/
Archief Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck (1869-) 1884-1956

Archief Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck (1869-) 1884-1956

Identity Area

Collection IDIIAV00000204
Unitdate(1869-) 1884-1956
1884-1956
Language of MaterialDutch/Nederlands
GeoCountryNetherlands/Nederland
Processing InformationInventaris gemaakt door Annette Mevis in 2006
Access and UseAccessible/Vrij
Preferred CitationArchief Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck, inv.nr …, collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis

Collection summary

Ordening

Dit archief was voor Wijnaendts Francken-Dyserinck deels een werkarchief. Zij legde dossiers aan op onderwerp voor haar journalistieke en politieke werkzaamheden, voor het schrijven van artikelen en brochures en het geven van lezingen en cursussen. Daartoe had zij een ‘dossiervormster’ in dienst genomen, waarschijnlijk al in 1905-1906. Vanaf 1925 werd dit werk overgenomen door haar secretaresse Helen Logeman, tot 1937/1938. Deze dossiers op onderwerp zijn zoveel mogelijk in tact gelaten. Maar veel was ook niet geordend of stukken waren weer uit de dossiers gehaald, hergebruikt voor een lezing of een artikel en zo weer tot een nieuw dossier gevormd. Ook staat lang niet alles bij de onderwerpen, vooral de stukken in de rubrieken ‘manuscripten en publicaties’ en ‘persoonlijke herinneringen’ gaan ook over al deze onderwerpen. De gebruiker van dit archief moet die dus in ieder ook altijd raadplegen. In 1991 werd een plaatsingslijst gemaakt. In 2004 kreeg het IIAV subsidie van het nationaal conserveringsprogramma Metamorfoze om het archief te laten verfilmen. Daarvoor is deze inventaris opgesteld. Bij de inventarisatie bleek een aantal stukken afkomstig te zijn van J.J.Th. ten Broecke Hoekstra, een van haar executrices testamentair en wellicht is dat de reden dat deze stukken bij het archief van Wijnaendts Francken-Dyserinck terecht zijn gekomen. Deze stukken zijn afgescheiden. De omvang is 4,55 meter. In de inventaris is de naam van Wijnaendts Francken-Dyserinck afgekort als WF.


Biographical Note / Biografie

Geboren op 7 februari 1876 te Den Helder, overleden op 11 november 1956 te Den Haag; volgde samen met vier anderen als eerste meisje het Erasmiaans gymnasium te Rotterdam, huwde in 1897 met de tegen het feminisme gekante publicist C.J. Wijnaendts Francken, van wie zij in 1916 scheidde; studeerde aan de universiteiten van Jena, Zürich, Berlijn en Parijs; in 1896 medeoprichtster van een Toynbee-vereniging in Rotterdam; voorzitster van afdeling Den Haag van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 1903-1904; zij verliet in 1907 de Vereeniging, waarna zij met anderen de Bond voor Vrouwenkiesrechtoprichtte; zij was voorzitster van de Vereniging Onderlinge Vrouwenbescherming 1905-1909 en vice-voorzitster van het Nederlandse Padvindstersgilde 1922-1936; grondlegster van het Soroptimisme in Nederland, oprichtster in 1927 van de eerste Nederlandse Soroptimistclub te Den Haag en de tweede presidente van de Nationale Unie van Soroptimistclubs 1928-1931; pleitbezorgster voor de oprichting van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen 1930; vervulde verscheidene functies in de liberale Economische Bond en de Vrijheidsbond, was redactielid van De Vrijheid en in 1922 oprichtster van de Vrouwengroep uit de Vrijheidsbond; lid van de Nederlandse Maatschappij voor Letterkunde; zij schreef vele artikelen, reisbrieven en verslagen die in brochurevorm en in dagbladen en tijdschriften verschenen.


Inhoud

Dagboeken 1894, 1897, 1949; stukken verzameld onder de titel Persoonlijke Herinneringen 1877-1955; publicaties en manuscripten 1900-1954; stukken betreffende haar echtgenoot, familie, opleiding en haar privé-leven 1873-1956; correspondentie, aantekeningen, documentatie en publicaties betreffende vrouwenbewegingen, het vrouwenkiesrecht, pioniersters, huwelijk en huwelijkswetgeving, arbeid van gehuwde vrouwen, de gezinstaak, huisvrouwen, moederschap, vrouwendienstplicht, seksualiteit en hygiëne, vrouwenhandel en prostitutie, vaderschap, het Nieuw Feminisme, Soroptimisme, boerinnen, mode en kleding, vrouwen en sport, padvinderij en dierenbescherming, het Rode Kruis, de zomertijd en het bevolkingsvraagstuk 1869-1956; stukken betreffende de Liberale Staatspartij 'De Vrijheidsbond' en de Vrouwengroep uit de Vrijheidsbond 1922-1930; stukken betreffende haar kandidaatstelling voor de Tweede Kamer in 1922, 1925 en 1929; stukken betreffende de Nationale Vrouwenraad van Nederland, de Internationale Vrouwen Raad en het perscomité daarvan 1904-1954.




