Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży : krytyka "nowej wrażliwości"
Authors:
- Marta Tomczok
Abstract
Artykuł stanowi krytykę zjawiska literatury dla dzieci i młodzieży o Zagładzie z perspektywy tzw. nowej wrażliwości. Jest to kategoria oznaczająca kierunek myślenia w inspirowanych nową humanistyką studiach antropologiczno-kulturowych. Jego istotę stanowi udzielenie głosu podmiotom wcześniej marginalizowanym (dzieciom, zwierzętom, roślinom, przedmiotom, tzw. innym) oraz zwrócenie im sprawczości. Analizując dwa przykłady współczesnej literatury na temat Litzmannstadt Ghetto – Rutka Joanny Fabickiej oraz Naród zatracenia Macieja Świerkockiego i Mariusza Sołtysika – autorka pokazuje, że mimo uczynienia bohaterami rzeczy czy zwierząt literatura ta nie potrafi zmierzyć się z czyimś doświadczeniem Zagłady, a formy narracji, jakie wytwarza, nie oddają w pełni skomplikowanego losu tysięcy żydowskich dzieci. Wiele przykładów takiej narracji łączy się z nadużyciami w sensie formalnym („podróbki” dokumentu osobistego) i emocjonalnym, żerując wręcz na wrażliwej (podatnej na ponowne zranienie) postaci samego dziecka i okrucieństwach historii, jakim było poddawane. Istotną częścią artykułu są analizy wybranych przykładów kiczu holokaustowego związanego z problematyką dziecka i Zagłady, w tym interpretacje obrazów „wielkiej szpery” (w powieściach Leslie Epsteina, Steve’a Sem-Sandberga, Fabickiej, Świerkockiego i Sołtysika), mających kluczowe znaczenie w zachowaniu stosowności w utworach o Zagładzie adresowane do młodego czytelnika. Autorka, korzystając z wniosków Barbary Engelking, Joanny Tokarskiej-Bakir, Susan Rubin Suleiman, Jacka Leociaka i Borisa Cyrulnika, dochodzi do wniosku, że szczególnie szkodliwa w wytwarzaniu tego typu narracji okazuje się postpamięć. Zjawisko to przestaje być traktowane przez pisarzy i badaczy zgodnie z definicją nadaną mu przez Marianne Hirsch i staje się ramą interpretacyjną dla całej sztuki o Holokauście, mającej w nieskończoność rozbudzać cierpienie odbiorcy, a samą Zagładę czynić niegojącą się, otwartą raną.
- Record ID
- USLe0895e296ecc4806b8c2d4232d62ab58
- Author
- Journal series
- Zagłada Żydów. Studia i Materiały, ISSN 1895-247X
- Issue year
- 2020
- No
- 16
- Pages
- 665-684
- Publication size in sheets
- 1.00
- Keywords in Polish
- literatura dla dzieci i młodzieży o Zagładzie, getto łódzkie, nowa wrażliwość, nowa humanistyka, postpamięć, kicz holokaustowy
- Abstract in Polish
- Artykuł stanowi krytykę zjawiska literatury dla dzieci i młodzieży o Zagładzie z perspektywy tzw. nowej wrażliwości. Jest to kategoria oznaczająca kierunek myślenia w inspirowanych nową humanistyką studiach antropologiczno-kulturowych. Jego istotę stanowi udzielenie głosu podmiotom wcześniej marginalizowanym (dzieciom, zwierzętom, roślinom, przedmiotom, tzw. innym) oraz zwrócenie im sprawczości. Analizując dwa przykłady współczesnej literatury na temat Litzmannstadt Ghetto – Rutka Joanny Fabickiej oraz Naród zatracenia Macieja Świerkockiego i Mariusza Sołtysika – autorka pokazuje, że mimo uczynienia bohaterami rzeczy czy zwierząt literatura ta nie potrafi zmierzyć się z czyimś doświadczeniem Zagłady, a formy narracji, jakie wytwarza, nie oddają w pełni skomplikowanego losu tysięcy żydowskich dzieci. Wiele przykładów takiej narracji łączy się z nadużyciami w sensie formalnym („podróbki” dokumentu osobistego) i emocjonalnym, żerując wręcz na wrażliwej (podatnej na ponowne zranienie) postaci samego dziecka i okrucieństwach historii, jakim było poddawane. Istotną częścią artykułu są analizy wybranych przykładów kiczu holokaustowego związanego z problematyką dziecka i Zagłady, w tym interpretacje obrazów „wielkiej szpery” (w powieściach Leslie Epsteina, Steve’a Sem-Sandberga, Fabickiej, Świerkockiego i Sołtysika), mających kluczowe znaczenie w zachowaniu stosowności w utworach o Zagładzie adresowane do młodego czytelnika. Autorka, korzystając z wniosków Barbary Engelking, Joanny Tokarskiej-Bakir, Susan Rubin Suleiman, Jacka Leociaka i Borisa Cyrulnika dochodzi do wniosku, że szczególnie szkodliwa w wytwarzaniu tego typu narracji okazuje się postpamięć. Zjawisko to przestaje być traktowane przez pisarzy i badaczy zgodnie z definicją nadaną mu przez Marianne Hirsch i staje się ramą interpretacyjną dla całej sztuki o Holokauście, mającej w nieskończoność rozbudzać cierpienie odbiorcy, a samą Zagładę czynić niegojącą się, otwartą raną.
- DOI
- DOI:10.32927/ZZSiM.660 Opening in a new tab
- Handle.net URL
- hdl.handle.net/20.500.12128/17886 Opening in a new tab
- Language
- pol (pl) Polish
- License
- File
-
- File: 1
- Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży : krytyka "nowej wrażliwości", File Tomczok_Getto_lodzkie_we_wspolczesnej_literaturze_dla_dzieci_i_mlodziezy.pdf / 396 KB
- Tomczok_Getto_lodzkie_we_wspolczesnej_literaturze_dla_dzieci_i_mlodziezy.pdf
- publication date: 06-02-2024
- Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży : krytyka "nowej wrażliwości", File Tomczok_Getto_lodzkie_we_wspolczesnej_literaturze_dla_dzieci_i_mlodziezy.pdf / 396 KB
-
- Score (nominal)
- 20
- Score source
- journalList
- Score
- = 20.0, 08-12-2022, ArticleFromJournal
- Uniform Resource Identifier
- https://opus.us.edu.pl/info/article/USLe0895e296ecc4806b8c2d4232d62ab58/
- URN
urn:uni-kat-prod:USLe0895e296ecc4806b8c2d4232d62ab58
* presented citation count is obtained through Internet information analysis, and it is close to the number calculated by the Publish or PerishOpening in a new tab system.