Λειτουργικά και ψυχοκοινωνικά αποτελέσματα προγράμματος παραδοσιακών χορών σε ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις

Abstract

Exercise training is recommended in patients with chronic heart failure (CHF), to improve functional capacity and quality of life and to relieve symptoms. Despite these benefits, the adherence to exercise training programs in CHF remains high mainly due to the lack of enthusiasm among participants. To stimulate patients to rehabilitation programs, alternative forms of exercise are requested. Traditional dancing is a form of exercise that combines movement, social interaction and fun. The aim of the present study was to examine whether an exercise training program with Greek traditional dances improves functional capacity and quality of life in patients with CHF, and is capable to increase the compliance of the participants. Fifty-one male patients with heart failure of NYHA class I and II and mean age 67.1±5.5 years, volunteered to participate in the 8-month study and were randomly assigned to an exercise training with Greek traditional dances group (group A, n=18), a mixed-type exercise training group (group B, n=16) or sedentary group that served as control (group C, n=17). At entry and at the end of the study all patients underwent a cardiopulmonary exercise and isokinetic strength testing and were also tested on 6-min walk test, sit to stand test and Berg Balance Scale (BBS). Moreover, health-related quality of life was assessed using two questionnaires; the 36-item short form health survey (SF-36) and Life Satisfaction Inventory (LSI). The Intrinsic Motivation Inventory (IMI) was also used to assess participants' subjective experience. At the beginning of the study all patients had similar means at all measurements without statistical significant differences. At the end of the 8-month study VO2peak increased by 34% (p<0.05) in group A and by 32.5% (p<0.05) in group B, VO2AT by 11% (p<0.05) in A and by 10.5% (p<0.05) in B, exercise time by 48.5% (p<0.05) and 46.5% (p<0.05), VE by 15% (p<0.05) and 14% (p<0.05) and O2 pulse by 30% (p<0.05) in group A and by 36.5% (p<0.05) in B, respectively. Moreover, after training VE/VCO2 slope was decreased by 18% (p<0.05) in group A and by 19.5% (p<0.05) in group B. Regarding the functional ability measurements at the end of the study, the maximum distance walk in the six-minute test significantly increased by 20.5% (p<0.05) in group A and by 18.5% (p<0.05) in B, while the time in the sit to stand test decreased by 20.5% (p<0.05) in A and by 22% (p<0.05) in B. Moreover, the BBS increased by 6% (p<0.05) in both groups and the maximal isometric force of lower limbs by 39% (p<0.05) in group A and by 43.5% (p<0.05) in B. A significant improvement was revealed in the total score of SF-36 by 8% (p<0.05) in group A and by 7% (p<0.05) in group B, as a result of the improvements observed in physical health subscale by 8% (p<0.05) in A and 6.5% (p<0.05) in B and in mental health subscale by 7.5% (p<0.05) in A and by 6.5% (p<0.05) in B. Moreover, the LSI score was found to be significant increased in group A by 18% (p<0.05) and in B by 20.5% (p<0.05). The IMI score was increased only in group A by 26.2% (p<0.05). The change in L.S.I. score in group A was correlated with changes in distance walk in the six-minute test (r=0.584, p<0.05), in exercise time (r=0.551, p<0.05) and in mental health subscale of SF-36 questionnaire (r=0.596, p<0.05). Furthermore, the improvement in VO2peak was correlated with the improvement in physical health subscale of SF-36 (r=0.602, p<0.05) and total score of I.M.I. (r=0.607, p<0.05). In conclusion, the results indicate that exercise training with Greek traditional dances is feasible and able to improve functional capacity and quality of life, similar to traditional mixed exercise training in CHF patients, and well motivate patients to complete the program. Exercise with Greek traditional dances may be considered as an alternative way to exercise CHF patients.

