Metabolik sendrom tanısı almış hastalarda medikal tedaviye ek olarak yapılan ılımlı egzersizin serum lipid, adipokin, sitokin ve apolipoprotein düzeylerine etkisi
No Thumbnail Available
Files
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Metabolik sendrom (MetS) tip II diyabet, insülin direnci veya glukoz intoleransı durumlarından en az birinin varlığına ek olarak hipertansiyon, dislipidemi, abdominal obezite, mikroalbuminuri durumlarından en az ikisinin yer aldığı bir endokrinopatidir. Uluslararası Diyabet Federasyonu 2006 yılında sunduğu raporda dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık %20-25'nin MetS'li olduğunu, MetS'nin kardiyovasküler rahatsızlıklara bağlı ölüm oranını 2-3 kat arttırdığını bildirmiştir. Bu çalışmada fiziksel egzersiz ile MetS'nin yol açtığı rahatsızlıklara bağlı ölüm oranları, iş gücü kayıpları ve tedavi harcamalarının azaltılabileceğini ortaya koyan sonuçların elde edilmesi beklenmektedir. MetS'li hastalara medikal tedaviye ek olarak ılımlı aerobik egzersiz önerilmektedir. Sedanter yaşam MetS gelişiminde potansiyel bir risk faktörüdür. Fiziksel aktiviteyi arttırmak MetS'nin önlenmesi ve tedavisinde önemli yere sahiptir. Bu çalışmada MetS'te glukoz ve yağ metabolizmalarındaki bozulmada role sahip olduğu ileri sürülen apolipoproteinler, adipokinler ve sitokinler üzerine 12 haftalık aerobik antrenman programının etkisinin araştırılması amaçlandı. MetS ile ilişkili hastalıklarda glukoz ve yağ metabolizmasında önemli role sahip olan apolipoproteinler (Apo), adipokinler ve sitokinlerin düzeylerinde değişiklikler olduğu bildirilmiştir. ApoE lipoprotein artık ürünlerinin, LDL ve şilomikron kalıntılarının kandan uzaklaşmasında görev alırken, ApoCIII lipoprotein lipaz inhibitörü olarak kanda trigliseritlerin yükselmesine neden olur. Fonksiyonları gereği ApoE/ApoCIII oranının kanda yüksek olmasının ateroskleroz ve kardiyovasküler hastalıklardan korunmada önemli olduğu vurgulanmıştır. Adipokinlerden antiaterojenik ve anti-inflamatuar özelliği olan adiponektinin düzeyinin plazmada düşük olmasının MetS ile ilişkili durumlarda ve kardiyovasküler hastalıklarda risk faktörü olduğu bilinmektedir. Diğer bir adipokin olan rezistinin periferik sinyal molekülü olarak hücrelerin insülin duyarlılığında ve glukoz alımında azalmaya neden olarak obezite ve MetS gelişiminde role sahip olduğu gösterilmiştir. Esas olarak lökositlerden salgılanan sitokinlerin yağ dokusundan da salgılandığı ve MetS'te rolü olduğu saptanmıştır. Bunlardan tümör nekroz faktörü alfa (TNF-α) sağlıklı bireylerde yağ hücre sayısı ve hacmini düzenler, lipolizi stimüle eder, leptin üretimini arttırırken, obezlerde lipoprotein lipaz aktivitesini azalttığı ve interlökin 6 (IL-6) gibi bazı sitokinlerin dolaşımdaki düzeylerini arttırdığı gösterilmiştir. IL-6'nın adipoz doku ve endotelyal lipoprotein lipazı inhibe ederek serum trigliserit düzeyini arttırdığı ve obezlerde hepatik trigliserit oluşumunu ve sekresyonunu arttırdığı bildirilmiştir. Bu çalışmada egzersizin MetS'te koruyucu ve tedavi edici etkisi ile ilişkili mekanizmaların ortaya çıkarılması amacıyla, MetS'li hastalarda medikal tedaviye ek olarak düzenlenecek aerobik egzersiz antrenman programının ApoE, ApoCIII, adiponektin, rezistin, IL-6 ve TNF-α düzeyleri üzerine etkisi incelendi. Literatürde antrenman programı uygulanmış MetS'li bireylerde sözü edilen moleküllerin düzeylerinin değişimi hakkında yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. Çalışmanın özgünlüğü; MetS'li bireylerde düzenli egzersizde gözlenen insülin duyarlılığı ve HDL düzeyindeki artma ile trigliserit düzeyinde azalmanın ApoE/ApoCIII oranında, adiponektin, rezistin, TNF-α ve IL-6 seviyelerindeki değişimle ilişkisini ortaya çıkarma iddiası taşımasıdır. Araştırmamız 18-40 yaş arası MetS tanısı almış gönüllü hasta ve sağlıklı bireylerin dahil olacağı bir deneysel klinik çalışmadır. Toplam 72 katılımcının yer aldığı çalışma üç grup halinde gerçekleştirilmiştir. MetS+egzersiz (n=24) grubunu medikal tedavi yanında 12 haftalık antrenman programını kabul eden gönüllülerden oluştu. Antrenman programı koşu bandında %50 VO2max ile başlayıp, 4'er hafta arayla % 60 ve %70'e ulaşılarak tamamlanacak şekilde ayarlandı. Kontrol +Egz (n=25) grubundaki sağlıklı gönüllülere de aynı antrenman programı verilecektir. Egzersiz yapmayan grup MetS (n=23) grubu olup egzersiz yapmayan, sadece medikal tedavi alan MetS'li hasta gönüllülerden oluşacaktır. Örneklem büyüklüğü güç analizi kullanılarak her bir grupta 24-30 gönüllü olacak şekilde planlanmıştır. Çalışmaya alınan MetS'li bireylerin egzersiz yapacak ve yapmayacak gruplara atanmasında blok randomizasyon yöntemi uygulandı. Tüm katılımcıların ApoE, ApoCIII, adiponektin, rezistin, IL-6 ve TNF-α plazma düzeyleri çalışma başlangıcında ve 12 haftalık periyod sonunda ELISA yöntemi ile belirlendi. MetS+egzersiz grubunda HDL serum seviyelerinde artış gözlenirken, Kontrol +Egz grubunda LDL seviyelerinde anlamlı düşüş gözlenmiştir ve MetS grubu ile MetS+egzersiz grubunun lipid ölçümlerinin tümü hem çalışma öncesinde hem de sonrasında Kontrol +Egz grubundan farklı bulunmuştur. İnsülin ve HOMA-IR değerleriniz MetS+egzersiz ve Kontrol +Egz gruplarında anlamlı derecede düştüğü gözlendi. Bununla beraber Kontrol +Egz grubunun çalışma öncesi ve sonrası HOMA-IR ve insülin değerleri MetS gruplarından farklı bulunmuştur. ApoCIII düzeylerinde her üç grupta da çalışma sonrası artış gözlendi. Egzersiz gruplarında IL-6 seviyelerinde azalma gözlendi ve sadece Kontrol +Egz grubunda TNF-α değerlerinde düşüş saptandı. VKİ, VFR ve BMR değerleri çalışma sonunda öncesine göre anlamlı derecede farklı bulundu.
Description
Keywords
Adipokinler, Apolipoproteinler, Egzersiz