Dagboeken

‘Persoonlijke Herinneringen’

4-62
Stukken door WF bijeengebracht onder de titel 'Persoonlijke Herinneringen': knipsels, publicaties, teksten van verhalen en sprookjes, teksten van lezingen, artikelen betreffende WF, foto’s, (dagboek)aantekeningen, ingekomen brieven en minuten van uitgaan­de brieven betreffende vrouwenkiesrecht (de Vereeniging en de Bond), de Vereniging Onderlinge Vrouwenbescherming, de politiek, de Vrijheidsbond, de Vrouwengroep uit den Vrijheidsbond, het nieuw feminisme, de padvinderij, de journalistiek, trekhonden, de Nationale Vrouwenraad van Nederland, de Bond van Vrouwen werkzaam in Bedrijf en Beroep, het Soroptimisme, over congressen waar ze heen is geweest, over haar reizen enzovoort. Chronologisch, behalve inv.nr 4. Met inhoudsopgaven van de jaren 1877, 1899-1955 en z.j. 1877, 1884, 1896-1942, 1945-1955 en z.j.. 55 omslagen, 2 delen en 2 stukken.
NB. De namen van de afzenders van de ingekomen stukken en van de geadresseerden van de minuten van de uitgaande stukken zijn zoveel mogelijk benoemd en tevens zoveel mogelijk de onderwerpen waarover de stukken gaan.

Publicaties en manuscripten

NB. Zie ook de rubriek persoonlijke Herinneringen en bij de onderwerpen.
Kleine artikelen.
74-87
Knipsels van artikelen van WF gepubliceerd in De Vrijheid (‘Eigen Werk Vrijheid’). Met inhoudsopgaven. 1921-1937.. 10 pakken en 4 omslagen.

Brochures en langere artikelen.

Manuscripten.
NB. Zie ook bij de onderwerpen.

Familie, opleiding en privéleven

Familie.

Opleiding.
NB. Zie ook inv.nr 7.
153-157
Collegedictaten. 1897-1899 en z.j.. 5 delen.
398
Schrift van het Nederlandsche Meisjesgilde met aantekeningen van de Hongaarse taal, ter gelegenheid van een conferentie in Parad, Hongarije in mei 1928 (op de omslag staat ‘Congres Budapest 1928). 1928.. 1 deel.
NB. Niet digitaal.

Privéleven.
403
Foto’s, ansichtkaarten en folders van haar reis naar en in Amerika. 1933.. 1 omslag.
NB. Niet digitaal.
169-172
Stukken betreffende de viering van haar 60e verjaardag op 7 februari 1936 met een huldiging en receptie op zaterdag 8 februari 1936 in Hotel Wittebrug te Den Haag, georganiseerd door een uitvoerend comité met een erecomité en een huldigingscomité. 1936.. 1 deel en 3 omslagen.

Vrouwenbelangen en vrouwenbeweging (in het algemeen)

179-186
Opgeplakte knipsels betreffende de vrouwenbeweging en vrouwenbelangen in het algemeen, politiek en de verkiezingen van 1922, het dienstbodevraagstuk, vrouwenkiesrecht, Onderlinge Vrouwenbescherming en de confessionele vrouwenbeweging, met trefwoorden ‘vrouwenbeweging’, ‘vrouwenbeweging en verkiezingen’, ‘Confessionele Vrouwenbeweging’, ‘Confessionele Vrouwen’, ‘Vrouwenbelangen’, ‘de Vrouw & de Politiek’, Vrouwenkiesrecht’. 1898-1929.. 8 omslagen.

Biografische gegevens van vrouwen uit de vrouwenbeweging en geschiedenis van de vrouwenbeweging

194-211
Biografische gegevens over en correspondentie betreffende 'Voorloopsters der Vrouwenbeweging'. 1925-1953.. 18 omslagen.

