Archief Steuncomité Christelijke Huishoudscholen voor Indonesische Meisjes (SCHIM) 1905-2010

---

Identity Area

Collection ID	IIAV00000703
Unitdate	1905-2010
Language of Material	Dutch/Nederlands
GeoCountry	Netherlands/Nederland
Processing Information	Inventaris gemaakt door Désirée Vreke in 2015
Access and Use	Accessible/Vrij
Preferred Citation	Archief Steuncomité Christelijke Huishoudscholen voor Indonesische Meisjes (SCHIM), inv.nr …, collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV) in Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis
Extent_of_archive_in_m	1.20

Collection summary

Ordening

De foto's in het archief zaten los verpakt in dozen. Deze zullen oorspronkelijk vaak bijgevoegd zijn geweest in brieven van onderwijzeressen van de christelijke scholen aan het bestuur of in brieven van (oud)-leerlingen aan onderwijzeressen, maar later apart bewaard. Plaatsnamen in het voormalige Nederlands-Indië werden op verschillende manieren geschreven, en daarom is als voorkeurspelling in de beschrijvingen in de inventaris gekozen voor 'Jogjakarta' als in de stukken zelf 'Djokjakarta' en 'Yogyakarta' wordt vermeld.

Historical Note / Geschiedenis

Opgericht op 6 december 1905 als Comité van Bijstand dat steun verleende aan de christelijke scholen voor meisjes uit de Javaanse adelstand; omdat de zending hoofdzakelijk de lagere standen van het Javaanse volk trok, kwam er ook behoefte van christelijk Nederland het Evangelie te brengen bij de Javaanse adel de zgn. prijaji's; hierbij was het idee wie op Java de adel wint, wint ook het volk; deze adel leefde in die tijd strikt gescheiden van de rest van de bevolking in het toenmalige Nederlands-Indië; nu kon gebruik gemaakt worden van de toenemende behoefte onder de prijaji's aan ontwikkeling en onderwijs door het openen van een christelijke school voor meisjes uit de adelstand in Jogjakarta; met name daar omdat de sultan met zijn hofhouding en de adel er verblijf hield; deze meisjes gingen eerder niet naar school en ontvingen geen enkele vorm van onderwijs; de in 1907 opgerichte Koningin Wilhelmina School (KWS) voor deze meisjes, onder leiding van pionierster en vrouwenzendingswerker Hendrika Jacoba Wellensiek, was nieuw en ongewoon maar geleidelijk kwamen de leerlingen; in 1909 werd aan de school een internaat verbonden 'zoodat de meisjes nu geheel van een christelijke opvoeding konden profiteeren'; in 1919 moest het Comité haar ondersteunende werk uitbreiden met de opening van een tweede school, de Koningin Emma School in Solo (Surakarta); om de meisjes na afronding van hun leertijd bij de KWS nog langer in een christelijke leefomgeving te kunnen houden werd in 1927 de Juliana van Stolberg School, een christelijke huishoudschool, opgericht als vervolgopleiding van de KWS; ook werd nazorgwerk ingesteld ten behoeve van oud-leerlingen van deze scholen waarvoor het Comité van Bijstand geld inzamelde, voornamelijk voor de christelijke lectuurvoorziening; de financiële steun aan de scholen was mogelijk door een opgezet netwerk binnen het Comité van Bijstand van lokale hoofden, per provincie in Nederland aangesteld, die zich ijverden contributies, donaties en legaten binnen te halen; ook de Koninklijke familie was vele jaren een trouwe contribuant; verder werden de christelijke scholen door het Gouvernement in Nederlands-Indië gesubsidieerd tot aan de Tweede Wereldoorlog; toen werd in Nederland het Comité ontbonden en haar kapitaaltje 'dook onder'; in 1946 hervatte het Comité van Bijstand haar werk voor de meisjes; in 1949 werd het Comité ontbonden en voortgezet als Steuncomité Christelijke Huishoudscholen voor Indonesische meisjes (SCHIM) met het ondersteunen van de leerkrachten in materieel en moreel opzicht; in 1959 werd het een Stichting en werd de naam veranderd in Stichting Steuncomité Christelijke Huishoudscholen voor Indonesische meisjes (SCHIM); in 1967 was er contact met tien huishoudscholen in Sukabumi, Rante Pao, Malang, Kediri, Pematang Siantar, Surabaia, Purwokerto, Sumba, Djokjakarta en Solo (Surakarta) en met de opleidingsscholen voor vakleraressen te Solo en Jogjakarta; de scholen werden voorzien van christelijke tijdschriften en vakbladen, bijbels en zangbundels en veel materiaal voor de handwerklessen; in 1999 waren er van de oorspronkelijke twaalf christelijke scholen nog maar vier scholen over: die in Jogjakarta, Surakarta, Magelang en Purwokerto, deze werden niet meer van staatswege gesubsidieerd, alleen nog de Islamitische scholen; het aantal leerlingen liep daardoor flink terug; de huishoudscholen in de oude vorm verdwenen, de lectuurvoorziening maakte plaats voor andere doeleinden en de opleiding richtte zich meer op huishoudwetenschappen voor instellingen en op toerisme; SCHIM bleef helpen naar vermogen om de christelijke identiteit van de scholen te bewaren alhoewel rond de eeuwwisseling een groot deel van de leerlingen het islamitische geloof had; april 2009 werd het besluit genomen de stichting op te heffen in verband met het wegvallen van haar donateurs en daarmee de inkomsten waarvan nog vier huishoudscholen op Midden-Java werden gesteund; de Stichting Pikulan in Surhuisterveen, een stichting met dezelfde doelstellingen en vergelijkbare projecten, nam alleen de school SMKK Mardikenya over ter ondersteuning; hiermee kwam een eind aan meer dan een eeuw vrouwenzendingswerk.

Inhoud

Jaarverslagen over 1905-2009; notulen 1905-2009; stichtingsakte 1933, 1949; correspondentie 1911-2009; financiële stukken 1911-2009; stukken betreffende de organisatie 1953, 2008-2010; stukken betreffende schenkingen 1911-1980, 2001; stukken betreffende de scholen 1912-2006: stukken betreffende activiteiten 1981-1988 ; stukken betreffende public relations 1937-1958, 1999; documentatie over de positie van vrouwen en het meisjes vervolgonderwijs in Nederlands Indië en Indonesië 1935-1980, 2003; foto's 1912-2004; Stukken van de Vereeniging voor Javaansche meisjesscholen 1905-1913 en van de Stichting Christelijke huishoudscholen in de residentie Banjoemas (Java) 1933.

---