Το παράδειγμα της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης στο πλαίσιο της οικονομοκεντρικής μεταρρύθμισης του ενωσιακού δικαίου του ανταγωνισμού

Abstract

The effects-based approach materializes, with regard to Article 102 TFEU, through the "Guidance on the Commission's enforcement priorities in applying Article 82 EC Treaty to Abusive Exclusionary Conduct by Dominant Undertakings" and the European Commission's relevant administrative practice. This approach assigns emphasis to the notions of efficiency and direct harm to consumer welfare. The thesis examines the origins of the reform, the concepts and means applied, the underlying rationale and constitutional controversy it entails, as well as its legal and practical consequences. This "more economic approach" is juxtaposed to the notions of the dominant firm's special responsibility and competition on the merits, as formed by the case-law on foreclosure in the context of the fundamental purposes of EU competition law (also after the Lisbon Treaty). The decreased application of the prohibition of exploitative practices (e.g. excessive prices) is also addressed. The thesis analyzes the aspects of the reform reducing the scope of article 102 TFEU. It also focuses on the form of the review, namely the choice of soft law, and the character of enforcement priorities attributed to the Guidance. Furthermore, the results of the latter to the application of article 102 TFEU, its impact on the filing of a complaint, the shift of powers between the EU institutions it signifies and issues pertaining to the self-limitation of its discretion by the Commission are examined. The criticism referring to false positives is compared with regard to the false negatives likely to be produced by the more economic approach. The research concludes with certain remarks as to the applicability of the new approach, in the present political and economic circumstances.

Η "προσανατολισμένη στα αποτελέσματα" προσέγγιση του κανόνα κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης (άρθρο 102 ΣΛΕΕ) αποτελεί το τελικό στάδιο του εκσυγχρονισμού των κανόνων του ανταγωνισμού και υλοποιείται κυρίως μέσω της Ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Κατευθύνσεις σχετικά με τις προτεραιότητες της Επιτροπής κατά τον έλεγχο της εφαρμογής του άρθρου 82 της συνθήκης ΕΚ σε καταχρηστικές συμπεριφορές αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις" και την πρόσφατη διοικητική πρακτική της. Βάσει αυτής δεν θα πρέπει να υπάρχει επέμβαση της αρχής ανταγωνισμού σε περιπτώσεις αποκλεισμού ανταγωνιστών όπου δεν προκύπτει σαφής βλάβη για τον καταναλωτή. Στη διατριβή εξετάζεται η προέλευση της μεταρρύθμισης και οι συγκεκριμένες έννοιες και λύσεις που ακολουθήθηκαν στην Ανακοίνωση ως όχημα της νέας οικονομικής προσέγγισης. Αναλύεται η θεωρητική βάση, τα συνταγματικά προβλήματα και οι νομικές και πρακτικές συνέπειες από τη μεταρρύθμιση του κανόνα και την απομάκρυνση από τη μορφολογική προσέγγιση. Επίσης, ο αντίκτυπος στην έως τούδε ερμηνεία του κανόνα από την έμφαση στις έννοιες της καταναλωτικής ευημερίας και της οικονομικής αποτελεσματικότητας.Στον αντίποδα βρίσκεται η νομολογιακή διαμόρφωση της ιδιαίτερης ευθύνης της δεσπόζουσας επιχείρησης, υπό το πρίσμα του αξιοκρατικού ανταγωνισμού και του ενωσιακού δημόσιου συμφέροντος όπως εξειδικεύεται στην προαγωγή της ανταγωνιστικής διαδικασίας. Η μελέτη αναλύει τους στόχους του Ενωσιακού δικαίου του ανταγωνισμού μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας και το πώς τα νομολογιακά τεκμήρια λαμβάνουν υπόψη τα διδάγματα της οικονομικής θεωρίας. Διερευνώνται εξάλλου οι τρόποι με τους οποίους η Ανακοίνωση συνεπάγεται περιορισμό του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 102 ΣΛΕΕ. Η πραγματική έκταση της μεταρρύθμισης αναδεικνύεται από ανάλυση των επιμέρους στοιχείων της με αναγωγή σε πρωτότυπες πηγές, κυρίως των ενωσιακών δικαστηρίων. Επίσης εξετάζεται η εισαγωγή της μεταρρύθμισης μέσω ηπίου δικαίου και ο χαρακτήρας καθορισμού προτεραιοτήτων της Ανακοίνωσης. Αναλύονται, δε, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματά της κατά την εφαρμογή του κανόνα, και ο αντίκτυπός της στη δυνατότητα υποβολής καταγγελιών. Εκτενώς εξετάζονται η μεταβολή της θεσμικής ισορροπίας μεταξύ των οργάνων της ΕΕ και ζητήματα που θέτει ο αυτοπεριορισμός της διακριτικής ευχέρειας της Επιτροπής. Η κριτική σε σχέση με το ενδεχόμενο παραγωγής ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων εκ της μορφολογικής προσέγγισης συγκρίνεται με τον αντίστροφο κίνδυνο υπο-επιβολής του κανόνα που συνεπάγεται η νέα οικονομική προσέγγιση. Η μελέτη καταλήγει σε προτάσεις σχετικά με το εφαρμόσιμο της νέας προσέγγισης, ιδίως στην παρούσα πολιτική και οικονομική συγκυρία.