Vrouwenkiesrecht en oprichting van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht (de Bond)

227-229
Stukken betreffende het conflict binnen de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, het uittreden van WF uit de Vereeniging en betreffende de oprichting op 27 februari 1907 van en het verschil tussen de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht. 1906-1910, [1920].. 3 omslagen.
NB. Correspondenten zijn Hannah van Biema-Hijmans, Lizzy van Dorp, W. van Itallie-van Emden, J.H. Lasonder, Aletta Lorentz-Kaiser, H. van der Meer van Kuffeler, M. Nieuwenhuis-von Uexkuell Gueldenbandt en A.C. Vaillant-Muijsken.

Het huwelijk en de positie en rechten van gehuwde vrouwen en gehuwde ambtenaressen

238-244
Knipsels, aantekeningen, enkele ingekomen brieven en brochures, soms met aantekeningen, verzameld onder het trefwoord ‘huwelijk’, betreffende wetgeving, het recht, echtscheiding, nationaliteit van de gehuwde vrouw, vrouwenhandel. Met inhoudsopgaven die niet helemaal overeenkomen met de inhoud. 1910-1911, 1919-1937.. 7 omslagen.
250-251
Knipsels van artikelen, brochures en een enkele ingekomen brief betreffende de arbeid van gehuwde vrouwen, verzameld onder de trefwoorden ‘arbeid gehuwde vrouw’, ‘gehuwde ambtenares’ en ‘fabrieksarbeidster’. 1910-1912, 1919-1938.. 2 pakken.
254-257
Knipsels, brochures, aantekeningen en correspondentie betreffende het gezinsloon en kinderbijslag. 1918-1938.. 4 omslagen.

Vrouwenarbeid

Gezinstaak, opvoeding, huisvrouwen en moederschap

Vrouwendienstplicht, gemeenschapdienst

Seksualiteit en hygiëne ( ‘sexueel vraagstuk’)

277-281
Artikelen uit kranten en tijdschriften, correspondentie met de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij 1919-1920, ingekomen brieven en aantekeningen verzameld onder het trefwoord 'sexueel vraagstuk', betreffende geslachtsziekten, abortus, seksuele voorlichting en opvoeding, prostitutie, pornografie, sterilisatie, eugenetica. Met inhoudsopgaven die niet geheel overeenkomen met de inhoud. 1902-1903, 1906-1907, 1911, 1919-1937.. 5 omslagen.

Vrouwenhandel en prostitutie

Vaderschap

291-293
Verzamelde knipsels en kamerstukken, ingekomen brieven, aantekeningen, een bibliografie en publicaties betreffende de wetgeving aangaande het onderzoek naar het vaderschap en de betrokkenheid van de Vereniging Onderlinge Vrouwenbescherming daarbij. 1903-1909, 1920-1922.. 2 omslagen en 1 pak.

Nieuw Feminisme

Vrouwen en nationaalsocialisme

Boerinnen

Mode en kleding

Tentoonstelling 'De Nederlandse Vrouw 1898-1948'

Soroptimisme

NB. Zie ook de rubriek ‘Persoonlijke Herinneringen’.
310-320
Knipsels, artikelen, correspondentie, ledenlijsten, teksten van toespraken en foto's betreffende de (oprichting op 27 november 1927 van de) Eerste Nederlandsche Soroptimist Club ’s-Gravenhage, de Nationale Unie der Nederlandsche Soroptimist Clubs, de Europese Federatie, betreffende congressen en bijeenkomsten en betreffende andere Soroptimistclubs in Nederland en in andere landen (België, Frankrijk, Engeland, Hongarije, Duitsland, Oostenrijk, Amerika). 1927-1935, 1937-1939, 1948, 1950-1956.. 11 omslagen.
NB. Sommige stukken met trefwoord ‘PH’; de foto’s van soroptimisten zijn gedigitaliseerd en overgebracht naar het beeldarchief.

Nationale Vrouwenraad en Internationale Vrouwen Raad / International Council of Women en het Perscomité van de Internationale Vrouwen Raad / Press Committee of the International Council of Women.

NB. WF was voorzitster van het Press Committee van 1927-1932.
340-341
Stukken van en betreffende de 'Commissie tot bestudeering van het Bevolkingsvraagstuk ingesteld door den Nationalen Vrouwenraad', bestaande uit Chr. Bader, J. Bierens de Haan, D. de Clercq, E.C. (Lizzy) van Dorp, Joh. de Haan-van Maarseveen, dr Heijermans,Jeanne Knoop, H.W. Methorst, J.C.C. Sandberg,J. Smid, Tine Tammes en WF en die in 1927 het rapport ‘Het bevolkingsvraagstuk’ uitbracht. (1924-) 1926-1927.. 2 omslagen.

