Οι συνέπειες της υιοθέτησης του Νόμου 3016-2002 περί εταιρικής διακυβέρνησης στην ποιότητα του εξωτερικού ελέγχου, στην αξιοπιστία της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και στον πλούτο των μετόχων

Abstract

The research question is to examine the effect of Greek Law 3016/2002 about corporate governance on external audit quality, financial statement reliability and shareholders’ wealth. Law 3016/2002 comprises the first corporate governance rules in the Greek environment and imposes to all listed firms the adoption of two basic corporate governance mechanisms: independent board members and internal audit. The adoption of these two mechanisms is expected to enhance the way Greek listed firms are governed and audited. The research question is examined by using linear and logistic multivariate regression models. The experimental variable is a binary variable taking the value 1 if the observation belongs to the period after the adoption of Law 3016/2002 and the value 0 if the observation belongs to the period prior to the adoption of Law 3016/2002. The dependent variables are measures capturing auditor independence (i.e. audit opinion type and content, auditor tenure, auditor switches, auditor size) and competence (audit hours and audit fees), financial statements reliability (abnormal accruals) and shareholders’ wealth (cumulative stock return, return on equity, return on assets and cost of debt). The mandatory adoption of corporate governance mechanisms in 2002 enhances the way Greek listed firms are governed and audited. The findings suggest that the adoption of Law 3016/2002 leads to an increase in the delivered audit quality that stems from the enhancement of auditor independence and not of auditor competence. Particularly, it is found that auditors act more independently during the audit opinion process (the number and the quantitative amount of audit qualifications increases) and firms demand higher quality audit as well (increased probability of auditor switches and increased probability firms select Big 4 auditors). In contrast, even audit fees increase the period after compared to the period prior to the Law adoption, audit hours remain unchanged. In combination these findings imply that audit fees increase occurs because of the enhancement on auditor independence and not because auditors exert more audit effort. Additionally, it is found that Law 3016/2002 leads to an increase in financial statement reliability for small capitalization firms while it leads to an increase in the shareholders’ wealth for large capitalization firms.

Ο στόχος της διατριβής είναι η εξέταση του Νόμου 3016/2002 περί εταιρικής διακυβέρνησης στην ποιότητα του εξωτερικού ελέγχου, στην αξιοπιστία της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και στον πλούτο των μετόχων.Ο Νόμος 3016/2002 αποτελεί τις πρώτες θεσμοθετημένες αρχές εταιρικής διακυβέρνησης στο Ελληνικό περιβάλλον και επιβάλλει για πρώτη φορά σε όλες τις εισηγμένες επιχειρήσεις την υιοθέτηση δύο βασικών μηχανισμών εταιρικής διακυβέρνησης: τη συμμετοχή ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών στο ΔΣ και την οργάνωση ενός ανεξάρτητου τμήματος εσωτερικού ελέγχου. Η υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002 αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση όλων των ανωτέρω διαστάσεων καθώς εδραιώνονται μηχανισμοί ελέγχου των αποφάσεων που λαμβάνονται από τη διοίκηση με τελικό στόχο τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο ο ελληνικές εισηγμένες επιχειρήσεις διοικούνται και ελέγχονται. Για την εξέταση του ερευνητικού ερωτήματος χρησιμοποιούνται γραμμικά και λογιστικά πολυμεταβλητά μοντέλα παλινδρόμησης τα οποία έχουν ως βασική επεξηγηματική μεταβλητή τη μεταβλητή ΝΟΜΟΣ (διχοτομική μεταβλητή που παίρνει την τιμή 1 αν η παρατήρηση ανήκει στην περίοδο μετά την υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002 και την τιμή 0 αν η παρατήρηση ανήκει στην περίοδο πριν την υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002). Οι εξαρτημένες μεταβλητές που χρησιμοποιούνται είναι διάφορα μέτρα που συλλαμβάνουν την ανεξαρτησία (π.χ. τύπος και περιεχόμενο έκθεσης ελέγχου, ελεγκτική θητεία, αλλαγές ελεγκτών για λόγους ανεξαρτησίας, μέγεθος ελεγκτή) και την ικανότητα του ελεγκτή (ελεγκτικές ώρες, αμοιβή ελέγχου), την αξιοπιστία της χρηματοοικονομική πληροφόρησης (χειραγώγηση κερδών με τη χρήση μη δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων) και τον πλούτο των μετόχων (χρηματιστηριακή απόδοση, αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων, λειτουργική αποδοτικότητα, κόστος δανεισμού).Η υιοθέτηση των μηχανισμών που επιβάλλονται με το Νόμο 3016/2002 είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο οι ελληνικές επιχειρήσεις διοικούνται και ελέγχονται. Παρατηρείται ότι η υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002 οδηγεί σε αύξηση της ποιότητας του εξωτερικού ελέγχου, η οποία προέρχεται από την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και όχι της ικανότητας των ελεγκτών. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι οι ελεγκτές επιδεικνύουν περισσότερη ανεξαρτησία κατά τη διατύπωση γνώμης στην έκθεση ελέγχου (αύξηση αριθμού και χρηματικού ύψους παρατηρήσεων) και παράλληλα οι επιχειρήσεις απαιτούν υψηλότερης ποιότητας εξωτερικό έλεγχο (αύξηση πιθανότητας ο ελεγκτής να αλλάξει για λόγους ανεξαρτησίας, αύξηση πιθανότητας η επιχείρηση να επιλέξει έναν BIG4 ελεγκτή). Αντίθετα, αν και η ελεγκτική αμοιβή αυξάνεται από την περίοδο πριν στην περίοδο μετά την υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002, οι ελεγκτές δεν φαίνεται να αφιερώνουν περισσότερες ώρες στην ανάθεση ελέγχου. Συνδυαστικά τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η αύξηση της αμοιβής ελέγχου από την περίοδο πριν στην περίοδο μετά την υιοθέτηση του Νόμου 3016/2002 είναι το αποτέλεσμα της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας των ελεγκτών. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση του πλούτου των μετόχων για τις επιχειρήσεις μεγάλης κεφαλαιοποίησης και ενίσχυση της αξιοπιστίας της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις επιχειρήσεις μικρής κεφαλαιοποίησης.