Τα ποσοστά συμμετοχής των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια σε προγράμματα επαναδραστηριοποίησης δεν είναι υψηλά και η εύρεση εναλλακτικών μορφών γύμνασης που θα είναι αποδεκτές και προσιτές από τους ασθενείς κρίνεται αναγκαία. Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί αποτελούν φυσική δραστηριότητα που έχει βρεθεί ότι μπορεί να επιφέρει ευνοϊκές προσαρμογές στα διάφορα συστήματα, κυρίως υγιών ατόμων. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν να διαπιστωθεί εάν ένα πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης με ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς είναι ικανό να επηρεάσει τη λειτουργική ικανότητα και την ποιότητα ζωής ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 51 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια Ι και ΙΙ βαθμού κατά NYHA, ηλικίας 67.2± 5.5 έτη, που διαιρέθηκαν τυχαία σε τρεις ομάδες: στην ομάδα Α (18 ασθενείς), η οποία συμμετείχε σε πρόγραμμα 8μηνης γύμνασης με ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, στην ομάδα Β (16 ασθενείς) που παρακολούθησε 8μηνο πρόγραμμα μεικτής γύμνασης και στην ομάδα Γ (17 ασθενείς) που αποτέλεσε την ομάδα ελέγχου. Σε όλους κατά την έναρξη και τη λήξη της μελέτης, πραγματοποιήθηκε κλινική εξέταση, δοκιμασία κόπωσης, εργοσπιρομέτρηση και έλεγχος της λειτουργικής ικανότητας με απλές δοκιμασίες πεδίου, όπως η 6-λεπτη δοκιμασία βαδίσματος και η δοκιμασία κάθισμα-όρθια θέση-κάθισμα. Επίσης, αξιολογήθηκε η μέγιστη ισομετρική μυϊκή δύναμη των κάτω άκρων με ισοκινητικό δυναμόμετρο και η ικανότητα ισορροπίας με την κλίμακα του Berg (B.B.S.). Παράλληλα, όλοι οι ασθενείς απάντησαν σε τρία ερωτηματολόγια: α. της κλίμακας ικανοποίησης ζωής (L.S.I.), β. της αξιολόγησης της ποιότητας ζωής (SF-36) και γ. των εσωτερικών κινήτρων (I.M.I.). Κατά την έναρξη της μελέτης οι ασθενείς παρουσίασαν σημαντικά μειωμένη λειτουργική ικανότητα και επιβαρυμένη ποιότητα ζωής συγκριτικά με υγιείς. Μετά τη λήξη των 8μηνων προγραμμάτων γύμνασης παρατηρήθηκε αύξηση της VO2peak κατά 34% (p<0.05) στην ομάδα Α και κατά 32.5% (p<0.05) στη Β, της VO2 στο αναερόβιο κατώφλι κατά 11% (p<0.05) και 10.5% (p<0.05) αντίστοιχα, του χρόνου κόπωσης κατά 48.5% (p<0.05) και 46.5% (p<0.05), του πνευμονικού αερισμού κατά 15% (p<0.05) και 14% (p<0.05) και του παλμού Ο2 κατά 30% (p<0.05) και 36.5% (p<0.05) αντίστοιχα. Επίσης, μείωση εμφάνισε ο δείκτης VE/VCO2 κατά 18% (p<0.05) στην ομάδα Α και κατά 19.5% (p<0.05) στη Β. Σημαντικά αυξημένη, μετά τη γύμναση ήταν η δυανυόμενη απόσταση στη δοκιμασία των 6 λεπτών κατά 20.5% (p<0.05) στην ομάδα Α και κατά 18.5% (p<0.05) στη Β και μειωμένος ο χρόνος στη δοκιμασία κάθισμα-όρθια θέση- κάθισμα κατά 20.5% (p<0.05) στην ομάδα Α και 22% (p<0.05) στη Β. Σημαντική αύξηση παρουσίασε η μυϊκή ισχύς των κάτω άκρων κατά 39% (p<0.05) στην ομάδα Α και 43.5% (p<0.05) στη Β, καθώς και η ικανότητα ισορροπίας κατά 6% (p<0.05), και στις δύο ομάδες. Η συνολική βαθμολογία του ερωτηματολογίου SF-36 αυξήθηκε σημαντικά κατά 8% (p<0.05) στην ομάδα Α και 7% (p<0.05) στη Β, καθώς η διάσταση της σωματικής κατάστασης βελτιώθηκε κατά 8% (p<0.05) στην ομάδα Α και 6.5% (p<0.05) στη Β και της ψυχικής κατάστασης κατά 7.5% (p<0.05) στην ομάδα Α και 6.5% (p<0.05) στη Β. Επίσης οι ασθενείς της ομάδας Α συμπλήρωσαν καλύτερη βαθμολογία στο ερωτηματολόγιο L.S.I. κατά 18% (p<0.05) και κατά 20.5%, (p<0.05) της Β. Τέλος η βαθμολογία του ερωτηματολογίου Ι.Μ.Ι. αυξήθηκε σημαντικά μόνο στην ομάδα Α κατά 26.2% (p<0.05), μετά το πέρας της μελέτης. Θετική συσχέτιση διαπιστώθηκε μεταξύ της βελτίωσης της βαθμολογίας του ερωτηματολογίου LSI και της βελτίωσης της απόστασης που δυανύθηκε στην 6-λεπτη δοκιμασία βαδίσματος (r=0.584, p<0.05), της βελτίωσης του χρόνου άσκησης (r=0.551, p<0.05) και της βελτίωσης της βαθμολογίας της διάστασης της ψυχικής κατάστασης (r=0.596, p<0.05), των ασθενών της ομάδας Α. Επίσης, η βελτίωση της VO2peak των ασθενών της ομάδας Α συσχετίστηκε θετικά με τη βελτίωση της βαθμολογίας της διάστασης της σωματικής κατάστασης του SF-36 (r=0.602, p<0.05) και με τη μεταβολή της συνολικής βαθμολογίας του ερωτηματολογίου Ι.Μ.Ι. (r=0.607, p<0.05). Συμπερασματικά προκύπτει ότι η άσκηση με ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, στα πλαίσια ενός προγράμματος αποκατάστασης, βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργική ικανότητα και την ποιότητα ζωής τους, ενώ παράλληλα αυξάνει τα εσωτερικά κίνητρα ευνοώντας έτσι τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.