Ασθένεια και θεραπεία στα Ιερά του Ασκληπιού: μία γνωσιακή προσέγγιση

Abstract

The aim of the present thesis was the application of a cognitive approach to the Asclepius cult, and the interpretation of the ancient testimonies according to modern cognitive theories. This study attempted to follow the Asclepius’ supplicants from the moment in which they realized that they were sick until the healing experiences which they might have had at the great Asclepeia. From a historical perspective, the main features of the Asclepius cult as they shaped mainly in the Hellenistic and Roman periods were examined. The cult was situated in the wider political, social, cultural, and intellectual contexts of the Graeco-Roman era in which the Asclepius reputation as divine physician spread and influenced the supplicants’ perceptions, choices, and reasoning. In order to examine how people perceived and conceived their experiences in the Asclepius sanctuaries, the study attempted to throw light into those biological, cognitive and affective processes which might have governed individual thoughts, beliefs and actions, and might have generated the healing experiences at the Asclepeia. In particular, some of the vibrant theories on placebo effects were taken into consideration intending to investigate the possibility of healing at the Asclepeia as result of the supplicants’ self-healing mechanisms. In this way, this study is a cognitive historiography in which historical dynamics are interweaved with the biological, cognitive and psychological processes that take place in the human body, brain and mind, and generate various historical patterns and behaviours.

Σκοπός της διατριβής ήταν η εφαρμογή μίας γνωσιακής προσέγγισης στη λατρεία του Ασκληπιού και η ερμηνεία των διαθέσιμων ιστορικών μαρτυριών με βάση σύγχρονες γνωσιακές θεωρίες. Η μελέτη επεχείρησε να ακολουθήσει τους ικέτες του Ασκληπιού από τη στιγμή που συνειδητοποιούσαν ότι ήταν άρρωστοι μέχρι την πιθανή θεραπεία τους στα Ασκληπιεία. Από μία ιστορική προοπτική, εξετάστηκαν τα κύρια χαρακτηριστικά της λατρείας του Ασκληπιού όπως είχαν διαμορφωθεί κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή κυρίως περίοδο. Η λατρεία εντάχθηκε στην ευρύτερη πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική και διανοητική συνάφεια αυτής της εποχής, που διαμόρφωσε τα ιδιαίτερα εννοιολογικά, θρησκευτικά και ιατρικά χαρακτηριστικά του Ασκληπιού και των θεραπειών που εφαρμόζονταν στους ναούς του καθώς και τις κύριες αντιλήψεις και τη συλλογιστική των ικετών του. Επιχειρώντας να εξετάσει πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν και κατανοούσαν τις εμπειρίες τους στα ιερά του θεού, η μελέτη προσπάθησε να προχωρήσει βαθύτερα προκειμένου να διερευνήσει εκείνες τις ενδότερες βιολογικές, γνωσιακές και συναισθηματικές διαδικασίες που πιθανόν διήπαν τις πράξεις και τις σκέψεις των ατόμων και θα μπορούσαν να είχαν διαμορφώσει τις θεραπευτικές εμπειρίες τους στα Ασκληπιεία. Ιδιαίτερα, μερικές από τις σημαντικότερες σύγχρονες θεωρίες για το φαινόμενο placebο χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να διερευνηθεί η πιθανότητα οι ικέτες του Ασκληπιού να βίωναν πράγματι μία θεραπευτική εμπειρία στα Ασκληπιεία ως αποτέλεσμα των δικών τους μηχανισμών αυτοΐασης. Με αυτόν τον τρόπο, αυτή η μελέτη αποτελεί μία γνωσιακή ιστοριογραφία στην οποία οι ιστορικές δυναμικές συνυφαίνονται με εκείνες τις βιολογικές, γνωσιακές και ψυχολογικές διαδικασίες που λάμβαναν χώρα στους οργανισμούς των ατόμων και παρήγαγαν ιδιαίτερα ιστορικά πρότυπα και συμπεριφορές.