Abstract:
Celem pracy jest analiza źródeł dochodów gmin w Polsce, na przykładzie miasta Stalowa Wola oraz ocena systemu finansów lokalnych wraz z prezentacją postulowanych kierunków reform i zmian.
Tak sformułowany cel pracy zdeterminował konieczność sformułowania następujących hipotez badawczych:
1. Hipoteza I zakłada, iż mimo gmina posiada liczne źródła dochodów z podatków i opłat lokalnych, to są one niewydajne fiskalnie i utrudniają skuteczne prowadzenie lokalnej polityki podatkowej.
2. Hipoteza II zakłada, że następuje pogarszanie się struktury lokalnych dochodów budżetowych (centralizacja fiskalna), poprzez zastępowanie własnych dochodów podatkowych dochodami zewnętrznymi w formie subwencji i dotacji.
3. Hipoteza III zakłada, iż rozwój gmin wymaga reformy systemu finansów lokalnych, z uwzględnieniem całego systemu finansów publicznych. Założone na wstępie hipotezy zostaną zweryfikowane w oparciu o dwa nurty badań, studium literatury fachowej oraz badania empiryczne. Analiza literatury obejmującej zagadnienia dotyczące samorządu terytorialnego a w szczególności dochodów gminnych – to pierwszy nurt badań. Drugi prowadzono w oparciu o dane z Urzędu Miasta Stalowej Woli, w postaci sprawozdań z wykonania budżetu miasta na przestrzeni sześciu lat. Praca składa się z trzech rozdziałów i zakończenia. Pierwszy z nich zawiera szczegółową charakterystykę dochodów gmin w Polsce. Sklasyfikowano w nim dochody własne gmin pochodzące z podatków i opłat lokalnych jak i dochody z majątku gmin. W dalszej części przedstawiono dochody gmin pochodzące z subwencji i dotacji otrzymywanych z budżetu państwa. Drugi rozdział poświęcony jest analizie struktury dochodów budżetowych Miasta Stalowa Wola na przestrzeni sześciu lat. Analizy dokonano w oparciu o sprawozdania z wykonania budżetu w latach 2002 – 2006. Rozdział trzeci zawiera plany reform systemu finansowego jednostek samorządu terytorialnego. Zaprezentowano w nim kierunki projektowanych zmian w podatku od nieruchomości, podatku rolnym i leśnym. W tym rozdziale przedstawiono aktualny system finansów lokalnych, jego wady i słabości oraz postulowane kierunki zmian. W pracy wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu, akty prawne, strony internetowe oraz materiały udostępnione przez Urząd Miasta w Stalowej Woli. Uzyskane wyniki badań pozwalają na sformułowanie wniosku, iż warunkiem istnienia precyzyjnego systemu finansowego są regulacje, które powinny obejmować całokształt gospodarki finansowej gmin, a nie tylko koncentrować się na dochodach oraz powinny obowiązywać przez dłuższy czas. Jeżeli wymienione zasady nie będą dotrzymane, to gminy będą znajdować się w stanie destabilizacji i niepewności, co prowadzi do braku perspektyw rozwojowych.
