‘Dansende moslim’ noch rechtse extremist, maar intellectuele nomade : de identitisering van het individu in de romantrilogie Het schapenfeest (2010), Drarrie in de nacht (2014) en Alleen zij (2016) van Fikry El Azzouzi

(dut) Na de Tweede Wereldoorlog heeft Westers-Europa verschillende migratiestromingen gekend. Multiculturaliteit is derhalve langzamerhand integraal deel geworden van het westerse maatschappelijke landschap. Omwille van de maatschappelijke relevantie van dit concept wordt in deze scriptie de focus op een deel van Fikry El Azzouzi’s oeuvre gelegd, met name de romans Het schapenfeest (2010), Drarrie in de nacht (2014) en Alleen zij (2016). In deze romans bestudeer ik hoe de jonge Ayoub zijn identiteit in de hedendaagse Vlaamse maatschappij opbouwt. (1) Ik bespreek in eerste instantie de context waarin de verschijning van multiculturele auteurs en de productie van multiculturele literatuur mogelijk worden gemaakt, met name de globalisering en creolisering van de westerse maatschappijen. (2) Daarbij situeer ik het debat in de Nederlandstalige literatuurwetenschap rond de noemer ‘multicultureel’ en zijn varianten. (3) In derde instantie onderzoek ik hoe de identiteitsproblematiek een centrale plaats in de hedendaagse maatschappij heeft gekregen door een studie uit te voeren naar de manier waarop El Azzouzi dit vraagstuk in zijn trilogie ensceneert. Als theoretische grondslag baseer ik me voornamelijk op de contemporaine antropologie van de geglobaliseerde wereld van Edouard Glissant (1993, 1997) en Arjun Appadurai (2001, 2009, 2013), aangezien El Azzouzi de contemporaine geglobaliseerde context als achtergrond gebruikt. Voor elke roman beroep ik me op verscheidene bruikbare concepten die pertinent zijn voor de verschillende thematieken. Elke roman stelt immers een eigen verhaal met een eigen problematiek en subthema’s voor. Uit dit onderzoek blijkt dat het personage Ayoub eerst en vooral zijn identiteit als individu bepaalt dankzij communicatie met verschillende sociale identiteitsgroepen. De relationele dimensie staat dus centraal. Toch wordt er altijd een verband gelegd met de psychologische dimensie van Ayoubs identiteit. Naast de relationele dimensie spelen de ‘identités prédatrices’ ook een hoofdrol in de manier waarop Ayoub zijn identiteit ontwikkelt. Hij wordt in elke roman genaderd door identiteitsgroepen die de complexe hedendaagse werkelijkheid tot een simplistisch discours reduceren. In Het schapenfeest en Alleen zij slaagt hij erin om aan de dreiging voor zijn identiteitsintegriteit te ontsnappen dankzij magisch realisme, ironie en intellectueel nomadisme. In Drarrie in de nacht kampt hij met meer moeilijkheden. Hij ontsnapt niettemin aan de opgelegde conditionering door als intellectuele nomade de ‘creolisering’ van zijn omgeving als bron van verrijking te zien.

(fre) Après la seconde guerre mondiale, l’Europe occidentale a connu différents courants migratoires. Depuis, la multiculturalité fait partie intégrale des sociétés occidentales. De par la pertinence sociétale de ce concept, ce mémoire entreprend d’analyser une partie de l’œuvre de Fikry El Azzouzi, c’est-à-dire les romans Het schapenfeest (2010), Drarrie in de nacht (2014) et Alleen zij (2016). Dans ces romans, j’étudie la manière dont le jeune Ayoub construit son identité dans le contexte flamand contemporain. (1) J’aborde en premier lieu le contexte qui rend possible l’apparition d’auteurs multiculturels et la production de littérature multiculturelle, c’est-à-dire la mondialisation et la créolisation des sociétés occidentales. (2) Puis, je situe le débat dans l’étude des lettres néerlandophones autour du label ‘multiculturel’ et de ses variantes. (3) Enfin et surtout, j’aborde la problématique identitaire et sa place centrale dans la société contemporaine en analysant la manière dont El Azzouzi thématise cette question. Comme cadre théorique, je me base principalement sur l’anthropologie contemporaine du monde mondialisé d’Edouard Glissant (1993, 1997) et d’Arjun Appadurai (2001, 2009, 2013), étant donné que l’auteur des romans utilise le contexte du monde globalisé comme décor. Pour chaque roman à part entière, j’utilise des théories et concepts différents qui s’avèrent être pertinents pour les différentes thématiques abordées, vu que chaque roman nous propose une propre histoire, une propre problématique et de propres sous- thèmes. Cette étude montre que le personnage Ayoub détermine tout d’abord son identité en tant qu’individu, tout en communiquant avec différents groupes identitaires. La dimension relationnelle s’avère donc occuper une place centrale. Cependant, la dimension relationnelle se voit en permanence être liée à la dimension psychologique de l’identité d’Ayoub. Les ‘identités prédatrices’ jouent également un rôle important dans la manière de par laquelle Ayoub développe son identité. Dans chaque roman, il se voit abordé par différents groupes identitaires qui ont tendance à réduire la réalité complexe de l’époque contemporaine à des discours simplistes. Dans Het schapenfeest et Alleen zij, il réussit à échapper à la menace de l’intégrité de son identité grâce au réalisme magique, à l’ironie et au nomadisme intellectuel. Dans Drarrie in de nacht, l’échappatoire lui est plus complexe à trouver. Néanmoins, il échappe au conditionnement qui lui est imposé en considérant, en tant que nomade intellectuel, la créolisation de la société dans laquelle il vit comme source de richesse.