L’ héroïsme dans le théâtre de Voltaire

Abstract

The present study analyzes a part of Voltaire's dramatic work, 22 plays in total, of various genres (from tragedy to opera Buffa), in order to outline the particular forms of heroism, mainly through three reading grids: Boileau, Hamon and Jouve. A systematic comparison is made with both ancient works and works of the classical French theater (Racine, Corneille), while at the same time a mapping of the author's dramatic, spiritual and sometimes political course, a course intertwined of course with the French Enlightenment. Voltaire's theater exalts the ancient virtue, the Roman virtus, the chivalrous ideal and the heroism of Corneille, in the name of the very principles of the Enlightenment philosophy. The playwright Voltaire thus undertakes the defense of the classical heritage and in turn leaves a legacy that will find fertile ground to be established during the revolutionary upheavals that will mark the history of the 18th century.

Η παρούσα μελέτη αναλύει ένα τμήμα του δραματικού έργου του Βολταίρου, 22 θεατρικά έργα στο σύνολο, διαφόρων ειδών (από την τραγωδία μέχρι την όπερα Μπούφα), προκειμένου να σκιαγραφηθούν οι ιδιαίτερες μορφές ηρωισμού, κυρίως μέσα από τρία πλέγματα ανάγνωσης: του Boileau , του Hamon και του Jouve. Γίνεται μία συστηματική σύγκριση τόσο με αρχαία έργα, όσο και με έργα του κλασικού γαλλικού θεάτρου (Ρακίνας, Corneille), ενώ παράλληλα επιχειρείται μία χαρτογράφηση της δραματουργικής, πνευματικής και ενίοτε πολιτικής πορείας του συγγραφέα, μίας πορείας συνυφασμένης φυσικά με τον Γαλλικό Διαφωτισμό. Το θέατρο του Βολταίρου εξυψώνει την αρχαία αρετή, τη ρωμαϊκή virtus, το ιπποτικό ιδεώδες και τον ηρωισμό του Corneille, εις τ'όνομα των ιδίων αρχών της φιλοσοφίας του Διαφωτισμού. Ο Βολταίρος - δραματουργός αναλαμβάνει έτσι την υπεράσπιση της κλασικής κληρονομιάς και με τη σειρά του αφήνει μια παρακαταθήκη που θα βρει πρόσφορο έδαφος για να εδραιωθεί κατά τη διάρκεια των επαναστατικών αναταραχών που θα σημαδέψουν την ιστορία του 18ου αιώνα.

Cette étude propose une analyse d'une partie de l’œuvre dramatique de Voltaire, 22 pièces de divers genres théâtraux (de la tragédie à l'opéra-bouffe), pour en extraire les modalités toutes particulières de l'héroïsme représenté, principalement à travers trois grilles de lecture (Boileau, Hamon, Jouve). Elle procède de manière systématique à des comparaisons avec des œuvres anciennes et contemporaines, tout en tentant de caractériser un itinéraire dramaturgique, intellectuel et parfois politique, propre aux Lumières. Le théâtre de Voltaire exalte la virtus romaine, l'idéal chevaleresque et l'héroïsme cornélien, au nom même des principes de la philosophie des Lumières. Voltaire-dramaturge prend ainsi la défense de l'héritage classique et laisse à son tour un legs qui s'épanouira lors des bouleversements révolutionnaires qui marqueront l'histoire du XVIIIe siècle.