Nederland in de jaren 80 van de 18e eeuw was een republiek in permanente crisis. Nieuwe, verlichte ideeën deden op elk gebied van het leven hun intrede. De positie van de officiële, hervormde, kerk werd ter discussie gesteld. Velen maakten zich ernstig zorgen om de nationale welvaart en de verzwakte positie van Nederland in de wereld.

De vele problemen spitsten zich toe in de strijd tussen prinsgezinden, de aanhangers van stadhouder prins Willem V, en de patriotten, stedelijke regenten die de bevoegdheden van de stadhouder bestreden, maar ook burgers die invloed wilden uitoefenen op de samenstelling van het stadsbestuur.

In opiniebladen, pamfletten, gedichten en liederen werd de strijd tussen beide groepen gevoerd, en met spot- en propagandateksten, afbeeldingen op schilderijen, glazen, aardewerk, met lintjes en speldjes. Veel patriotten vreesden dat de twist niet met woorden kon worden beslecht en organiseerden zich in wapengenootschappen.

In 1787 kwam een voorlopig einde aan de strijd. Na een incident bij Goejanverwellesluis, waarbij de echtgenote van Willem V enige uren door patriotten was vastgehouden, herstelden de Pruisische legers van haar broer de orangistische orde in het land. Ruim zeven jaar later, in 1795, zouden de patriotten met hulp van de Fransen toch aan de macht komen.

In 1987 werd het tweede eeuwfeest van de Nederlandse Revolutie grootschalig herdacht. Met congressen en symposia, met publicaties, een fietstocht naar het slagveld in Vreeswijk en met veel tentoonstellingen. De nationale tentoonstelling over de patriottentijd werd gehouden in het Centraal Museum. Immers "De zaak van Utregt is als het middenpunt, op het welk het oog van de gantsche Natie is geslagen," omschreef De Post van den Neder-Rhijn de cruciale rol die de stad Utrecht speelde in die tijd.

Vormgever

Jos Stoopman

Documentatie

  • Voor vaderland en vrijheid : revolutie in Nederland 1780-1787, F. Grijzenhout, N.C.F. van Sas ; [voorw. Adeline M. Janssens], Centraal Museum (Utrecht, 1987), 62 p.

Collectie in deze tentoonstelling

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.DCD70DD4-B677-4A03-BA7C-340D9185BB46

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze tentoonstelling? Laat het ons weten!