χρονολογημένα κτίσματα και τα ιστορικά δεδομένα τηςπεριόδου 1262-1460. Εντοπίζονται οι διαθέσιμες φυσικές πηγές νερού, αποκαθίσταται τουδρευτικό δίκτυο της πόλης, διερευνώνται οι χρήσεις του νερού και ο τρόπος απομάκρυνσηςτων λυμάτων. Ανιχνεύεται η μορφή του οδικού δικτύου και ανασυνιστάται η αρχική τουχάραξη, καταγράφονται οι ελεύθεροι χώροι και οι ποικίλες χρήσεις τους, με έμφαση στιςλειτουργίες του φόρου. Εξετάζεται το σύνθετο πρόβλημα της ύπαρξης πολεοδομικούσχεδιασμού και η εν γένει οργάνωση του χώρου. Τέλος, διατυπώνονται υποθέσεις για τηνέδρα των διοικητικών, δικαστικών και στρατιωτικών υπηρεσιών και σωμάτων ασφαλείας,καθώς και τη λειτουργία των οχυρωματικών έργων του οικισμού (κάστρου και τειχών). Στησύγκριση με πολυάριθμα υστεροβυζαντινά σύνολα που επιχειρείται στο συμπερασματικόκεφάλαιο αποτυπώνονται οι ομοιότητες και οι διαφορές του Μυστρά από τις άλλες πόλεις τηςίδιας περιόδου.