Su kayıpları ve önleme yöntemlerinin araştırılması: Kahramanmaraş ili örneği

Abstract

Son yıllarda iklim değişikliği, çevresel faktörler, sosyo – ekonomik ve kültürel değişiklikler, teknoloji ve sanayi alanındaki gelişmeler, imar ve tarım politikaları ve bunun gibi su kaynaklarını ve su tüketimini etkileyen faktörler sebebiyle su arzı azalırken tüketimler artmaktadır. Bu durum su kayıpları yönetiminin önemini daha da artırmakta ve su kayıplarının önlenmesi için çeşitli stratejiler ve yöntemler geliştirilmektedir. Bu çalışmada insanların yoğun olarak yaşadığı kentsel alanlarda ihtiyaç duyulan içme ve kullanma suyu sistemlerinin su kayıpları açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Bir içme suyu temin sisteminde su kaynağından ana dağıtım depolarına kadar su arzı iletim hatları ile, depolardan tüketicilere kadar su arzı dağıtım sistemleri ile sağlanmaktadır. Bu sistem üzerinde boru hatları, depolar, servis hatları, sayaçlar, ek parça ve armatürler, sanat yapıları ve üniteler bulunmaktadır. Bu tesislerde zamanla yaşlanma, aşınma, yanlış malzeme seçimi veya uygun olmayan işçilik gibi sebeplerle sızıntılar, patlak ve çatlaklar ile taşmalar meydana gelmektedir. Sistem üzerinde oluşan bu deformasyonlar kaynaklı meydana gelen kayıplara fiziksel kayıplar denilmektedir. İdari kayıplar ise izinsiz (yasa dışı) tüketim, yanlış sayaç ölçümleri, sayaç okuma ve veri işleme hataları gibi nedenlerden meydana gelmektedir. Bu kayıplar kaynaklarımızın verimli kullanılmamasına ve enerji tüketimlerinin artmasına ve gelirlerin azalmasına sebep olmaktadır. Bu çalışma ile su kayıplarının neler olduğu ve bunları önleme yöntemleri araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Kahramanmaraş İli örneği üzerinde Elbistan İlçe Merkezi pilot bölge seçilmiş ve sahadaki uygulamalar KASKİ ekipleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Elbistan İlçe Merkezi için su dengesi ile alt yapı kaçak indeksi hazırlanmış ve su dengesi bileşenlerinin analizleri yapılmıştır. Su dengesi analizi ile Elbistan İlçe Merkezi su kaybı %66,97, ILI ise 14,31 olarak hesaplanmıştır. Elbistan İlçe Merkezin iki adet DMA bölgesi oluşturularak sistem daha küçük alanlarda analiz edilmiş ve gelir getirmeyen su oranları %76,49 ve %71,79 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca idari kayıpların bileşen analizleri araştırılmış ve bunlarla ilgili tespit ve öneriler belirlenmiştir. Bu sonuçlar göz önünde bulundurularak içme suyu dağıtım sisteminin yenilenmesi ve bu çalışmalarla birlikte izlenebilir ve ölçülebilir bir sistem haline getirilmesi için su idaresi teşvik edilmiştir.

In recent years, due to climate change, environmental factors, socio-economic and cultural changes, developments in technology and industry, zoning and agricultural policies, and other factors affecting water resources and water consumption, consumption is increasing while water supply is decreasing. This situation further increases the importance of water loss management and various strategies and methods are developed to prevent water loss. In this study, the drinking and domestic water systems needed in urban areas where people live densely were evaluated in terms of water losses. In a drinking water supply system, the water supply from the water source to the main distribution tanks is provided by transmission lines, and the water supply from the tanks to the consumers is provided by distribution systems. This system includes pipelines, water tanks, service lines, water meters, articulation components and armatures, engineering structures and units. In these facilities, leaks, bursts and cracks and overflows occur over time due to aging, corrosion, wrong material selection or improper workmanship. The losses caused by these deformations on the system are called physical losses. Executive losses occur due to reasons such as unauthorized (illegal) consumption, wrong meter measurements, meter reading and data processing errors. These losses cause inefficient use of resources, increase in energy consumption and decrease in incomes. With this study, what are the water losses and methods of preventing them were investigated. Within the scope of the study, Elbistan District Center in Kahramanmaraş City was selected as a pilot region and the applications in the worksite were carried out by General Directorate of Kahramanmaraş Water and Sewerage Administration (KASKİ) teams. For Elbistan District Center, water balance and infrastructure leakage index were prepared and analyzes of water balance components were made. With the water balance analysis, the water losses in Elbistan District Center was calculated as 66.97% and Infrastructure Leakage Index (ILI) as 14.31. By creating two subregions DMA of Elbistan District Center, the system was analyzed in smaller areas and the non-revenue water rates were calculated as 76.49% and 71.79%. In addition, component analyzes of executive losses were researched and related determinations and recommendations were made. Considering these results, water administration was encouraged to renew the drinking water distribution system and make it traceable and measurable.