Vrijzinnig Democratische Vrouwenclub (VDVC) en Vrijzinnig Democratische Bond (VDB)

Economische Bond

Liberale Staatspartij ‘De Vrijheidsbond’, de Vrouwengroep uit den Vrijheidsbond en haar kandidaatstelling voor de Tweede Kamer1922, 1925 en 1929.

NB. De Vrouwengroep werd opgericht 19 maart 1921; het laatste nummer van het orgaan ‘De liberale vrouw’ verscheen in december 1938.
399
Krantenknipsels betreffende de bezuinigingen van de regering verzameld onder het trefwoord ‘Bezuiniging’. 1920-1924 januari.. 1 omslag.
NB. Niet digitaal.
400
Krantenknipsels en brochures betreffende verschillende politieke onderwerpen (tariefwet, ambtenarensalarissen, weeldebelasting, kabinetscrises, vlootwet, werkloosheid, vrijhandel, ziekte- en ongevallenwet, onderwijs, land- en tuinbouw). 1923-1924.. 1 pak.
NB. Niet digitaal.

Nederlandsche Unie

Tweede Wereldoorlog

Federatie en Partij voor Recht, Vrijheid en Welvaart

364-373
Stukken betreffende het Voorlopig Comité voor de oprichting van een Nationale Concentratie, vanaf 28 november 1951 Federatie voor Recht en Vrijheid geheten en betreffende de Partij voor Recht en Vrijheid / Partij voor Recht, Vrijheid en Welvaart die meedeed aan de Tweede-Kamerverkiezingen van 25 juni 1952 (lijst 9), maar geen zetel won: de oprichtingsakte, statuten, urgentieprogramma, notulen van vergaderingen (o.a. van de oprichtingsvergadering), circulaires, verslagen, pamfletten, krantenknipsels, verkiezingstoespraken, 2 foto’s van de verkiezingscampagne 1952 en correspondentie van WF (bestuurslid), Jan Fabius (bestuurslid), prof.mr.dr. George Marie Gabriel Henri Russel (bestuurslid), dr. Willem Karel Hendrik Feuilletau de Bruyn (voorzitter), A.F. Spanbroek (Kandidaat Tweede Kamer), C.E. Smit-Dyserick (‘je Zus’) (Kandidaat Tweede Kamer), C.E.L. Helfrich, W.H. Posthumus-van der Goot, G. Kindermann-Vermeulen (secretariaat), mw M.H. van Dorp,G. Sikkema, Ch.K. Ruijgrok, Ch.J.I.M. Welter,H.J. Schmidt,A.G. (Annie) van Blijenburgh-de Hondt, W. Broertjes,P.H. Ritter jr., dhr Roelofson, dhr De Rot.1951-1952 en z.j.. 10 omslagen.

Toynbeewerk

Plastische Chirurgie

Nationale Vereeniging tot bestrijding van den Woeker

Dierenbescherming

Rode Kruis

Afschaffing van de zomertijd

383-387
Stukken betreffende de afschaffing/invoering van de zomertijd. 1923-1928.. 1 pak en 4 omslagen WF zat in bestuur van het Haagsch Comité tot behoud van den Zomertijd..

Sport

Bevolkingsvraagstuk

389-397
Verzamelde knipsels en documentatie betreffende het bevolkingsvraagstuk. 1921-1935.. 9 omslagen.
401
Verzamelde brochures en artikelen over bevolkingsvraagstuk. 1926-1927 en z.j.. 1 omslag.
NB. Niet digitaal.
402
Stukken betreffende de World Population Conference 1927. 1927.. 1 omslag.
NB. Niet digitaal.

ANNEX

411
Publicaties uit haar archief. z.j.. 1 doos.
NB. Niet digitaal.
412
Kopieën van 7 brieven van WF aan Louise Drake Wright betreffende het Bahá’i-geloof 1933-1934; kopie van het artikel van Jelle de Vries ‘Wijnaendts Francken & het Bahá ‘i-geloof’, verschenen in: BAHÄ’I vizier 161, p.142-157. 1933-1934, [2004]. 1 omslag.
NB. De originele brieven bevinden zich in het National Bahá’i Archives, Evenstan, Illinois, USA; niet digitaal.